Voorbeeld Lelystad In Den Haag kan ‘Raadsakkoord’ nodig zijn

De gemeente Lelystad werkt al ongeveer twee jaar met het zogenaamde ‘Raadsakkoord’. Het is een overeenkomst in algemene termen, waarin alle of de meeste partijen hun ideeën inbrengen. Dit in tegenstelling tot een gesloten regeerakkoord tussen enkele partijen. Dit laatste komt in de nationale politiek vaker voor om tot een (nieuw) kabinet te komen. De afgelopen maanden hebben leiders van de (gesteunde) fracties PVV, VVD, NSC en BBB gewerkt aan een regeerakkoord. Misschien is het beter om in grote lijnen tot overeenstemming te komen.

Politieke fragmentatie
Het politieke landschap fragmenteert op nationaal, provinciaal en lokaal niveau. Dat bleek ook bij de laatste verkiezingen voor de Provinciale Staten. Dat was de afgelopen raadsperiode ook duidelijk in Lelystad.

Het nadeel van steeds meer partijen in een gemeenteraad is dat het steeds lastiger wordt om te werken, maar zeker ook om tot een regeerakkoord tussen de verschillende fracties te komen. Het moest dus anders en een gemeentelijk akkoord was de oplossing.

De gemeenteraad van Lelystad telt 37 leden, onderverdeeld in 13 fracties en binnenkort meer. Zo zei de toenmalige burgemeester van Lelystad ooit dat toen de groepsvoorzittersvergadering bijeengeroepen werd, bijna het quorum van de raad aanwezig was.

Hierdoor ontstond een methode waarbij voortdurend naar meerderheden moest worden gezocht, hetgeen de onderlinge verhoudingen niet ten goede kwam. Ook de gemeente kampte met dit soort vraagstukken en de duidelijkheid voor de bewoners werd er niet beter op.

Akkoord van de Raad
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 was de opkomst opvallend laag (circa 41 procent), deels vanwege onduidelijkheid en een lager vertrouwen in de politiek onder kiezers. Dit heeft geleid tot een ander politiek pad. Er waren ook veel spanningen tussen de coalitie en de oppositie.

Tijdens de bespreking van de laatste begroting van het ‘oude college’ ontstond het idee om het anders aan te pakken. Zo stelde de PvdA-fractie voor om gezamenlijk de begroting van de gemeenteraad te verbeteren, zonder elkaar aan te vallen.

Dit betekende dat men kon leven met voorstellen van een andere factie, zonder zich te verschansen in ‘het vasthouden aan zijn eigen gelijk’. Dit ging goed, waardoor meer onderwerpen op dezelfde manier werden behandeld, zoals de besluitvorming over de Woonvisie (geïnitieerd door VVD) en de gevoelige kwestie van het oorlogsdocument (GroenLinks).

Na de verkiezingen werd dit het uitgangspunt van de nieuwe samenstelling. Toen begon een groep raadsleden voorstellen te registreren om de zaken veel gemakkelijker te maken. Dit met het idee dat de fragmentatie toch niet zou afnemen.

Zo nam de VVD op de verkiezingsavond het initiatief om met nummer 2 (Jong Lelystad) en nummer 3 (GroenLinks) het opleidingstraject te starten. Dit werd al snel uitgebreid door de hele raad erbij te betrekken.

Het trio stelde voor om niet te kiezen voor een traditionele werkwijze met een trainer, maar voor een eigen begeleidingstraject met onpartijdige begeleiders. Er moest een raadsakkoord komen met een zo breed mogelijk draagvlak.

Dit heeft geresulteerd in een raadsakkoord en afspraken waarbij er geen tweederde meerderheid in de raad was. Het voorstel werd door 11 van de 14 fracties van de raad aangenomen. Ook de portefeuilles van de raadsleden werden doorzocht voordat de kandidaten bekend waren.

Wellicht is het voorstel voor een ‘Raadsakkoord’ een optie om te gebruiken bij de vorming van een nieuw kabinet, als de partijen nog met elkaar in gesprek zijn. Het is een kwestie van samenwerking gebaseerd op wederzijds respect en begrip. Werk vanuit grote lijnen naar gedeelde doelstellingen.

(Bronnen: Rijksadministratie, EenVandaag (+Instagram))