Lelystad kampt met lege winkels

“Ik heb er veel last van”, zegt Carmen Soto-Toppers terwijl ze een pakje sigaretten uit haar zwarte jas haalt. Hij wijst naar een lege winkel met een bordje ‘te huur’ op de etalage geplakt. “Waar moet ik mijn kleren halen?” zegt ze gefrustreerd, met een licht Amsterdams accent. Ze draait de sigaret rond tussen haar vingers.

Verderop bereikt de geur van Vietnamese loempia’s de Neringpassage, waar Lelystaders langs de neergelaten winkelluiken slenteren. In een van de winkels flikkert een TL-buis, die de strijd tegen leegstand niet lijkt op te willen geven. Tevergeefs.

Lelystad heeft de hoogste winkelleegstand van de veertig grootste steden van Nederland, blijkt uit een rapport van vastgoedadviseur Colliers. Een vijfde van alle winkels staat leeg, in totaal ruim vijftig vestigingen. Bovendien heeft de gemeente moeite met het aantrekken van nieuwe exploitanten, wat langdurige werkloosheid veroorzaakt.

Onder de treurige oktoberzon warmen mensen zich op voor de oliebollenkraam op het Stadhuisplein, onder toeziend oog van Cornelis Lely, die vanaf zijn dertig meter hoge zuil uitkijkt over de stad. Anderen, zoals Esther Nijenhuis, zoeken naar winkels die niet meer bestaan. ‘Het is hier een beetje vies en vervallen, nietwaar?’ zegt hij met een wrange glimlach.

‘Het is hier een beetje vies en vervallen, nietwaar?’ – Esther Nijenhuis, consument

“Ik mis een bakker, een slager of een groenteboer, de voedingsproducten”, zegt Nijenhuis. “Hier zat tijdelijk ook een winkel die taarten verkocht, maar die is weer vertrokken. “Het is echt jammer”, verzucht hij uiteindelijk.

Bevoegdheid

Lelystad is zeker niet de enige stad in Nederland die strijdt tegen leegstand. Vooral steden met minder dan 100.000 inwoners lijden onder relatief lege stedelijke centra, omdat de concurrentie van grotere steden consumenten wegjaagt. Ook steden als Hengelo, Helmond en Deventer kampen met hoge werkloosheidscijfers.

Voor Lelystad lijkt Batavia Stad de boosdoener. Het outletcentrum nabij de hoofdstad van Flevoland, waar permanent kleding wordt verkocht, maakt het bestaan ​​van een detailhandel in het centrum van Lelystad vrijwel onmogelijk.

Maar daar is wethouder Economie Dennis Grimbergen (VVD) het niet mee eens. “Batavia Stad trekt een nationaal en internationaal publiek”, zegt hij, met gevouwen handen op zijn kantoortafel leunend. “Daarnaast heeft de gemiddelde Lelystadsbewoner een relatief laag bestedingspatroon, terwijl bedrijven in Batavia Stad zich richten op het duurdere segment.”

Hij onderkent dat Lelystad voor de uitdaging staat om de binnenstad nieuw leven in te blazen. Grimbergen noemt het een marathon lopen. “Het is een transformatie van meerdere jaren geweest. “Dat vergt veel geduld.”

Lange tijd leeg

De opgave lijkt eenvoudig: maak het centrum aantrekkelijker door de detailhandel te vervangen door bijvoorbeeld restaurant- of woonwijken. Uit de ‘zaak Lelystad’ blijkt echter dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan. Want hoewel het aandeel van de detailhandel sinds 2019 met 8 procent is gedaald en de winkels aan het Stadhuisplein zijn omgebouwd tot woningen, staat ruim 13 procent al lang leeg.

“We moeten vooral het accommodatieaanbod verbeteren”, zegt Grimbergen. Zo wil hij het Stationsplein renoveren en beter verbinden met de stad, wordt er een theaterwijk gebouwd en is de restauratievisie aangepast. “Als de stad meer mensen uitnodigt om daar te verblijven, zal er automatisch meer consumptie zijn. Maar we kunnen mensen natuurlijk niet dwingen hier te winkelen.”

Ouderen op scootmobielen en jongeren op fatbikes laten de kasseien van de Lelystadse binnenstad trillen. Volgens Esther Nijenhuis is het verschil in koopgedrag tussen deze twee groepen mede de oorzaak van de leegstand. “De jongere generatie koopt alles online, waardoor de fysieke winkels instorten”, legt hij uit. “Oudere mensen hebben hier last van omdat ze nog steeds afhankelijk zijn van de winkel, omdat ze niet weten hoe ze iets op internet moeten bestellen.”

“Consumenten zijn meer online gaan kopen en de coronapandemie is een katalysator voor dat proces geweest” – Onno Slikker, onderzoeker

Volgens Onno Slikker, die vastgoedmanagementonderzoek doet voor Colliers, is de opkomst van e-commerce mede de oorzaak van de oplopende leegstand. “Consumenten zijn meer online gaan winkelen en de pandemie van het coronavirus is een katalysator voor dat proces geweest.”

Slikker adviseert Lelystad om te blijven investeren in andere functies van de binnenstad, zoals wonen en horeca. Ook kan de stad zich richten op het aantrekken van unieke evenementen op bijvoorbeeld sportgebied. “Er zijn zeker kansen”, zegt hij. “Lelystad is een van de snelst groeiende gemeenten van Nederland.”

visitekaartje

Wethouder Grimbergen is het daarmee eens. Hij legt uit dat de focus is verschoven van retail naar een ‘alomvattende visie’, waarbij de uitstraling van de stad het visitekaartje moet zijn. Volgens hem duurde het ruim tien jaar om die verandering door te voeren. De stad is nu hard op weg.

“Over vijf jaar herken je hem hier niet meer”, zegt hij. “Bovendien wonen er veel meer mensen in de binnenstad, is er een levendige theaterbuurt en nodigt deze buurt uit om uit te gaan. “Wij durven echt groot te denken, maar nemen er wel de tijd voor.”

“We durven echt groot te denken, maar nemen er wel de tijd voor” – Dennis Grimbergen, wethouder Economie

De vraag is of de inwoners van Lelystad daarop kunnen wachten. Bewoner Malik gebaart naar de leegstaande gebouwen. “Vorig jaar was daar een herenwinkel waar ik graag kwam. En kijk, er was een plaatselijke supermarkt”, reciteert hij. Hij wijst steeds op lege winkels.

Malik heeft een simpele oplossing voor de vacature: “meer mensen, meer gezelligheid, meer geld”, zegt hij lachend. Alleen de tijd zal leren of die tactiek werkt. Lely zal het uit zijn column zien.