Sander loopt met vragen langs de thematafels van Tata Steel. Maar begrijpen ze elkaar echt? ‘Ken jij de grootste stofzuiger van Nederland al?’

In de aula van de Tata Steel Business School op de eerste verdieping staan ​​bakjes met hartvormige koekjes, koffiekannen en thee klaar. Met frisdrankblikjes opgestapeld in de hoek, genoeg om de dorstige plaatselijke voetbalclub van drank te voorzien. Tot dat punt zal het niet komen. De voetballers zijn vanavond niet te zien.

De bijeenkomst over het groene staalproces was zorgvuldig georganiseerd. Zo werden er spandoeken, statafels met thematische posters (zoals: gezondheid en milieu) en vrolijke vertegenwoordigers van Tata Steel, de provincie Noord-Holland en de Omgevingsdienst in de ruimte geplaatst. Ieder met zijn plaats en koorden om de nek met zijn naam. De hoge deuren van de zaal zijn opengegaan en “de energie is goed”, zegt een van de woordvoerders.

De Green Steel engagementmeeting bij Tata Steel Academy. © Foto United Photos / Deenis Gouda

Het wordt ook tijd dat Frank Ratelband zichzelf aan het publiek voorstelt als een ‘onafhankelijke moderator’, ingehuurd door de staalfabriek zelf. Hij zegt tegen de groep dat ze moeten gaan zitten. ‘Ik ga je door deze nacht loodsen,’ zegt hij met een geruststellende blik in zijn ogen.

Er werd gekozen voor een klassikaal format om de aanwezigen allereerst – via enkele slides op een groot scherm – te informeren over het Heracless-project, gepland in het transitieplan van steenkool naar waterstof.

Vingers

Maar voordat dat gebeurt, wil Ratelband de aandacht op iets anders vestigen. Hij wil de vingers van de aanwezigen zien. Aarzelend worden de armen uitgestrekt. Vertegenwoordigers mogen niet deelnemen, voegde hij eraan toe. “Ik tel veertien, nee, vijftien vingers”, zegt Ratelband, die lacht en begint te knikken. “Ik vind dat een heel goed aantal.”

Jeroen Klumper, die leiding geeft aan de vergroening van Tata Steel in IJmuiden, mag vanuit Ratelband doorstromen. Klumper heeft zojuist kennis genomen van een onderzoek van RTL Nieuws naar de relatie tussen wonen nabij industrie en zorgkosten. Inwoners van Tata Steel blijken jaarlijks tweehonderd euro meer uit te geven dan de rest van het land. “Nu zien we daar veel maatschappelijke aandacht voor”, zegt Klumper over het nieuws.

Henk Jeurjes: “Vertrouwen komt te voet en te paard” © Foto United Photos / Deenis Gouda

Hoewel er volgens hem meer onderzoek nodig is, is het volgens hem goed om nogmaals te onderstrepen dat het belangrijk is om de fabriek milieuvriendelijker te blijven maken. “En het gaat niet alleen om het terugdringen van de uitstoot van CO₂ en NOX (stikstofoxiden, red.), maar ook om het terugdringen van alle andere emissies.”

Om deze duurzaamheid te realiseren moet Tata Steel voor het groene staalproject een procedure doorlopen, waar deelname aan deelneemt. Later dit jaar wordt de zogenaamde Milieueffectrapportage (MER) Groenstaal naar de provincie gestuurd. Daarover later meer.

Tijdens vergaderingen is niets druk. Niet op donderdag, maar ook niet op dinsdagavond eerder deze week. Heel vreemd is dat niet, want Nederland speelde op het EK tegen Oostenrijk en de paarden staken donderdag de Breestraat in Beverwijk over. Als de bijeenkomst eenmaal is begonnen, hangen mensen nog steeds over de hekken voor hun jaarlijkse gezelligheid.

Er is echter een groep mensen aanwezig die zich zorgen maakt. Henk Jeursen uit Heemskerk is één van hen, een voormalig staalarbeider die tussen 1970 en 2008 in de fabriek werkte. “Wat wil ik vanavond zeggen? Dat ze open, duidelijk en transparant leren communiceren”, zegt hij.

Lees ook:

De zorgkosten voor inwoners van Tata Steel zijn 200 euro per jaar meer

Voor hem is de bouw van de voorruit aan de Reijndersweg in Velsen-Noord, tegen het wegdrijven van grondstoffen, een voorbeeld van hoe het mis kan gaan. “Ze lieten altijd mooie illustraties zien waar de lelijke noppen aan de Tata Steel-kant van het fabrieksterrein zouden zitten. Nu blijkt dat ze andersom zijn, dus je moet naar de lelijke kant kijken. Hoe kan dat?”

