Sjoelvereniging Zaanstad – ‘Nostalgie en samenleven’ op de Bloemgracht

Sjoelbak, wie kent het spel niet? Bijna iedereen speelt het, één keer per jaar op een familiefeest of met Kerstmis. Bij Sjoelvereniging Zaanstad zijn ze veel fanatieker en wordt er wekelijks een sjoelbak op tafel gebracht. Elke woensdagmiddag om 19.30 uur ontmoeten de leden elkaar op de Bloemgracht in Zaandam. De Orkaan vindt het spel leuk en bezocht de club.

Afgelopen zaterdag 13 april heeft de club het jaarlijkse koppeltoernooi gehouden, een mooie gelegenheid voor ons om elkaar te leren kennen. Ze speelden op vijftien verschillende pleinen, want geen enkel plein is hetzelfde. Het is iets na twaalf uur als we de hal van de Tsaar Peter Operette Vereniging binnenkomen. Op dat moment zijn er al zo’n zestig deelnemers fanatiek aan het spelen. Zoals de naam al doet vermoeden, wordt het koppeltoernooi in paren gespeeld. Elk spel kan twee keer gespeeld worden met de beschikbare fiches. Dan moet je tactische beslissingen nemen. Eén speler begint en de ander eindigt met de overgebleven tegels. Ook zijn er koppels die speciaal voor deze zaterdag naar Zaandam zijn gekomen vanuit plaatsen in de regio als Beverwijk en Aalsmeer. In de bar kwamen we zelfs deelnemers uit Utrecht tegen.

Joke de Haan is goed met Microsoft Excel en houdt achterin de zaal, naast de tafel met de loterijprijzen, alle scores bij. Zij organiseert tevens het toernooi en is al vijfendertig jaar lid, waarvan dertig jaar als penningmeester, en kan je alles vertellen over de club.

‘De vereniging bestaat achtenveertig jaar en is ontstaan ​​uit een groep mensen die sjoelbakmiddagen organiseerde bij krant Typhoon. Daar kwam de club vandaan. Vroeger hadden we zo’n tachtig leden, nu zijn het er zo’n dertig. Nieuwe leden zijn meer dan welkom. Mensen genieten van Kerstmis en Oud en Nieuw, maar weten vaak niet dat er ook een club bestaat.

De meeste leden waren net zo betrokken als ik en het is nog steeds leuk. We hebben een hele competitie met aan het eind van het jaar een winnaar met de hoogste GPA. Er zijn nooit ruzies, we hebben gewoon een leuke tijd. Het seizoen loopt van september tot en met mei.

Christa ‘Ik ben een van jouw jongeren hier’ uit Zaandam en Julia uit Amsterdam Noord vinden dat ook, samen zijn ze een stel op deze dag. Er zijn vijftien boxen in de kamer geïnstalleerd en elk koppel speelt twee keer in elke box. Christa legt uit waarom.

‘Elke container heeft zijn eigen karakter. Nieuwe containers werken heel anders dan oude containers. Iedereen moet in elke box spelen, dus het is eerlijk. Al deze containers zijn eigendom van onze vereniging. Meestal speel je alleen op woensdagavond. Eerst met dertig stenen, de overige spelers spelen met twintig stenen. Tegenwoordig is het als koppel heel anders. Als de één schiet en de ander finisht, moet er rekening gehouden worden met de sterke en zwakke punten van elk.

Voor mij is taxus nostalgie. Ik heb het vroeger van mijn grootvader en mijn moeder geleerd. Ik ben rechtshandig, maar ik speel sjoelbak linkshandig omdat zij linkshandig waren. Opa had een sjoelbaktafel in de keuken en speelde er elke dag mee. Toen we daar gingen, speelden we altijd sjoelbak. Het is echt uit het verleden.’

Haar teamgenote Julia kwam hier ook mee in aanraking, zo’n dertig jaar geleden, rond de vijftig.

‘Mijn vader had een club opgericht in Amsterdam. Ze vroegen of ik ook mee wilde doen, maar dat vond ik niet leuk. Later werd ik lid van een club in Amsterdam en bleef daar. Toen het stopte, arriveerden ongeveer tien mensen in Zaandam. Nu zijn er nog drie over. Het is grappig, ik ben niet zo’n grote fan.

Volgende week wordt in Barneveld weer het Nederlands Kampioenschap gehouden. Vroeger gingen we met de bus en er deden altijd zo’n vierhonderd spelers mee. Nu spelen er volgende week acht Zaanstadspelers.”

Een andere dame van de club laat de aanpassingen van de containers zien. De plank met de deuren waar de platen doorheen moeten, is aan de achterkant voorzien van inkepingen waar de schotten rusten die de vakken scheiden. Dat blijkt een groot verschil te maken. Stenen die fout gaan, stuiteren niet meer zo veel.

‘Vroeger had ik gemiddeld 115 punten, nu is dat 137 punten. En iedereen heeft meer plezier bij het spelen van sjoelbak.

De vereniging treedt elke woensdagavond om 19.30 uur op in het Zaar Peter Operette Verenigingsgebouw aan de Bloemgracht 56 ​​in Zaandam. Voor wie wil meedoen: meer informatie is te vinden op de website van de vereniging.

Door: Edwin Kleiss.