Enric Adserà Riba: meer dan 80 jaar kunst

Met papa in een houten kar. Een muilezel voorop. Vier uur heen en vier uur terug. Voor een onherbergzaam Catalonië, Spanje. Aan een voor jou onbekende architect, maar wereldberoemd. En je weet niet of hij thuis is. Niet erg aantrekkelijk. Er ligt echter een vruchtbare bodem voor een artistieke gave.

Zijn artistieke leven begon toen hij nog maar drie jaar oud was. Enric Adserà Riba uit Zaandam is een geboren talent. Dit jaar wordt hij 85 – Deo volente – en exposeert hij tweemaal in Zaandam. Adserà is Catalaans van geboorte. Ter viering van het 50-jarig jubileum van Zaanstad organiseerde de Monet Foundation op verschillende locaties tentoonstellingen van kunstenaars die hun land ontvluchtten. Dit alles onder de naam ‘De Ziekenhuisstad’.

In Spanje, op zijn creatieve kleuterschool, valt de kunstenaar Enric al op, niet alleen met tekenen, maar ook visueel, met beeldhouwen, snijden en vouwen. Thuis zien vader Josep María Adserà en moeder Cándida Riba dat hun zoon heel goed kan tekenen. “Ze waren trots. Daarom hebben mijn vader en moeder mij altijd gesteund.”

eigen haarborstel

Maar het is een slechte tijd. Ook in Spanje, na zijn eigen burgeroorlog en twee wereldoorlogen in zijn buurlanden. De recessie komt hard aan. Tekening: Bij gebrek aan een goed penseel maakt kleine Enric een penseel met een kippenveer. Het is te fijn, maak je geen zorgen, hij knipt een lok haar af en bindt die aan de veer. Klaar, verf.

Geeft een duur aan volle kleur boek Enric Adserà Riba, het verlangen naar kunst. Het bevat onder meer een met potlood getekend zelfportret. Hij zit er pas veertien jaar. En toen maakte hij op veertienjarige leeftijd al zulke fijn getekende afbeeldingen van zichzelf (zelfportretfoto aan het einde van dit verhaal).

Nu, zeventig jaar later, weet Adserà het nog precies: “Dat zelfportret stond in de gang van ons huis, voor de grote spiegel. En die broek. Vreselijk. Een onderbroek; Het zou net onder de knie moeten komen, maar bij mij ben ik niet zo lang (knipoogt), die verdomde dingen hingen halverwege mijn kuiten.” (verhaal gaat verder onder foto)

Smederij

De tiener Enric kent zijn talent. En ja, hoe ‘sluw’ hij ook is, hij vervalst nauwkeurig een peseta-biljet, koopt er een bioscoopkaartje mee en gaat gratis naar de film.

In die periode bedenkt hij niet alleen maar bad boy-grappen. Sterker nog, ze maakt hele mooie en zorgvuldige patronen voor het borduurwerk van de vrienden van haar moeder… En ze maakt portretten, veel daarvan. Vooral meisjes, maar ook jongens en volwassenen werd de jonge Adserà aangetroffen. Liefde trekt Adserà naar Nederland. In 1960 stelde “haar” Korrie “haar” toekomstige echtgenoot en de 20-jarige Catalaanse kunstenaar voor aan haar ouders. De van oorsprong Friese lerarenfamilie De Boer omarmt hun toekomstige schoonzoon.

picasso

In Barcelona bezocht Adserà al dezelfde kunstacademie als de beroemde Pablo Picasso en Joan Miró. Ook werkte hij daar in Catalonië als assistent van een metselaar en bij een reclamebureau. Beide banen zijn nuttig voor hem in dit kleine land. Reclame is een verlengstuk van art. Maar de bouwwerkzaamheden werpen ook hun vruchten af. “Ik heb deze ornamenten kunnen maken.” Adserà wijst er één aan art-deco Profiel in een paneel uit zijn serie ‘Walls of my studies’.

Adserà maakt grote indruk met die serie. Internationaal (grote cruiseschepen zoals de Queen Mary 2 bevaren de oceanen met Adserà-panelen); nationaal (gevraagd door het Teatro Real Carré); Adserà kan rekenen op veel steun op lokaal niveau.

Voorbeeld: buurthuis De Vuister in Westerkoog wordt gesloopt, maar er staat een muur van zes meter breed; bijna twee meter hoog. Het hoofdwerk De Ontmoeting moet naar het nieuwe gebouw verhuizen. Dat wordt eerst opgeslagen. “De voorzitter van De Vuister, Janny van Tuijl, vertelde me dat ze al een mooie plek had gereserveerd voor het werk van Enric”, zegt zijn vrouw Korrie Adserà de Boer, “ze vertelde me dat het publiek van De Vuister het niet wil missen. Of kan? (verhaal gaat verder onder foto)

Familie

Adsera’s hele familie heeft hem altijd geholpen. Korrie is de manager – “Ik ben ook 80.” En niet alleen hun twee kinderen, maar ook hun vrouwen hielpen en helpen nog steeds in allerlei klusjes. Zo is zijn zoon Miguel Adserà de Boer uit Spanje gekomen om de talloze werken van zijn vader te documenteren.

Het lot ging echter niet stilletjes door de verenigde familie Adserà de Boer. In 2008 stierf Vincenç Pau, kleinzoon van zijn zoon Miquel en zijn vrouw Astrid Vet. “Onze levens zijn verwoest”, zegt Korrie. “Ook voor zijn tweejarige broertje Roger is het heel erg.”

En zijn zoon Gosse overleed in 2012. Zijn vrouw Evelien Joling bleef alleen achter. Het verlies van Gosse zou ook het einde betekenen van de artistieke impuls van Enric Adserà Riba. Hij weet het zelf nog: hij applaudisseert luid. “Het was verkeerd. Ik wilde niet meer. (stilte) Nou, ik zal het hierbij laten.” Diepe zucht.

Nu, in 2024, pakt Adserà de draad van tentoonstellingen op. Dit jaar heeft hij twee tentoonstellingen in Zaandam. De komende twee weekenden mini-exposities in kunstgalerie Zaansgroen, Zeemansstraat 56 (open 8/9 juni en 15/16 juni van 13.00 tot 17.00 uur).

En Adserà doet in het weekend van 14 en 15 september mee aan KunstEiland: kunstenaars kunnen in zo’n vijftien huizen op Het Eiland gratis hun werk ervaren en daar worden ook de werken van Adserà tentoongesteld.

Door Rienk van der Molen. (Foto boven: Korrie Adserà de Boer kijkt toe hoe haar man Enric Adserà Riba een ‘doos’ uitpakt. Er passen ingelijste werken in tot ongeveer 85 bij 85 cm. De kunstenaar maakt de ‘houten kisten’ zelf, in elk gewenst formaat. Voor mij maakt het niet uit.” (Foto Rienk van der Molen).