Dragen inwoners van Enschede bij aan het elektrische wagenpark van het lokale taxibedrijf?

Doelgroepvervoer omvat al het studentenvervoer, vervoer naar dagbesteding (Wmo) en vervoer naar jeugdzorginstellingen verzorgd door taxibusjes. Hoewel Brookhuis Taxi Transport deze diensten in Enschede al levert, maakt fractieleider Morgan Brejaart (Forum voor Democratie) zich nog steeds zorgen over de kosten die zij zijn gemeente opleggen. In schriftelijke vragen aan het college van burgemeester en wethouders wordt openlijk gevraagd of er sprake is van staatssteun of van oneerlijke concurrentie. Het gemeentebestuur wijst deze suggesties direct af: het antwoord luidt dat er geen geldbedrag (lumpsum) is overgemaakt voor de aanschaf van elektrische bestelwagens. Hoe werkt dit?

Van wandelingen tot kilometers

Politieke kwesties zijn een goede reden om de wereld van het bieden te betreden. Want hoe werkt dat eigenlijk? Overheden zijn verplicht om op Europees niveau aan te besteden voor leveringen en diensten ter waarde van ruim 143.000 euro. Er is geen wiskundig genie voor nodig om te beseffen dat het vervoeren van honderden mensen in taxibussen dat bedrag ruimschoots overschrijdt. Zeker als een dergelijke aanbesteding niet alleen voor de gemeente Enschede, maar ook in Twente-verband wordt uitgevoerd.

De Twentse aanbesteding werd uitgeschreven vanwege zogenaamde “schaalvoordelen”. Dit kan wellicht wat goedkoper zijn, vooral qua administratieve lasten tijdens het proces (alleen onderhandelen is nodig), maar het nadeel is dat gemeenten geen individuele wensen kunnen uiten. En dat kan vervelend zijn.

Brede set van eisen

Onder supervisie van SamenTwente (coördinerende organisatie van de Twentse gemeenten op het gebied van WMO en jeugdzorg) werd vorig jaar bij tien gemeenten een aanbesteding uitgeschreven voor het vervoer van bovengenoemde doelgroep. De aanbesteding is verdeeld in verschillende gebieden. Eén daarvan is de omgeving van Enschede, Hengelo, Haaksbergen en Losser.

De basis van een aanbesteding is het principememorandum. Hierin staan ​​de minimale eisen waaraan bieders moeten voldoen, maar ook het gewicht van deze eisen in de uiteindelijke keuze. De belangrijkste eis voor taxivervoer is, zoals verwacht, de totaalprijs van alle diensten. Maar ook een ‘aanvullend ontwikkelingsplan’ en de inzet van mensen ver van de arbeidsmarkt behoren tot de criteria.

Een andere eis die in de Twentse aanbesteding voor vervoer op maat naar voren komt, is duurzaamheid. Bieders kwamen alleen voor de dienst in aanmerking als zij zich ertoe verbonden om binnen een jaar minimaal 25% van de afgelegde kilometers in emissievrije (bijvoorbeeld elektrische) bestelauto’s te rijden. Als ze het eerder en/of vaker doen, krijgen ze zelfs extra punten in de biedprocedure.

Het pact dat (niet) is ondertekend

Maar waar komt deze strikte emissievrije eis eigenlijk vandaan? Het is immers (nog) geen wettelijke verplichting om taxivervoer in elektrische auto’s aan te bieden. Om een ​​antwoord te vinden moeten we terug naar eind 2022. Toen spraken de gemeenten af ​​om gezamenlijk het vervoer van de doelgroep aan te besteden.

In het zogenaamde leidraad, waarin de grote lijnen worden vastgelegd, staat dat de minimumvereiste van 25% emissievrije ritten al wordt genoemd. Dit is conform een ​​landelijk ‘bestuursakkoord’ waarin gemeenten en marktpartijen hebben afgesproken om het vervoer van de doelgroep in 2025 volledig emissievrij te maken.

