Mysterie opgelost: daarom praten we met een zachte G in Helmond

Het klinkt altijd geweldig als je Helmonders hoort spreken. De zachte G laat alles net iets fijner klinken dan wanneer je bijvoorbeeld een Amsterdammer met een harde G hoort spreken. Wist je dat zachte G de originele uitspraak is van G in het Nederlands?

Wat blijkt uit het onderzoek van taalkundige Marc van Oostendorp van de Radboud Universiteit Nijmegen? Hard G is een afwijking van het Standaardnederlands en ontstond pas ongeveer tweehonderd jaar geleden.

verschil in geluid

Eerst wat informatie over het geluid. Beide vormen van G worden veroorzaakt door een vernauwing in de mond tijdens de uitspraak. Het verschil ligt in de plaats waar deze vernauwing optreedt. Bij de zachte G ontstaat er een vernauwing in het gehemelte, terwijl bij de harde G de vernauwing meer achterin de mond optreedt. Hierdoor ontstaat er een verschil in geluid. De woorden lachen en vlag rijmen bijvoorbeeld op een harde G, maar niet wanneer ze worden uitgesproken met een zachte G.

Aankomst van de harde G

Er zijn verschillende verklaringen waarom in een groot deel van Nederland een harde G wordt gesproken en in het zuiden niet. Taalkundigen gaan ervan uit dat de harde G zijn oorsprong vindt in Nederland (nu de provincies Zuid- en Noord-Holland), maar het is vrijwel onmogelijk om precies te bepalen hoe en wanneer.

Een mogelijkheid is volgens Marc dat het harde geluid onder invloed van het Jiddisch is ontstaan. Vanaf de 16e eeuw vestigden veel joden zich in Nederland. Ze spraken Jiddisch, een mengeling van Duits en Hebreeuws, dat een reeks klanken bevat die sterk op de harde sol lijken.

Een andere verklaring zou volgens Marc kunnen zijn dat iemand de G verder naar achteren in de keel heeft verplaatst, waardoor een nieuw, harder geluid ontstond. Omdat Nederland het culturele en economische centrum van Nederland was, zal dit zich langzaam hebben verspreid. Het geluid verspreidde zich eerst in Nederland zelf en verhuisde vervolgens naar andere regio’s.

Grens tussen de G

Bijna iedereen weet ongeveer waar de grens tussen harde en zachte G ligt: ​​rivieren. Alles onder de Maas en Waal heeft een zachte G, alles daarboven een harde G. De geografische ligging verklaart ook waarom mensen in het zuiden met een zachte G spreken: vroeger was het niet zo eenvoudig om rivieren over te steken en daarom was de taal dat ook niet.

Wordt zachte G alleen gesproken in Noord-Brabant en Limburg? Nee! Er zijn ook delen in Gelderland (denk aan Nijmegen) waar zachte G wordt gesproken. De zachte G hoor je nog steeds in Utrecht en Utrecht zelf kent dat geluid ook.

stukje identiteit

Een laatste verklaring waarom er in Brabant en Limburg nog steeds een zachte G wordt gesproken, is dat deze een stukje identiteit met zich meebrengt. Volgens Marc heeft de zachte G te maken met het beeld van de aangename zuidelijke bordeaux. De inwoners van Brabant en Limburg houden dit imago graag in stand en daarom is de zachte G onderdeel van hun cultuur.

Helmondse woorden met zachte G

Bij Helmond spreken we met een zachte G. Welk woord past het beste bij onze klank en beschrijft Helmond perfect? Prettig! Maar deze woorden zijn ook van toepassing op onze stad en mogen niet ontbreken:

• Grijs gezicht!
• Guggut? (Gaat het?)
• Geboorteplaats.
• je zult het nooit weten! (je weet maar nooit)