Tijdreisfoto: Gedempte Gracht, hoek Westzijde (Zaandam)

Vier slagers voor de Gedempte Gracht, de gemeentebar; ruim 100 jaar geleden is er nu een “viskiosk” en een Febo.

De klok tikt door. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken ontstaan. Winkels vertrekken, bedrijven sluiten, begroeiing maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia flink veranderd. De orkaan benadrukt dit. Nu maken we opnieuw “dezelfde” foto op een plek die al eerder is gefotografeerd. Zoek de verschillen…

Deze ansichtkaart komt uit de privécollectie van Orkaanredacteur Piet Bakker. Bert Versteeg maakte de huidige foto en gaf tevens achtergrondinformatie. Vandaag: Gedempte Gracht, hoek Westzijde (Zaandam).

Gedempte Gracht, hoek Westzijde (Zaandam)

Dit keer zagen we op de tijdreisfoto de zuidkant van de Gedempte Gracht richting het westen vanaf de Zilverpadsteeg. Het Zilverpad, ook wel Zuider Nieuwendijk genoemd, was de zuidkant van de huidige Gedempte Gracht, terwijl het oostelijke deel van de noordkant Kuyperspad of Noorder Nieuwendijk heette, het westelijke deel Geldeloospad of Zeilpad.

Het Zilverpad is vermoedelijk vernoemd naar een zilversmidse, vermoedelijk eigendom van zilversmid Johan Wasserberg, maar zeker is dit niet. In 1668 verkocht deze zilversmid zijn huis, zijn binnenplaats en zijn zilverwinkel, genaamd Silverbergh, gevestigd tegenover het Zilverpad. Het oudst bekende Zilverpadpadreglement dateert uit 1637 en werd in 1710 vernieuwd en aangevuld met enkele nieuwe bepalingen. in 1803.

Tussen 1856 en 1858 werd de brede sloot tussen de wegen gedempt en de resulterende brede straat kreeg de naam Gedempte Gracht.

In het pand op de hoek Zilverpadsteeg / Gedempte Gracht zat lange tijd de Stadsbar, gerund door onder meer de familie Bree. die daar ook een onderkomen had. De oude foto dateert van rond 1920, maar het café is ouder omdat ik op de website van het Gemeentearchief (GAZ) een foto uit 1900 vond waarop het café al te zien was.

De City Bar bestond in ieder geval nog toen Martin Rep op 25 september 2019 voor de Hurricane schreef over de omstreden moord op de 54-jarige Duitser. Karel Ernst d’Alquén die op donderdagmiddag 23 oktober 1969 in een woning aan de Rosmolenstraat op brute wijze werd vermoord, na een kroegentocht in Amsterdam te hebben gehad, waar hij een metgezel vond, waarna zij met de trein naar Zaandam gingen en daarna wat gingen drinken in de Stad Bar en café Zaanzicht aan de Oostzijde.

Wanneer de Stadsbar verdween weet ik niet, maar Eric’s Automatiek betrok het pand in 1983, dus het kan zijn dat hier tot 1983 de Stadsbar gevestigd was. Eric’s Automatiek verkoopt kroketten, frikandellen, spiegeleieren, frites etc. 34 jaar lang en Eric en Marco Post sloten in mei 2017 hun automaat en sindsdien is het een Febo-filiaal.

De naam Febo is afgeleid van de Ferdinand Bolstraat in Amsterdam, waar oprichter Johan de Borst in 1941 een automaat wilde opzetten waar hij zelfgemaakte kroketten wilde verkopen, maar de zaak zou uiteindelijk aan de Amstelveense weg terechtkomen, maar omdat de zaak al geregistreerd onder de naam Phoebus, deze naam bleef bestaan.

Naast de Stadsbar bevond zich de meubelwinkel Mastenbroek, later de regen- en reiskledingwinkel M.Kraaijer en onder meer de kledingwinkel Mata Hari. Tegenwoordig is het Gedempte Gracht 15 en is er een vestiging van Vodafone/Ziggo.

Tegenwoordig is discountwinkel OP=OP gevestigd aan de Gedempte Gracht 17, maar ook elektronicawinkel De Block, die in 2013 failliet ging, had hier een filiaal.

Kijk naar hier zijn alle tijdreisfoto’s.

Foto en tekst 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Gemeentearchief Zaanstad, Zaanwiki, De orkaan