Brockes-Bach The Ring Passion Project: Apollo Ensemble voert passies uit van Händel, Telemann, Keizer en Bach

Het Apollo Ensemble vertolkt, samen met acht vocalisten per concert, de passies van Händel, Telemann en Keizer in Brockes. De cyclus wordt afgesloten met Bachs Johannespassie. Het eerste Brockes Festival vond plaats in Hamburg in 1719. Een project van deze omvang was nog nooit eerder in Nederland uitgevoerd.

Brockes’ teksten zijn niet liturgisch, volgen geen enkel evangelie en zijn in de eerste plaats persoonlijk en vanuit menselijk perspectief geschreven. De kerk was ambivalent over zijn opera-interpretatie van het passieverhaal. Visuele, dramatische en rijmende teksten waren in de 18e eeuw voor een breed publiek toegankelijk en spraken rechtstreeks tot het hart.

Inauguratieconcert in Lelystad met Händel

Op vrijdag 16 februari vindt het openingsconcert plaats in de Lichtbron met de passie van Händel Brockes. “De vier groten uit de barok bereikten heel verschillende resultaten, wat de grootsheid van Brockes’ poëzie onderstreept”, zegt Marion Boshuizen van het Apollo Ensemble. “Händel componeerde in de Italiaanse operatraditie voor een klein ensemble operazangers. Zijn passie is intiem, maar zeer dramatisch. Het stuk is relatief onbekend en is door de eeuwen heen mogelijk in de vergetelheid geraakt door de meer bombastische opera’s van Händel en grote koorwerken als de Messias. Maar het is prachtige muziek. Hoe vaker je ernaar luistert, hoe meer je beseft hoeveel Bach ervan heeft overgenomen voor zijn passie voor Johannes.

Vrijdag 23 februari in Ludgeruskerk Dronten: Telemann trotseerde alle regels

Telemanns passie voor Brockes is veel extraverter dan die van Händel. Met veel verschillende instrumenten heeft hij er een authentiek barokwerk van gemaakt. Als strijkinstrumentalisten koos hij niet alleen de viool, altviool, cello en contrabas, maar ook de viola d’amore. In de blazerssectie gebruikte hij naast hobo en fagot ook blokfluit, traverso en zelfs koperblazers. Telemann was fantasierijk en hield van experimenteren en contrasteren. Hij buitte alle emoties van de tekst maximaal uit en trotseerde daarmee alle toepasselijke regels van religieuze autoriteiten. Passies moesten ingetogen worden, maar Telemann was vooral uitbundig. De kerk verbood meerdere keren optredens. Telemann huurde vervolgens zelf een kerk zodat hij zijn passie buiten de officiële diensten kon uitoefenen. De menigte kwam massaal toe en er werden zelfs uitsmijters ingezet om mensen die zonder kaartje binnenkwamen, weg te jagen.

Vrijdag 1 maart in de Hoeksteen in Emmeloord: Keizer genoot van de teksten

De Hamburgse componist Reinhard Keizer was de eerste die het libretto van zijn landgenoot Brockes op muziek zette. Hij ensceneerde het in samenwerking met de Duitse dichter zelf. De eerste optredens vonden zelfs plaats in het huis van Brockes.

De tekst, met al zijn dramatische en beeldende passages, was koren op de componist die een voorliefde had voor muziektheater. Hij wist precies hoe hij een publiek moest boeien en vasthouden. Zijn muziek bruist en glanst, er zijn sterke emoties, grote contrasten en levendige dialogen. Met zijn lichtere en elegantere stijl was hij zijn tijd vooruit. En bij hetzelfde libretto is zijn passie aanzienlijk korter dan die van Telemann en Händel, omdat Keizer als operacomponist vond dat de plot snelheid moest hebben. Reinhard Keizer schreef 116 opera’s en werd beschouwd als een van Duitslands belangrijkste operacomponisten van zijn tijd.

Vrijdag 8 maart in Almere: Ook Bach stelt de mens centraal

De rol van de evangelist en het aantal koorpartijen zijn in de Joan Passion aanzienlijk groter dan bij Händel en Telemann. Het aantal aria’s is echter kleiner. Je zou kunnen zeggen dat Bach de plot verder laat voortduren. Zijn passie is ook minder bloederig, evenwichtiger. Marion Boshuizen: ‘Bach zelf zou het nooit toegeven, maar ik ervaar dat in Johannes’ Passie de mens vooral centraal staat. Daarom voel je de spanning in de muziek, omdat het een passie is die wordt gedicteerd door de regels van de kerk. Het Evangelie van Johannes verschilt zeker van de andere evangeliën. ‘Het is later geschreven en veel filosofischer van aard.’ Als voorzanger van de kerk in Leipzig was Bach niet vrij om een ​​passie te componeren op basis van Brockes’ volledige libretto. Via de aria’s weet hij enkele van zijn prachtige poëtische teksten in zijn passie te verwerken. De basis bleef echter het Evangelie van Johannes. Ook werd hij geïnspireerd door Händel en Telemann. In Es ist vollbracht citeert Bach zelfs Telemann letterlijk.

Het publiek kan zijn eigen passie voor Brockes creëren.

Je kunt alle concerten afzonderlijk bijwonen, maar het is natuurlijk wel spannend om alle vier de concerten als vervolgreeks te horen. En voor wie Brockes’ Three Passions gaat zien is er nog een extraatje: in het programmaboek staat een formulier waarop luisteraars kunnen opschrijven welke aria ze het mooist vonden en van welke componist. Na het project worden de stemmen geteld en maakt het ensemble een online versie van de winnende nummers. Dit gebeurde ook in de 18e eeuw.

Voor meer informatie en kaartverkoop kun je terecht op de website www.apollo-ensemble.nl