Ieder weekend drie dronken tieners op de Antwerpse spoedeisende hulp

Het bericht verschijnt vandaag in Het Laatste Nieuws. De gemiddelde leeftijd is 16,6 jaar, de jongste was 11 jaar oud. Zijn permill is over het algemeen erg hoog, met een mediaan van 1,95. Dit komt overeen met bijna tien standaardglazen alcohol op het moment dat de tests worden uitgevoerd, maar het is een onderschatting. Misschien dronken ze zelfs meer.

Voor het eerst in ons land zullen deze jongeren begeleid kunnen worden in een alcoholkliniek voor minderjarigen. Momenteel volgen acht tieners een programma bij ZAS Augustinus in Antwerpen. Nederland kent al twaalf van dergelijke blaastestklinieken.

Prof. Nico Van der Lely, verbonden aan het Reinier de Graaf Ziekenhuis in Delft, heeft in 2010 de Stichting Jeugd en Alcohol opgericht. Hij richtte de eerste ‘alcoholismekliniek’ op in Delft. Jongeren die na overmatig alcoholgebruik in het ziekenhuis worden opgenomen, worden in eerste instantie onderzocht op mogelijke verwondingen, laten bloed afnemen, krijgen een ECG, etc. Maar als ze eenmaal in slaap zijn gevallen, krijgen ze ook een routekaart te zien.

“Vanaf het moment dat ze wakker worden, krijgen ze een speciaal programma”, legt Van der Lely uit. “Het is essentieel om meteen in het gouden uur met jongeren te gaan werken, het eerste uur nadat ze uit de verdoving zijn ontwaakt. Via interactieve websites en in gesprek met een kinderarts krijgen zij informatie over alcoholmisbruik. Dan komt er een kinderpsycholoog bij hen langs. Ook zullen zij later benaderd worden voor een vervolggesprek. Wij betrekken ook ouders.”

Voorzitter Jeugd en Alcohol
De Nederlandse strategie wierp zijn vruchten af: vandaag de dag zijn er al twaalf blaastestklinieken. Terwijl artsen vroeger vaak dezelfde jonge mensen dronken op de eerste hulp zagen aankomen, is het herhalingspercentage nu tot vrijwel nul gedaald. ZAS Augustinus wil dat voorbeeld nu volgen.

Daarom is in 2021 de Leerstoel Jeugd en Alcohol gelanceerd. Eerste opdracht van promovenda Hanna van Roozendaal: het probleem van overmatig alcoholgebruik in Vlaanderen in kaart brengen.

Uit hun onderzoek blijkt dat elk weekend drie minderjarigen met een alcoholvergiftiging naar Antwerpen worden gebracht. De gemiddelde leeftijd is 16,6 jaar. “Heel jong”, zegt Van Roozendaal. “Een derde van alle gevallen ligt bovendien onder de wettelijke leeftijdsgrens van zestien jaar. De jongste was elf jaar oud. Uit eerder onderzoek weten we dat een jongere in 55% van de kinderdiensten in Vlaanderen niet wordt opgevolgd door een kinderarts na een alcoholvergiftiging.”

De follow-up duurt zes maanden.
De volgende stap: de weg vrijmaken voor de eerste Vlaamse alcoholismekliniek voor jongeren. Het proefproject ging onlangs van start bij ZAS Augustinus in Wilrijk. Tine Maes, hoofd verpleegafdeling afdeling GGZ van ZAS:

“Jongeren die zich met een alcoholvergiftiging melden bij de hulpdiensten van ZAS en UZA, krijgen een nazorgprogramma aangeboden in de kinderkliniek van ZAS Augustinus. Als ze reageren, zullen we ze zes maanden lang poliklinisch volgen. Dit omvat een examen, gesprekken met de kinderpsycholoog, een uitgebreide vragenlijst en begeleiding. “Dit alles gebeurt met de nauwe deelname van kinderartsen, en dat is van het allergrootste belang.”

“Ouders moeten bereid zijn om aan het proces deel te nemen. Dat is niet altijd vanzelfsprekend: soms schamen ze zich omdat hun kind dronken op de spoedeisende hulp is beland of denken ze het probleem zelf met hun kind op te kunnen lossen. Ook is het zo dat ouders de spoedopname van hun kind met een alcoholvergiftiging minimaliseren en daardoor minder vaak meedoen aan het nazorgtraject. “Dit heeft wellicht te maken met de algemene opvatting in onze samenleving dat niet alles zo slecht is, dat alle jongeren wel eens te veel drinken.”

Onderliggende problemen
“Ouders denken dan dat jongeren hun lesje hebben geleerd na een spoedopname, maar uit onderzoek blijkt dat dit niet het geval is”, legt Maes uit. “Daarom is het belangrijk om het taboe te doorbreken en ouders ervan bewust te maken dat een oriëntatieprogramma via een blaastestkliniek enorm kan helpen. Voor veel jongeren is de oorzaak van alcoholmisbruik te wijten aan andere onderliggende problemen waarmee ze worstelen. Het proces kan helpen dit bloot te leggen en er iets aan te doen.”

Na het pilootproject (de initiatiefnemers willen in eerste instantie dertig jongeren betrekken) zal er een integrale evaluatie plaatsvinden met alle betrokken actoren om de eerste alcoholismekliniek voor jongeren in Vlaanderen officieel te lanceren. “We hopen dat de federale overheid deze nieuwe inzet wil financieren”, zegt Van der Lely. “We hebben goede hoop dat we uiteindelijk zullen uitgroeien tot meerdere alcoholismeklinieken in België, naar het voorbeeld van het netwerk dat we in Nederland hebben ontwikkeld. Ook de Belgische Vereniging voor Kindergeneeskunde steunt ons initiatief.”

> Meer over de Leerstoel Jeugd en Alcohol