Jos Kortekaas luistert naar Jeroen Klumer van Tata Steel. © Foto United Photos / Deenis Gouda

Tata schiet zichzelf in de voet, denkt hij. “Vertrouwen komt te voet en vertrekt te paard. Je hebt een geweldige kans om duurzamer te zijn, dus grijp die kans.”

Ook Sander Nieuwenhuis (oranje shirt en zwarte pet) loopt door de kamer. Hij ondervraagt ​​Tata Steel’s Tjeerd, die voor de gelegenheid een indrukwekkende touchscreen televisie heeft meegebracht. “Mijn vensterbanken zijn zwart”, zegt Sander tegen Tjeerd, die als antwoord een vraag krijgt. ‘Is dat niet afgenomen?’ wil Tjeerd weten.

Sander: “Ja, misschien, maar misschien ook niet. Feit is dat ze nog steeds zwart zijn.” Tjeerd strijkt ook met een vinger over het glas en toont een voortgangsrapportage op zijn scherm. “Wij houden alles voor je bij”, zegt hij met een vleugje trots. “Wie controleert de rapporten? Dit doen wij door derden. Een extern deel.”

Sander denkt op zijn manier en zegt aan de volgende Tata Steel-thematafel tegen medewerkers Bianca en Ruth dat hij niet van ‘ambities en intenties’ houdt, maar wel van ‘verstandig schone lucht’. “Mijn vensterbank is nog zwart. “Hoe kan het dat het zo fout blijft gaan?”, zegt hij. Bianca begrijpt het niet goed. “Gaat het mis? Wat bedoel je dan? Heb je gehoord van de grootste stofzuiger van Nederland die wij hebben geïnstalleerd?”

Onder leiding van Jeroen Klumper moet Tata Steel duurzamer worden. © Foto United Photos / Deenis Gouda

Dit zijn belangrijke momenten rond het vergunningsproces. Deze worden op de voet gevolgd door Kelly Uiterwijk, lid van de JA21 Staten. Vereist “meetbare gezondheidsvoordelen” in het duurzaamheidsplan voor de korte termijn. “Als het kabinet besluit om maatwerkafspraken te maken en subsidies te verstrekken voor de Groene Staalroute, zal deze gezondheidswinst voor 2030 deels moeten worden gerealiseerd, bijvoorbeeld door Kook- en Gasfabriek 2 eerder te sluiten.”

Dat is ook zijn grootste zorg. ‘Er vindt op dit moment nog geen volledige nulmeting plaats van de uitstoot van Tata Steel. Dat maakt het moeilijk om de gezondheidswinst meetbaar te maken. Verder blijft de haalbaarheid van de planning een grote vraag. Is groene waterstof op tijd beschikbaar? Is het economisch haalbaar om op tijd vergunningen te verlenen en verloopt de bouw voorspoedig, zodat de nieuwe fabrieken in 2030 operationeel kunnen zijn?”

Omvangrijk

Kortom, er zijn volgens haar nog veel onzekerheden over het omvangrijke project. “Het allerbelangrijkste is dat er nu duidelijkheid is over hoeveel gezondheidswinst er met deze route wordt behaald en over welke periode. Ik denk dat de MER, die later dit jaar wordt opgeleverd, daarover absolute duidelijkheid moet bieden. Daarom pleit ik ervoor om adviezen van de IJmond Health Expert Group op te nemen in de MER om informatie te geven over gezondheidseffecten.”

Ook het gemeentebestuur van Wijk aan Zee is zeer kritisch over de staalfabriek. Bestuurslid (gezondheid) Ineke Holtwijk heeft de drie belangrijkste zorgen op een rij gezet. Ze vinden dat Tata Steel nog steeds niet genoeg verantwoordelijkheid neemt, bijvoorbeeld door andere uitstoters, zoals het lucht- en vrachtverkeer, te blijven uitsluiten.

Het Tata Steel-voorruit is in aanbouw. © Foto Ronald Goedheer

Een andere zorg is volgens het gemeentebestuur hoe Tata Steel omgaat met buurtbewoners die volgens het RIVM gemiddeld 2,5 maand korter leven. “Tata heeft dit cijfer sindsdien gebruikt om te ‘bewijzen’ dat de zaken niet zo slecht zijn.”

Ten slotte kijkt Holwijk goed naar de toekomst, waarbij onder meer de renovatie van het terrein met de ‘open winkel’ zal plaatsvinden. “In IJmuiden blijft men zoveel mogelijk bij wat bekend is. Tata Steel investeerde onlangs ruim €400 miljoen in een nieuwe hoogoven, de meest vervuilende technologie. In 2030 zullen er nog maar twee vervuilende installaties vervangen zijn.”

Oude auto

Tijdens de inspraakavond steunde oud-medewerker Jos Kortekaas de kritiek van de gemeenteraad grotendeels. “Want wat doe je als je weet dat je van je oude auto af gaat? Precies, zodat je de banden of de uitlaat nog een ronde mee laat gaan. Dus ik houd mijn adem in.”