De meeste mensen zijn goed (en advocaten ook)

In de internationale bestseller (het boek is in zesenveertig talen verschenen en heeft wereldwijd ruim anderhalf miljoen exemplaren verkocht) getiteld ‘Most People Are Good’ probeert schrijver en historicus Rutger Bregman dit beeld van verdorvenheid te weerleggen. . Bregman maakt gebruik van de nieuwste inzichten uit de psychologie, economie, biologie en archeologie. Het neemt de lezer mee op een reis door de geschiedenis en geeft nieuwe antwoorden op oude vragen: waarom heeft onze soort de aarde veroverd? Hoe verklaren we onze grootste misdaden? En neigen we diep van binnen naar het kwade of het goede? Uiteindelijk komt Bregman tot de volgende conclusie: ‘Als we naar het wetenschappelijke bewijs kijken, kunnen we alleen maar concluderen dat de meeste mensen goed zijn. Het is zo makkelijk/’

Natuurlijk is het een interessante discussie: is de mens van nature slecht of goed?

De grote Chinese denker Confucius zei ooit de beroemde woorden: ‘Deugd blijft niet lang alleen; zij vindt spoedig buren.’ Hij bepleitte het idee dat mensen een positieve (deugdzame) basishouding moeten hebben, van waaruit ze een ethisch en positief leven kunnen leiden, met als grootste deugd: menselijkheid.

Na de dood van Confucius (479 v.Chr.) debatteerden volgende generaties eindeloos over hun ‘erfenis’, vooral over de aard van de mens. Is de man goed of slecht? Mencius ging ervan uit dat de menselijke natuur intrinsiek goed is. Deze goedheid moet echter behouden blijven om haar volledige potentieel te bereiken. Diametraal tegenovergesteld aan Mencius’ optimistische visie op de mensheid was de pessimistische visie van Xunzi. Volgens hem bereikt de mens nooit alleen het goede. De menselijke natuur is slecht; het goede ervan is geleerd.

Persoonlijk neig ik toch naar de eerste gedachte, ondanks de ellende die iedere dag in de kranten en op televisie ‘verschijnt’. Denk bijvoorbeeld aan de oorlog in Oekraïne, de ellende in de Gazastrook, drugsmisdaden, kindermisbruik, etc. En toch ben ik van mening dat we ‘verder moeten kijken’. Max Moszkowicz Sr., vader van de advocatenfamilie Moszkowicz, verwoordde het zeer welsprekend toen hem werd gevraagd naar zijn mening over de aard van de mens. ‘Er bestaan ​​geen echt slechte mensen. Ik was ze nog nooit eerder tegengekomen. Hoewel hij met dit citaat ook het criminele beroep verdedigde (hij was een van de grootste en bekendste strafrechtadvocaten van ons land), kan ik hem hierin nog steeds volgen. Al zie ik in mijn civielrechtelijke praktijk ook zoveel ellende, absurditeiten en “bad guys” dat je soms echt gaat twijfelen aan de moraal van sommige mensen. Maar dat neemt niet weg dat ik van mening ben dat de mens essentieel is en in principe intrinsiek als ‘goed’ wordt beschouwd.

Laten we teruggaan naar Rutger Bregman, de man in het boek: ‘De meeste mensen zijn goed.’ Bregman, die ‘wereldfaam’ verwierf door een baanbrekende toespraak die hij begin 2019 hield tijdens de jaarlijkse conferentie van het World Economic Forum in Davos, Zwitserland. Hij stelde ook dat er niet genoeg werd gezegd over hoeveel de rijksten bijdragen aan de samenleving. ‘Belastingen, belastingen, belastingen,’ riep hij, ‘de rest is onzin.’ De toespraak gaf aanleiding tot een alledaagse discussie (vooral online) over het betalen van belastingen door grote bedrijven en supermiljardairs.

In de ogen van Bregman zijn de rijken blijkbaar van geen nut, tenminste als ze niet genoeg bijdragen in de context van het ‘grotere belang’. En wat onder dat laatste precies moet worden verstaan ​​(“het grotere belang”), maakt hij duidelijk in zijn nieuwste boek, dat een paar weken geleden verscheen. Een boek genaamd: ‘Morele Ambitie’.

In dit boek moedigt hij lezers aan om hun carrière te wijden aan het oplossen van wereldproblemen. Volgens Bregman hebben we allemaal een intrinsiek moreel kompas: “Als mens wil je de wereld een betere plek maken, zo simpel is het.” Doe dat dan.’ In het bijzonder valt hij ambitieuze mensen aan die geen moraliteit nastreven. “Als je al ambitieus bent, advocaat of adviseur bent en werk doet waar je niet in gelooft”, vraagt ​​Bregman. ‘Zou je die tijd niet beter in iets belangrijks kunnen investeren? Op die manier bouw je iets betekenisvollers op, toch? Bregman gaf onlangs in een interview zelfs aan dat hij graag twaalf topadvocaten in dienst wil nemen die… de moeder van alle geschillen Begin tegen de tabaksindustrie.

Natuurlijk hebben deze woorden een betekenis. Er zijn veel problemen en vraagstukken op nationaal en internationaal niveau. Problemen en kwesties die uiteraard onder ogen moeten worden gezien, en/of die niet altijd gebeuren. Natuurlijk zou het geweldig zijn als de oproep van Bregman gehoord en gevolgd zou worden en als ambitieuze mensen massaal hun baan of bedrijf zouden opzeggen en vervolgens de problemen van de wereld zouden gaan oplossen. Maar tegelijkertijd ben ik bang dat het niet zo werkt. Het is ook een zeer simplistisch en enigszins naïef idee dat de naalden van ons intrinsieke morele kompas nu rechtstreeks in een geheel andere richting wijzen. Daarnaast kan ieder mens ook acties ondernemen die de wereld binnen zijn eigen leven op microniveau verbeteren, zoals het verminderen of stoppen van de vleesconsumptie. Of neem duurzaamheidsmaatregelen.

Voel ik mij aangesproken door Bregman, zeker nu hij advocaten specifiek aanspreekt in zijn beroep op het intrinsieke morele kompas? Nou niet echt. Want om woorden te gebruiken die lijken op die van Bregman: de meeste advocaten zijn goed. De meeste advocaten hebben de juiste moraal. Absoluut. Het werk van een advocaat is ontzettend belangrijk en ik geloof met volle overtuiging in mijn werk. En ik geloof ook in de grote groep klanten die elke dag op mij, mijn kantoorcollega’s en mijn collega’s rekenen. In de woorden van Bregman: “Zo simpel is het.”

Een bekend citaat van de Romeinse schrijver Horatius luidt: “Deugd komt na geld.” Al zou ik natuurlijk wel graag meedoen aan dat ‘gratis’ moeder van alle eisen…

Evert Hoekstra CKH-advocaten