Na 175 dagen zijn rechtse partijen het eens over een nieuw kabinet

Exact 175 dagen na de Tweede Kamerverkiezingen bereikten PVV, VVD, NSC en BBB een akkoord over een nieuw kabinet. Tot het laatste moment is het spannend of partijen tot een conclusie komen. De overeenkomst is pas definitief als alle vier de partijen akkoord gaan met de onderhandelingsovereenkomst. Om dit resultaat te bereiken waren in drie informatierondes twee verkenners en vier informanten nodig.

De eerste verkenner, PVV-senator Gom van Strien, keert op 27 november terug op zijn missie, nog voordat hij aan zijn missie is begonnen. Dat doet hij de dag na de beschuldigingen van fraude. Ronald Plasterk, lid van de PvdA, zal hem vervangen. Op 11 december concludeerde hij dat een rechts kabinet bestaande uit PVV, VVD, NSC en BBB mogelijk is. Na het Kamerdebat over dit eindrapport wordt Plasterk benoemd tot informant om de mogelijkheden van een dergelijk kabinet te onderzoeken.

Het nieuwe jaar begint voor de vier lijsttrekkers en hun plaatsvervangers op landgoed De Zwaluwenberg in Hilversum. Onder leiding van Plasterk zouden goede gesprekken hebben plaatsgevonden, maar over de inhoud zwijgen de partijen.

Een groot probleem

Niet lang daarna beginnen de dingen te rommelen. Dit begon min of meer nadat de VVD-fractie in de Eerste Kamer had aangekondigd vóór de omstreden spreidingswet te zullen stemmen, terwijl de fractie in de Tweede Kamer zich er eerder tegen had verzet. De leider van de PVV, Geert Wilders, stelt vervolgens dat “we een groot probleem hebben.” Het lijkt op een mislukking te eindigen. Er volgen heftige tweets, vooral van Wilders, waarna VVD-leider Dilan Yesilgöz hem aanvalt op een VVD-conferentie. De onderhandelingen gaan echter door.

Begin februari vallen de zaken uiteen. Geheel onverwacht wil Omtzigt niet meer praten. Het veroorzaakt wrevel tussen de onderhandelende partijen, vooral omdat het nieuws via de media naar buiten komt, terwijl de onderhandelende partijen en de informant er niets van weten. Na een intensief parlementair debat, waarin Omtzigt de dupe werd, werd Kim Putters aangesteld als nieuwe informant. Je moet nadenken over wat voor soort kabinet je kunt vormen.

Programma kabinet

In zijn eindrapport medio maart stelde Putters een ‘programmakabinet’ voor op basis van een raamovereenkomst. Nieuwe informanten Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol hebben tot 15 mei de tijd om samen met PVV, VVD, NSC en BBB de mogelijkheden van een dergelijk kabinet te onderzoeken.

De twee informanten spreken uitvoerig met elk van de partijleiders. In werkelijkheid beginnen de echte onderhandelingen pas op maandag 6 mei. Dan spreken Dijkgraaf en Van Zwol over een “cruciale week” waarin beslissingen moeten worden genomen. Die cruciale week zal bijna twee weken duren. De onderhandelingen duren steeds langer en de partijen ontmoeten elkaar ook voor het eerst op zaterdag. De deadline nadert snel.

marathonadvies

Als partijleiders dinsdagavond rond 01.00 uur na een marathonbijeenkomst tevoorschijn komen, lijken ze optimistisch. Woensdag zou alleen nog de laatste hand worden gelegd. Dit blijkt te optimistisch. De partijen blijven langer bij elkaar dan verwacht. De exacte reden is onbekend, maar VVD en NSC wijzen elkaar met de vinger.

Vervolgens moet het zogenaamde ‘programmakabinet’ de overeenkomst verder invullen en uitvoeren. Het zal nog enkele weken duren voordat een nieuw team van ministers op het podium verschijnt.