Grote subsidie ​​van de TU Delft voor het mysterie van het leven

Dankzij een subsidie ​​van €40 miljoen die op vrijdag 24 mei wordt toegekend, kan een team van vooraanstaande Nederlandse wetenschappers onder leiding van de Delftse hoogleraar Cees Dekker het mysterie van hoe het leven op aarde de komende tien jaar heeft kunnen ontstaan, diepgaand bestuderen .

In de middag bracht minister Robbert Dijkgraaf (D66, Cultuur, Onderwijs en Wetenschap) een bezoek aan Delft. Kort voordat hij ontslag nam uit het gehele kabinetsteam Rutte IV kondigde hij in ‘Lijm en Cultuur’ een nieuwe subsidielijn aan voor een totaalbedrag van 170 miljoen euro, verdeeld over vijf grote onderzoeksprojecten. Het grootste bedrag van deze geldpot, de ‘Summit Grant’ genaamd, gaat naar het Dekker-team, dat sinds 1993 aan de TU Delft is verbonden.

Supergeleiding

De inmiddels 65-jarige Delftse hoogleraar geniet al tientallen jaren grote internationale bekendheid. Zo deed hij dertig jaar geleden met zijn TU-groep onderzoek naar supergeleiding. Dit culmineerde in de belangrijke ontdekking van koolstofnanobuisjes: moleculen met bijzondere elektrische eigenschappen. Hij maakte de eerste transistor op basis van een van die moleculen.

Levende synthetische cel

Sinds 2000 neemt hij biologie op in zijn natuurkundestudies, waarbij hij de biologische aspecten van niet-levende moleculen in een levende cel onderzoekt. Naast zijn wetenschappelijk werk staat Dekker bekend om zijn interesse in de relatie tussen geloof en wetenschap. En ook AI, kunstmatige intelligentie, die de afgelopen jaren zeer sterk opkwam. Met dit laatste onderwerp houdt hij zich al sinds 2005 bezig. Kunstmatige intelligentie heeft ongetwijfeld ook invloed op wat Dekker nu wil doen met de 40 miljoen euro die de minister heeft uitgetrokken: ontdekken of het mogelijk is om uit biomoleculen zonder leven een levende synthetische cel te bouwen. Om dit te doen heeft hij een team gevormd van natuurkundigen, zoals hij zelf van oorsprong ook is, biologen, ingenieurs en ook filosofen en ethici, zo vertelde hij vrijdag op radio NOS 1 Journaal.

Speel God

“We kijken ook naar de ethische kant”, zei Dekker in die uitzending. “Is wat we doen veilig? Spelen we hier niet voor God? Bovenal is het belangrijk om te weten hoe we de menselijke controle behouden over de systemen die we bouwen. Kijk bijvoorbeeld naar gentherapie en kunstmatige intelligentie.”

In het team van Dekker zit ook hoogleraar Gijsje Koenderink, biofysicus aan de TU Delft, als medeaanvrager van de subsidie: “Het is fascinerend: alle levensvormen zijn gemaakt van cellen, en alle cellen zijn gemaakt van moleculen. Opvallend is dat deze moleculen niet leven, maar de cel wel. Hoe ontstaat een levende cel uit levenloze moleculen? Wat is het minimaal aantal componenten dat nodig is en hoe moeten deze worden gecombineerd om een ​​levende cel te creëren? Dit is de grote vraag die we de komende tien jaar zullen beantwoorden.”

Vooruitgang in de levenswetenschappen

Ook de universiteiten van Groningen, Nijmegen, Wageningen en de Vrije Universiteit Amsterdam participeren in dit project. Met de door de minister aangekondigde Summit-subsidie ​​kan dit consortium in totaal 100 promovendi, postdocs en technici aanstellen en kritische infrastructuur en ondersteunende technologieën installeren. Door de droom te verwezenlijken van het bouwen van een synthetische cel, die Dekker ‘een van de grootste uitdagingen van deze eeuw’ noemde, zegt deze groep topwetenschappers een doorbraak in de levenswetenschappen te willen bereiken, vergelijkbaar met de ontdekking van de dubbele helix van DNA. of het ontcijferen van het menselijk genoom.

De subsidiestroom van de Summit komt officieel van de NOM, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Het investeert bijna een miljard euro per jaar in ‘onderzoek gedreven door nieuwsgierigheid, onderzoek gericht op maatschappelijke uitdagingen en in onderzoeksinfrastructuren’. Een aanzienlijk deel van dat geld komt van het ministerie dat Dijkgraaf de afgelopen jaren heeft geleid.