De terroristische dreiging is licht toegenomen: het risico op een aanslag in Nederland wordt reëel ingeschat

De terroristische dreiging is de afgelopen maanden weer licht toegenomen, onder meer door de oorlog in Gaza, schendingen van de Koran en de dreiging die uitgaat van jihadistische netwerken. Mede daarom blijft het dreigingsniveau op 4 staan, waardoor de kans op een aanslag in Nederland reëel is. In december werd het dreigingsniveau al verhoogd van niveau 3 (denkbaar) naar niveau 4 (substantieel).

Jihadisme blijft de belangrijkste terroristische dreiging tegen Nederland, met aanhangers gevoed door propaganda met beelden van de oorlog in Gaza en schendingen van de Koran in Nederland. Deze beelden hebben het afgelopen half jaar geleid tot meerdere (voorbereidingen op) terroristische gewelddaden in Nederland en Europa.

Terroristische dreiging

Ook in Europa aanwezige netwerken blijven een terroristische dreiging vormen voor Nederland en andere Europese landen. Sommige netwerken opereren autonoom, andere staan ​​in contact met ISIS-groepen in andere delen van de wereld. Een bijzondere rol is weggelegd voor ISKP, de van oorsprong Afghaanse tak van ISIS. ISKP en andere aangesloten netwerken in Europa bestaan ​​voornamelijk uit mensen uit Centraal-Azië. Sommigen van hen hadden zich eerder aangesloten bij jihadistische strijdgroepen in Syrië en Irak.

Bovendien vindt radicalisering in Nederland en omringende landen online plaats, buiten de bekende jihadistische netwerken om. Soms zijn er heel jonge mensen onder hen. Sommigen van hen bereiden zich zelfs voor om een ​​aanslag te plegen of een aanslag te plegen, zoals blijkt uit verschillende arrestaties in Europa.

Het Nederlandse extreemrechtse landschap bestaat voornamelijk uit groepen die strijden om extreemrechtse ideeën te normaliseren en het ‘blanke ras’ weerbaar te maken door middel van fysieke training, waartoe ook zogenaamde ‘actieve clubs’ behoren. Deze groepen zijn nog klein in aantal en beperkt van omvang, maar hebben online soms een groot bereik. Ze zeggen dat ze geweld tegen mensen in principe contraproductief vinden. Een bredere acceptatie van zijn ideeën kan echter leiden tot een groeiende intolerantie jegens de regering, minderheden en politieke tegenstanders. Op de lange termijn kan dit tot gevolg hebben dat barrières op het gebied van het gebruik van geweld worden verminderd. De onderlinge samenwerking tussen dit soort groepen lijkt zowel nationaal als internationaal toe te nemen.

rechts-extremisme

Het Nederlandse extreemrechtse landschap bestaat voornamelijk uit groepen die strijden om extreemrechtse ideeën te normaliseren en het ‘blanke ras’ weerbaar te maken door middel van fysieke training, waartoe ook zogenaamde ‘actieve clubs’ behoren. Deze groepen zijn nog klein in aantal en beperkt van omvang, maar hebben online soms een groot bereik. Ze zeggen dat ze geweld tegen mensen in principe contraproductief vinden. Een bredere acceptatie van zijn ideeën kan echter leiden tot een groeiende intolerantie jegens de regering, minderheden en politieke tegenstanders. Op de lange termijn kan dit tot gevolg hebben dat barrières op het gebied van het gebruik van geweld worden verminderd. De onderlinge samenwerking tussen dit soort groepen lijkt zowel nationaal als internationaal toe te nemen.

Het propageren van het verhaal over een ‘kwade elite’ door de anti-institutionele beweging wakkert het wantrouwen in democratische instituties aan en ondermijnt het functioneren van de democratische rechtsorde. Voor een klein deel van hun volgers is dit verhaal een voorbode van intimidatie en geweld. Het ondermijnen van de democratische rechtsorde kan ook van binnenuit plaatsvinden, wanneer aanhangers van het ‘kwaadaardige elite-verhaal’ werken binnen instellingen die zij wantrouwen en hun ideeën actief promoten.

Zeker enkele duizenden zelfbenoemde vorsten vormen een prominente groep binnen de Nederlandse anti-institutionele beweging. Sommigen vinden de Nederlandse wet- en regelgeving ongeldig en weigeren bijvoorbeeld belasting te betalen. Deze groep wordt regelmatig geconfronteerd met confrontaties met politie, sheriffs en anderen die namens de overheid optreden. Soms gaat dit gepaard met aanvallen, bedreigingen en geweld. Een kleine minderheid van de vorsten in Nederland is bereid offensief geweld te gebruiken tegen de zogenaamde ‘kwade elite’. Wapens en munitie werden gevonden in de handen van verschillende zelfbenoemde soevereinen.

links-extremisme

Gebeurtenissen die verband houden met links-extremisme worden op de voet gevolgd. Deze ontwikkelingen vormen momenteel een beperkte terroristische of gewelddadig-extremistische dreiging in Nederland. Het is denkbaar dat sommige leden van deze groep in de toekomst geweld nodig zullen vinden om hun doelen te bereiken. Momenteel zien we de laatste tijd hardere acties, maar die blijven vooral op het gebied van intimidatie. Hieronder valt ook doxing, waarbij persoonlijke gegevens online worden gezet. Bovendien sluiten bijvoorbeeld linkse extremisten zich aan bij pro-Palestijnse demonstraties op universiteiten, die in sommige gevallen gepaard gingen met openbare wanorde, vernielingen en geweld tegen de politie.

Dreigingsniveau

In december 2023 is het dreigingsniveau in Nederland gestegen van 3 naar 4. Sindsdien is de kans op een aanslag ‘aanzienlijk’. Er zijn geen standaardmaatregelen of landelijk advies gekoppeld aan het dreigingsniveau. Gedetailleerde informatie uit het DTN stelt veiligheidspartners (zoals politie, gemeenten en ministeries) in staat maatregelen te nemen om de dreiging tegen te gaan. Uiteraard zijn alle securitypartners alert en evalueren voortdurend waar en hoe aanvullende maatregelen nodig zijn. De afgelopen periode zijn waar nodig aanvullende veiligheidsmaatregelen genomen, waarover nooit mededeling is gedaan. Het dreigingsniveau is ook een manier om de samenleving bewuster te maken en informatie te verstrekken over de dreiging.