Het meest opmerkelijke kunstwerk van Delft wordt zorgvuldig begraven

Voor veel jongere bewoners van de Paxlaan, Blekerhof en Melkhof in de Olofsbuurt was het een verrassing dat er ‘strandhuisjes’ onder de straat stonden: “Wij wisten er niets van.” Maar Rinus Grabijn, die hier woont sinds de bouw van de nieuwbouw, herinnert zich deze gekke gebeurtenis nog steeds.

strandhuizen

Zo ontstaat het verhaal dat de gemeente Delft in 1986 de inmiddels onvindbare kunstenaar Johannes Visser de opdracht gaf om voor de toen nieuwe woningen aan de Paxlaanzijde en die twee op de appartementshofjes een kunstwerk in hoefijzervorm te maken.

Destijds had de gemeente nog een culturele norm dat openbare kunst moest worden gemaakt nadat grote bouwprojecten waren voltooid. Hiervoor werd een bepaald percentage van de bouwkosten toegewezen. Visser kwam op het idee van drie ‘strandhutten’, en dat was het. Het bleken kleurrijke betonnen ‘huizen’ te zijn, die elk 7.000 kilo wogen en een schuine vorm hadden. Maar de collectie werd niet bepaald goed ontvangen, zo bleek kort na de officiële opening.

Grabijn: “Buurtbewoners vonden het niet veilig voor kinderen om te spelen. En ze waren ook vies, er werd in geplast.” De bewoners van de Olofsbuurt hebben de gemeente benaderd met het dringende verzoek deze woningen te ontruimen. De vraag werd ook aan de kunstenaar zelf gesteld. Maar hij wilde niet dat zijn werk zomaar werd geëlimineerd. Er kwam een ​​onorthodox idee bij hem op: ‘Begraaf ze dan daar…’

betonplaten

En zo gebeurde het een jaar later, in 1987. Er werden gaten gegraven in de straten, waar de betonplaten verdwenen. Aan de Paxlaan is een ‘voorgevel’ afgevlakt tot op straatniveau, zodat deze nog steeds zichtbaar is voor degenen die erop lopen. De binnenplaatsen lagen volledig onder de grond, met een huizenpatroon in de kasseien erboven geweven.

Zo bleven de drie 37 jaar lang in zekere zin ‘zichtbaar’, al hebben jongere bewoners geen idee van de historische achtergrond. Maar nu, met de renovatie van het riool, komt een nogal vreemde artistieke geschiedenis opnieuw naar boven, samen met de betonnen huizen zelf. En uit naam van de gemeente krijgen zij een fatsoenlijke nieuwe begrafenis.

Bij twee ervan is dat al gebeurd: in Blekerhof en Melkhof, waar weer een huizenpatroon op de stoep te zien is. “O, daar is het voor”, zegt een jong stel dat in de Melkhof woont. “Wij komen uit Zoetermeer en Groningen, dus die geschiedenis kennen wij niet. Maar het is goed om het nu te weten.”

Kosten

De rioleringswerken in de Paxlaan zijn echter nog niet afgerond. De straat is daar nog steeds open en de blauwe betonnen gevel van dat huis ligt nog steeds openlijk op een hoop zand, wachtend om vervangen te worden. “Dat kost veel”, vermoedt een van de arbeiders. Hoeveel? Een woordvoerder van de gemeente: “Dat is geen probleem. Het openen en sluiten van de straat vond plaats en gebeurt nog steeds in verband met de rioleringswerkzaamheden aldaar. De kosten van deze bestratingswerkzaamheden verschillen niet door de aanwezigheid van het kunstwerk.”

Kunstregulering

Bestaat er in Delft nog een ‘kunstsysteem’ waarbij de gemeente (of de bouwer) een bepaald percentage betaalt voor openbare kunst in nieuwbouw? De woordvoerder van de gemeente: “Op dit moment niet. Wij onderzoeken of het wenselijk en mogelijk is een dergelijk plan in te voeren. Bij de renovatie en sloop/nieuwbouw van gemeentelijke gebouwen proberen we waar mogelijk bijzondere architectonische elementen of artistieke elementen te hergebruiken.”