Helmond speelt een belangrijke economische rol in het slavernijverleden.

door alias Erkenningsdag Afgelopen vrijdag zijn de resultaten van het eerste officiële onderzoeksrapport over de rol van Helmond en Helmondse bestuurders in het slavernijverleden gepresenteerd aan de gemeente Helmond en de werkgroep Helmond Slavernijherdenking-Viering.

Vorig jaar werd duidelijk dat Helmond ook een rol speelde in het slavernijverleden. Het eerste onderzoek begon in februari. Onderzoeker Henk Roosenboom presenteerde de resultaten aan burgemeester Elly Blanksma en de werkgroep Herdenking en viering van het slavernijverleden in Helmond.

Onderzoek naar herkenning

Henk Roosenboom, voormalig gemeentearchivaris van Helmond, onderzocht samen met historicus Kim Lempereur de rol van Helmondse bestuurders. De gemeente heeft een reeks raamwerken gelanceerd. Alleen stads- en gemeentebestuurders van 1621 tot 1863 (vanaf de oprichting van de West-Indische Compagnie tot de goedkeuring van de Emancipatiewet die de slavernij afschafte) die betrokken waren bij de slavernij in het Atlantische gebied werden onderzocht. Dit maakt Nederlands West-Indië (Het westen) bedoelde; de combinatie van Suriname, Curaçao en de West-Afrikaanse koloniën.

In de archieven zijn weinig namen aangetroffen van Helmondse directeuren die er direct bij betrokken waren. “Het was vooral de elite die economisch profiteerde van de handel gebaseerd op de uitbuiting van slaven. De elite was destijds echter nauw verweven met de bestuurders. Nadat het gebruik van linnen door de Helmondse wevers afnam, werd dit vervangen door katoen. Dat is geïmporteerd uit Het westen. De katoenen stoffen werden vervolgens geëxporteerd naar Nederlands-Indië.”

Lees ook: Helmondse gezinnen ook betrokken bij slavernij

Biertempel Jan Goddard – raadslid 1771-1774
Biertempel was ongeveer 15 jaar plantage-eigenaar voordat hij wethouder van Helmond werd. Voordat hij zich in Helmond vestigde, verkocht hij zijn plantages. Eén ervan was een suikerplantage waar ook veel slaven werkten. Uit onderzoek blijkt dat deze man een harde leraar was. De verworven rijkdom zorgde er echter voor dat hij toetrad tot de Helmondse elite.

Daniël Cornelis Wesselman – Drossaard 1778-1789
Daniël Cornelis was de broer van Carel Frederik. Deze laatste werd heer van Helmond nadat hij in 1781 de kasteel- en landrechten had verworven. Hij benoemde zijn broer Daniël, een koopman uit Amsterdam, tot paardenmeester. Hij bekleedde die functie alleen in naam; Hij ontving het salaris, maar liet de baan vervolgens over aan een plaatsvervanger. Cornelis is waarschijnlijk nog nooit in Helmond geweest.

Amandus Bots – gemeenteraadslid 1850-1857
De enige Helmondse bewaker tot nu toe die een duidelijke rol heeft gespeeld in Helmonds slavenverleden is Amandus Bots. Verschillende leden van de familie Bots waren betrokken bij slavenuitbuiting. De familie bezat twee katoenplantages in Suriname; Estherrust En Killenstein. Er is aangetoond dat Amandus zich persoonlijk in de zaken van Suriname heeft bemoeid.

Conclusies
De eerste conclusie van het onderzoek is dat weinig Helmondse bestuurders direct betrokken waren bij de slavenhandel en uitbuiting. Er is echter veel indirecte betrokkenheid via het faciliteren en stimuleren van de katoenindustrie en de import en export van en naar koloniale gebieden. De winsten gingen naar individuen en families die de stad regeerden. Helmond profiteerde dus van de op slavernij gebaseerde koloniale economie.

aanbevelingen
Het verdient aanbeveling een vervolgonderzoek uit te voeren met een bredere vraagstelling waarin alle aspecten die met slavernij samenhangen aan de orde kunnen komen. Daarbij hoort een bredere geografische focus waarbij ook hier aandacht aan wordt besteed Het oosten. De rol van de missie en het perspectief van de slaven zijn ook kwesties. Ze pleiten er ook voor dat er veel aandacht wordt besteed aan de impact van het slavernijverleden op het heden.

Lees ook: Een verontschuldiging voor het slavernijverleden kan op zijn plaats zijn

Foto’s: Hans Choufoer