Minister: Onafhankelijke journalistiek op universiteiten staat deels onder druk

Dijkgraaf reageerde op vragen van GroenLinks-PvdA-Kamerlid Stultiens naar aanleiding van een incident waarbij journalistiek platform Delta (TU Delft) onder druk van het universiteitsbestuur een kritisch artikel opschortte. Als de redactie dat niet zou doen, zou zij persoonlijk verantwoordelijk worden gehouden voor de gevolgen, zo werd hen namens het bestuur medegedeeld. Ondanks excuses voor deze bedreiging is het artikel nog niet beschikbaar. De intimidatie door het Bestuurscollege lijkt dus effectief te zijn geweest.

Het spijt me dat dit artikel offline is gehaald.

De minister zegt op de hoogte te zijn van deze feiten. “Het spijt me dat dit artikel offline is gehaald. Onafhankelijke journalistiek en persvrijheid zijn een groot goed dat te allen tijde moet worden gewaarborgd. Vooral binnen universiteiten waar academisch debat en kritisch denken hoog gewaardeerd en aangemoedigd worden. Dat betekent dat er in universitaire tijdschriften ruimte moet zijn voor artikelen die kritisch zijn over de eigen organisatie”, zegt Dijkgraaf.

Op de vraag of hij de mening van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) deelt dat de onafhankelijkheid van universitaire media onder druk staat, geeft de minister aan op de hoogte te zijn van meerdere incidenten. Hij benadrukte echter dat dit geen reden is om te concluderen dat de onafhankelijkheid op alle terreinen onder druk staat.

Reden nog steeds onvoldoende voor een onderzoek

De minister is nog niet van plan onderzoek te doen naar de journalistieke vrijheid in het hoger onderwijs. “Ik zie nog steeds niet voldoende redenen voor zo’n breed onderzoek, maar de journalistieke vrijheid vraagt ​​bijzondere aandacht. Zo spreek ik in bestuurlijk overleg expliciet de raden van bestuur van hogescholen en universiteiten aan om de journalistieke vrijheid van hun nieuwsmedia te waarborgen”, geeft hij aan.

“Ik hoop dat alle instellingen de journalistieke onafhankelijkheid expliciet vastleggen, bijvoorbeeld in een redactiestatuut, en dat er ruimte is voor kritische artikelen over de eigen organisatie”, aldus Dijkgraaf.

Zwijgplicht binnen onderwijsinstellingen

Een ander punt van zorg rondom dit onderwerp is het gebruik van vertrouwelijkheidsovereenkomsten binnen onderwijsinstellingen. Deze geheimhoudingsbedingen kunnen voorkomen in transactieovereenkomsten tussen werkgever en werknemer en zijn volgens Dijkgraaf geldig zolang ze niet in strijd zijn met de wet, de goede zeden of de openbare orde. De minister geeft aan dat er momenteel een inventarisatie wordt gemaakt van geheimhoudingsclausules die betrekking hebben op de relatie tussen instellingen en studenten. Deze inventarisatie is gedaan naar aanleiding van een motie van voormalig SP-Kamerlid Peter Kwint.

Onder druk niet akkoord gaan

Dijkgraaf zegt principieel niet tegen dit soort afspraken te zijn, zolang het maar met de juiste bedoelingen gebeurt. “Geheimhoudingsclausules tussen de student en de onderwijsinstelling kunnen ook beide partijen ten goede komen. Ik vind het echter niet wenselijk om vertrouwelijkheidsclausules te gebruiken om te voorkomen dat problemen of conflicten aan het licht komen of dat de ene partij de andere onder druk zet om de genoemde clausule te aanvaarden. “Beide partijen moeten onder gelijke voorwaarden tot overeenstemming komen en de vrijheid ervaren om hun eigen beslissingen te nemen.”

Maak afspraken in de nieuwe cao

De minister vindt het positief dat de vakbonden de sociale zekerheid als belangrijk onderdeel willen opnemen in de (nieuwe) cao. “Sociale zekerheid is de verantwoordelijkheid van onderwijsinstellingen als werkgevers, geregeld in de Arbeidsomstandighedenwet. Afspraken in een cao kunnen deze verantwoordelijkheid nog concreter maken”, aldus de minister.

Universiteitsbestuurders kunnen het enthousiasme van de minister niet onderschrijven, meldt vakbond FNV vandaag aan ScienceGuide. De universiteiten willen in de nieuwe cao geen afspraken maken over de sociale zekerheid, aldus directeur van de FNV, Bernard Koekoek.