En dat is bijzonder. Het convenant, waarvan het streefpercentage niet wordt gehaald, is al door ruim 130 gemeenten ondertekend, maar Enschede valt daar niet onder. Die handtekening is in ieder geval nooit actief gedeeld met het gemeentebestuur. Ook over een signeersessie door SamenTwente hebben we niets gevonden.

Sneller overstappen op elektrisch

Ambtenaren en wethouders hebben namens een hele regio – zonder enige wettelijke verplichting – besloten dat een kwart van de transportkilometers van de doelgroep met emissievrije bestelauto’s zal worden afgelegd. Oké, deze ‘cursus’ is voorgelegd aan de gemeentebesturen, maar zij hebben alleen maar een visie kunnen geven.

In de praktijk betekent dit dat deze bestelwagens door de vervoerder moeten worden aangeschaft (verzonden). En vergeet de bijbehorende laadinfrastructuur niet. Brookhuis zelf zei vorig jaar in een interview met Tubantia dat het laadpark geen doel op zich was, maar dat de Twentse aanbesteding wel hielp. Door een minimumeis op te nemen, wordt van de vervoerder immers letterlijk verwacht dat hij elektrische bestelwagens klaar heeft staan.

Bijna 1800 euro extra per student

Specifiek in Enschede is het vervoer van zo’n 450 leerlingen die met de bus naar school gaan met 800.000 euro per jaar toegenomen. Een stijging van ruim 26 (!) procent en dus veel meer dan het ‘normale’ inflatiecijfer. Het lastige en verwarrende aan deze cijfers is dat de eerder genoemde ritten voor de kinderopvang (omdat er andere middelen in de begroting zitten) niet zijn meegerekend, maar het vervoer met grote bussen wel. Deze laatste heeft in 2022 al een aanbestedingsprocedure doorlopen met in grote lijnen dezelfde wensen. In totaal is er binnen het studentenvervoer sprake van een kostenstijging van 1.777 euro per student of 6,35 euro per gemaakte reis.

De gemeente schrijft de stijging niet alleen toe aan de inflatie en de stijgende loonkosten van chauffeurs, maar ook aan de stijgende brandstofprijzen en de keuze voor nul-uitstoot. En daar ligt het probleem voor raadslid Morgan Brejaart. Hij vindt dit een oneerlijke voorkeursbehandeling ten opzichte van kleine ondernemers, zoals onderhoudspersoneel, die binnenkort ook een elektrische auto moeten kopen om in Enschede (op het stadsterrein) te kunnen blijven werken. Maar ook vergeleken met andere (kleinere) transportbedrijven met een ouder wagenpark.

“Geen concurrentievervalsing”

In reactie op schriftelijke vragen blijft het gemeentebestuur stellen dat de gemeente Brookhuis op geen enkele wijze van een nieuwe vloot voorziet. “De exploitant van het gegunde taxibedrijf is verplicht te beschikken over een wagenpark dat voldoet aan de
toepasselijke wet- en regelgeving en kwaliteitskaders. De succesvolle bieder voldoet hieraan. “Daarom mag je in het kader van het studentenvervoer reizen naar Enschede maken en daarvoor de afgelegde kilometers declareren.”

Het gaat niet om oneerlijkheid, zegt B&W. “Doordat de Europese aanbestedingsprocedure werd gevolgd, was er geen sprake van concurrentievervalsing. Geïnteresseerden konden zich op de grond inschrijven voor de uitvoering van studentenvervoer.” Interessant is dat er vooraf een strenge eis werd gesteld: “Kennis en ervaring met het vervoeren van studenten of ander gepland groepsvervoer per taxi voor mensen met recht op vervoer met een beperking, met een minimum aantal van 950 passagiers.” Het is dus niet nodig om te concurreren met kleine vervoerders. Naast Brookhuis was er nog maar één bieder: Willemsen de Koning, die beter presteerde op het gebied van duurzame ambities. Maar ondanks de hoge minimumeisen telden ze in de eindbeoordeling slechts voor maximaal 4 procent mee.