‘Betrek ook het slavernijverleden bij de viering van de Zuid-Willemsvaart’

Bij This is Helmond verscheen onlangs een artikel over ‘200 jaar Zuid-Willemsvaart’ en de festiviteiten rondom dit jubileum. Wat de lokale partij Mi Hellemonders betreft mogen tijdens de festiviteiten de historische banden met het slavernijverleden niet vergeten worden. “Omdat het slavernijverleden de activiteiten in de Zuid-Willemsvaart beïnvloedt via de historische en economische context waarin het kanaal werd aangelegd en gebruikt”, zegt Wilbert Linders, lid van de burgercommissie. Hij vraagt ​​zich zelfs af of de viering wel gepast is.

Volgens Linders zijn er enkele verbanden tussen het slavernijverleden en de activiteiten rond de Zuid-Willemsvaart. “De Zuid-Willemsvaart, die in 1826 volledig in gebruik werd genomen, was van groot belang voor de economische ontwikkeling van Noord-Brabant. Deze periode overlapt met de laatste decennia van de Nederlandse slavernij in de koloniën, die pas in 1863 werd afgeschaft. Niet alleen de Nederlandse economie profiteerde van deze infrastructuur. Maar ook indirect uit de rijkdom die wordt gegenereerd door slavernij en koloniale handel.”

Investeringen
“De aanleg van de Zuid-Willemsvaart vergde aanzienlijke investeringen. Het is mogelijk dat een deel van het kapitaal voor dergelijke infrastructuurprojecten afkomstig zal zijn uit de winsten uit de slavenhandel en aan slavernij gerelateerde activiteiten”, vervolgt Linders. “Rijke Nederlanders, waaronder investeerders met belangen in koloniale ondernemingen, droegen bij aan de financiering van deze projecten. Industrieën langs de Zuid-Willemsvaart, zoals de textiel- en metaalbewerking, waren vaak ook verbonden met grondstoffen uit de koloniën. Waar slavernij een rol speelde. “Economische banden met de koloniën versterkten de behoefte aan transportinfrastructuur zoals de Zuid-Willemsvaart.”

Arbeidsvoorwaarden
Hoewel niet direct gerelateerd aan de slavernij, zijn volgens Linders de arbeidsomstandigheden van de arbeiders die op Zuid Willemsvaart werkten ook te vergelijken met die van slavenarbeid. “Lage lonen, hard werken en slechte omstandigheden waren in die tijd niet ongebruikelijk. De historische context van de Zuid-Willemsvaart laat zien dat de economische en sociale structuren van die tijd, inclusief de erfenis van de slavernij, de ontwikkeling en het gebruik van dit kanaal beïnvloedden. Welvaart en economische groei waren gedeeltelijk te danken aan de slavernij. En indirect speelde het een rol in de mogelijkheden van grootschalige projecten, zoals de aanleg van de Zuid-Willemsvaart.”

Discriminatie vandaag
Uit onderzoek naar het slavernijverleden in Helmond blijkt dat de stad aanzienlijk profiteerde van de koloniale economie en de slavenhandel. Linders: “En de gemeente speelde daarin een faciliterende rol. Deze historische samenhang heeft gevolgen voor hedendaagse vormen van discriminatie en racisme in Helmond. Het gemeentebestuur onderkent de noodzaak van bewustwording en herstel. En de uitkomsten van het onderzoek gaan we bespreken met het gemeentebestuur en de betrokken bewoners.”

Vieren?
Zijn feesten toegestaan, rekening houdend met het bovenstaande? “Het is een complexe vraag of het gepast is om tweehonderd jaar Zuid-Willemsvaart in Helmond te vieren”, zegt Linders. “Gezien de historische context. De opening van het kanaal is een belangrijk moment in de lokale geschiedenis. En het heeft bijgedragen aan onze economische ontwikkeling. Maar tegelijkertijd profiteerde de regio van de koloniale vooruitgang. En indirect uit de slavernij. Daarom is het belangrijk dat we bij zo’n viering de positieve en negatieve aspecten van deze geschiedenis onderkennen. En nadenken over de bredere historische context, inclusief de geschiedenis van de slavernij.”

Bewustzijn
Linders vindt het daarom passend om de viering van 200 jaar Zuid-Willemsvaart in Helmond in dezelfde context te plaatsen. “Deze viering kan een gelegenheid zijn om de positieve economische impact van het kanaal te erkennen en de historische banden met het slavernijverleden te onderzoeken. Het is belangrijk om bewustwording en reflectie te bevorderen. Om mensen te laten beseffen hoe infrastructuurprojecten als de Zuid Willemsvaart indirect werden beïnvloed door koloniale rijkdom en slavernij. Dit biedt een evenwichtig en inclusief historisch perspectief.”

(Foto: Maurice Boyer)

Lees ook: ‘Zuid-Willemsvaart 2025; 200 jaar Helmond‘