Scheve daken en golvende vloeren: de huizen in Zaandam liggen verzonken. 'Een gevoel van onveiligheid'

W.Als hij Manuel do Rosario (51) bezoekt, komt hij niet via de voorkant de woning binnen. ‘Die deur gaat niet open,’ zegt hij, wijzend naar de achterdeur. “Door verzakking zit hij vast.”

Het is niet het enige teken dat er iets grondig mis is in zijn huis in Zaandam. Er zitten scheuren in de muren, de groene planken van het deels houten huis zijn verbogen. Door een grote uitstulping in de vloer kon hij de laminaatvloer niet doortrekken tot in de keuken. Op sommige plekken is het dak zichtbaar scheef. “Toen ik dit huis kocht, kon ik door de ruimte onder de keuken komen”, zegt hij. Nu kan hij dat niet eens meer.

Over de auteur
Niels Waarlo is economisch journalist bij door Volkskrant. Hij schrijft onder meer over duurzaamheid en de circulaire economie.

Voor de inwoners van Zaandam, in het noorden van Nederland, is het instorten van huizen al jaren een bekend fenomeen. In sommige straten zijn ze zelfs regel en niet uitzondering. Do Rosario steekt de straat over en laat het huis van zijn zus en zwager zien. Als je op de bank wilt zitten, moet je bergop lopen, het hoogteverschil in de woonkamer is heel duidelijk.

De bodemdaling wordt veroorzaakt door zachte veengrond, in combinatie met houten funderingspalen van lage kwaliteit, die vaak tot een geringe diepte worden geheid. Perioden van droogte van de afgelopen jaren hebben de situatie verergerd: door de afname van het grondwater krijgen bacteriën vrij spel om houten palen sneller te vernietigen.

Klimaatverandering

De Zaanse woningen passen in het beeld dat het College voor Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) donderdag in een waarschuwingsrapport schetst. Volgens de Rijksadviesraad zijn in Nederland bijna een half miljoen gebouwen beschadigd door verzakkingen of zullen daar de komende jaren last van krijgen. Dat aantal zou aanzienlijk kunnen toenemen, deels als gevolg van de gevolgen van de klimaatverandering.

Vooral woningen gebouwd vóór 1970, gebouwd op veen- of kleigrond, zijn kwetsbaar. Bewoners moeten letten op symptomen: scheuren in muren, doorhangende vloeren en vastzittende ramen en deuren.

Manuel Adriano do Rosario toont zijn misvormde keuken.Afbeelding Marcel van den Bergh / de Volkskrant

Manuel do Rosario, die als schoonmaakster werkt, verhuisde in 2004 met zijn vrouw naar dit bijna honderd jaar oude huis. Een paar jaar later begon de ineenstorting. ‘Dat geeft een gevoel van onveiligheid. Zeker met drie kinderen in huis. Je denkt steeds: zolang er maar niets valt. Jarenlang had hij geen geld om er iets aan te doen. Hij was klaar om te verkopen, zegt hij. Iets wat ik absoluut niet wilde. ‘Dit is mijn eerste huis. En Zaandam is de leukste stad van Nederland.

50 duizend euro

Vorig jaar kon hij dankzij een verhoging van de hypotheek een financiering rond krijgen, want ondanks de ineenstorting zijn ook de woningen in Zaandam in waarde gestegen. De restauratiewerkzaamheden beginnen volgende maand. Kosten: ruim 50 duizend euro. Daarnaast is er nog een aanzienlijk bedrag, zegt Do Rosario. Want als de vloer weer vlak wordt, zie je eindelijk de mogelijkheid om het oude huis grondig te renoveren, inclusief een nieuwe vloer en binnenmuren. Iets wat ik jaren geleden al wilde doen.

Volgens de RLI kunnen de kosten voor funderingsreparatie in andere delen van het land gemakkelijk oplopen tot tienduizenden euro’s. Daarbij komt nog de stress van een huis dat letterlijk aan het zinken is. “Het hebben van veilige, betaalbare huisvesting is een van de belangrijkste basisbehoeften van mensen”, schrijft de gemeente.

Het huis Do Rosario wacht een groot bouwtraject, vertelt Luuk Brizee van Zaanstad Funderingen. Alle grond moet worden verwijderd. Een halve meter diep in de muren schroeven zijn medewerkers holle stalen palen in de grond, vullen ze en omringen ze met beton. ‘Soms moet je ze vasthouden tijdens het boren, anders vallen ze gewoon op de grond. Zo zacht kunnen de bovenste meters Zaanse bodem zijn.

Ze bevestigen de palen aan de muren van het gebouw met stalen vlechtwerk. Tenslotte wordt alles afgedekt met een dikke betonplaat. Het huis staat op een grote betonnen tafel met zeven poten, die op twintig meter diepte een stabiele zandlaag bereikt. In de Zaanse buurt werkt zijn bedrijf ‘soms aan vijf huizen tegelijk’, vertelt Brizee. Tijdens werkweken slapen Do Rosario en zijn gezin bij zijn zus.

Woningreparatie in Zaandam.Afbeelding Marcel van den Bergh / de Volkskrant

Duurzame Stichting Restauratiefonds

In totaal zijn ruim drieduizend woningen gerestaureerd in de gemeente Zaanstad, waar Zaandam deel van uitmaakt. De gemeente controleert op eigen initiatief de snelheid waarmee gebouwen zinken. Met lokale makelaars is afgesproken dat zij alle bekende informatie over de stichting moeten delen met potentiële kopers. Bewoners kunnen om advies vragen en wie het echt financieel moeilijk heeft, kan een lening krijgen via het Sustainable Foundation Recovery Fund.

De voorwaarden voor een dergelijke lening, die ook in andere gemeenten beschikbaar zou moeten zijn, zijn voor de RLI nog te streng. De adviesraad is van oordeel dat ook funderingsreparaties gesubsidieerd moeten worden en tot een derde van het bedrag vergoed moeten worden. Dit zou de overheid de komende tien jaar bijna een miljard euro kosten.

Manuel do Rosario zegt dat hij van weinig nut is geweest voor de gemeente, waar hij sowieso weinig vertrouwen in heeft. Hij is van mening dat de verzakking is verergerd door bouwwerkzaamheden in de stad, hoewel dit niet onafhankelijk is bewezen. ‘Geldbomen groeien niet in de gemeente, dat begrijp ik. Maar ik had meer hulp kunnen gebruiken. Ik heb onze burgemeester hier nog nooit gezien, ik weet niet eens hoe hij eruit ziet.

Na jaren van frustratie overheerst nu echter de opluchting. ‘Nadat ik het gerepareerd had, ben ik hier bier gaan kopen. Iedereen was blij voor mij. Straks hoef ik niet meer met één oog open te slapen.’

Scheve daken en golvende vloeren: de huizen in Zaandam liggen verzonken. ‘Een gevoel van onveiligheid’

Leave a Reply Cancel reply