Het Depot Museum Helmond opent tien keer per jaar zwaarbeveiligde deuren

Tien keer per jaar kan een groep van maximaal zeven bezoekers een rondleiding krijgen door de zwaarbewaakte depot van Museum Helmond. Achtduizend voorwerpen, waaronder zevenhonderd werken op doek, worden onder strikte voorwaarden bewaard. Slechts tien procent van hen haalt ooit de museumzaal.

tekst en foto’s Anja van den Akker

Het pad naar het Helmond Museummagazijn loopt door trappen, gangen en zware deuren waarvan slechts drie sleutels in omloop zijn. Het Helmond Museum wil geen enkel risico nemen en bezoekers moeten zich ruim van tevoren aanmelden. Om meer mensen te laten zien wat er achter de schermen van een museum gebeurt, is het nu mogelijk om een ​​rondleiding door het museummagazijn te boeken.

Helmond Museum op zijn kop

Deze rondleiding is een idee van directeur Esther Hartzema dat volgens curator Sophie Beekelaar past binnen een bredere visie: het museum omdraaien. Het begon met een proef voor de Vrienden van het Museum en verliep zo goed dat nu ook andere bezoekers naar binnen mogen. De rondleiding duurt ongeveer een uur.

Om te beginnen is er de lift. De omvang hiervan bepaalt of een kunstwerk in zijn geheel, in delen of niet kan worden ingeschreven. Vooral de hedendaagse 3D-prints zijn vaak groot van formaat, zegt museumprofessor Maartje van Wulfften Palthe. Denk bijvoorbeeld aan het vijf meter hoge beeld ‘The Tank Man’ van Fernando Sánchez Castillo, dat hier onlangs te zien was in de tentoonstelling ‘Resilient Rebels’. Museum Helmond heeft aanzienlijk minder mogelijkheden dan nieuwere museumdepots, waarbij Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam de kroon spant. Volgens de museumprofessor past er zelfs een hele vrachtwagen in de lift.

De planken waaraan de opgeslagen schilderijen zijn bevestigd, hebben een vaste maat. Daarom is vallen en opstaan ​​vaak nodig om schilderijen netjes te verbergen. De kunst hangt aan de bovenkant met slechts twee haken, waardoor de schilderijen nog steeds enige bewegingsvrijheid hebben wanneer ze uit de planken worden getrokken.

Diverse rekken blijven standaard gesloten

Het museum streeft ernaar zo min mogelijk wrijving te veroorzaken. Niet alle brancards worden echter periodiek verwijderd om de doeken tentoon te stellen. Door de trillingen en het licht waaraan de werken worden blootgesteld, blijft een reeks planken standaard ‘gesloten’. De temperatuur in de tank ligt altijd tussen de negentien en twintig graden Celsius en de luchtvochtigheid is vijfenvijftig procent. Dit is erg belangrijk en daarom mogen er niet teveel mensen tegelijk in de opslagruimte.

Het depot heeft een reeks functies: beheer en onderhoud van de collectie, registratie van werken en opslag van tentoonstellingsmateriaal van het museum. Wie denkt dat een museum gemakkelijk een aantal voorwerpen uit de voorraad kan verkopen, heeft het mis. Dat is lastig, want aan de verkoop zijn allerlei regels verbonden. Het gaat erom te voorkomen dat kunst naar het buitenland verdwijnt of dat financiële tekorten ‘kortstondig’ worden opgelost. Het laatste wat uit het magazijn verwijderd werd, was een installatie met PET-flessen uit de jaren ’90, simpelweg omdat ze overleden waren. Ze konden niet eens meer als geheel bewegen. De tank zal dus voller zijn in plaats van leeg.

Vanwege zijn geschiedenis als industriële stad

De collectie Helmond heeft een duidelijk thema en dat is ‘mens en werk’, vanwege haar geschiedenis als industriestad. En ook de beeldende kunst uit de jaren ’70 en ’80, waarvoor Jan Bongaarts en Henk Pijnenburg de basis legden. Tussen 1987 en 1979 verwierven zij een grote hoeveelheid kunst gebaseerd op de populaire beeldcultuur van die tijd en de postindustriële samenleving. Sindsdien is over deze onderwerpen een aanzienlijke collectie verzameld, die vervolgens is ontleend aan de aankopen van beide heren door Frank Hoenjet, conservator moderne en hedendaagse kunst.

Er zijn voorwerpen uit de Middeleeuwen, een Romeins riool en heel wat archeologische voorwerpen, maar het oudst bekende werk is in het bezit van de laatmiddeleeuwse schilder Lucas Gassel, geboren in Helmond. Het depot bevat werken met molens, heidelandschappen en dergelijke, maar ook erotische kunst. En er zijn allerlei eeuwenoude gebruiksvoorwerpen, kruisbeelden en vaandels van Kasteel Helmond iets verderop, waar je alles over de geschiedenis van het stadje kunt zien.

Soms geeft de achterkant van een schilderij waardevolle informatie over de herkomst ervan. Zoals een prachtig klein doekje van Edward Portielje (1856-1929) getiteld ‘The Spinster’, dat in een hoek wordt uitgestald. Sophie Beekelaar heeft het even op een ezel gezet vanwege het verhaal erachter. Het schilderij komt uit Duitsland en is vermoedelijk een gestolen kunstwerk: onvrijwillig achtergelaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. “De rechtmatige eigenaar is nog niet gevonden”, aldus de curator.

Tourinformatie: www.museumhelmond.nl

Meer over het Helmond Museum op Cultureel Brabant

© Cultureel Brabant 2024