‘De stad als geweldig ecosysteem’

Parkvegetatie met slakken op het Stationsplein in Delft (foto’s: Bart Mullink)

Maandag 22 april 2024

Diny Tubbing, stadsecoloog uit Delft: ‘Als mensen het begrijpen, worden ze enthousiast’

Bij nieuwe ontwikkelingen in de gemeente Delft is aandacht voor de natuurlijke flora en fauna gebruikelijk. De volgende stap is nu dat het beleid de hele stad als één groot ecosysteem beschouwt. Op landelijk niveau behoort Delft tot de koplopers op dit gebied. Stadsecoloog Diny Tubbing is trots op haar werk.

Om haar successen te demonstreren hoeft Diny Tubbing niet ver van haar gemeentekantoor op het plaatselijke stationsplein. Via een klein maar leuk nieuw parkje (onder andere voorzien van een grote regenwatertank) bereik je een nieuwe wijk aan de andere kant van het plein. De clandestiniteit van het spoorverkeer heeft de stad veel ruimte gegeven voor nieuwe ontwikkelingen. Zoals deze buurt met huizen aan de gracht, helemaal in de mode in Delft.
De muren van de nieuw gebouwde pier zijn bedekt met groen mos. “De overwoekerde dokmuren zijn één van de charmes van de stad en worden zeer gewaardeerd”, benadrukt hij. ‘Vegetatie begint altijd met mos. Dit is de basis van andere muurplanten, zoals varens.’ Volgens haar begrijpen de bewoners het en vinden ze het ook leuk. Dat weet hij mede dankzij zijn onvermoeibare inzet om alles altijd goed uit te leggen. Buurtbewoners besloten zelfs een extra bijdrage te leveren. Om de onderwaternatuur een rustiger start te geven, plantten ze gezamenlijk diverse waterplanten op de bodem van het kanaal.

“Zelfs bij grotere stedelijke verdichting lijkt het mogelijk om de natuur vooruitgang te laten boeken”

klik om te delen op Twitter

Dragen
Volgens haar is het vooral belangrijk om ‘mensen continu bij het verhaal te betrekken’ en uit te leggen waarom er actie wordt ondernomen. ‘Zo werken zowel leden van de gemeentelijke organisatie, bewoners als bedrijven met enthousiasme samen. Hoewel het niet noodzakelijkerwijs een verplichting is.
Een goed voorbeeld hiervan is volgens haar een aannemer die een muur moest slopen waar tongvarens op groeiden. ‘Hoewel het officieel geen beschermde plant is, werd er enthousiast gereageerd op het idee om de varens te kappen en naar een andere locatie te verplaatsen. Daar zien ze er nog steeds goed uit.
De afgelopen jaren is de aandacht voor het vergroenen van de stad aanzienlijk toegenomen. Beleidsmakers erkennen de noodzaak om de klimaatverandering aan te pakken. Vegetatie draagt ​​bij aan het verminderen van hitte- en waterproblemen. “Ik geef de nieuwe medewerkers van de gemeente rondleidingen door de stad om hen de geschiedenis hiervan en uiteraard van de natuur zelf te vertellen.”

Diny Tubbing: ‘Als je alles goed uitlegt, worden mensen enthousiast’

Kansen
Hij legt graag uit hoe vergroening en binnenstadsbebouwing hand in hand gaan. ‘Natuurlijk is er spanning. Maar er zijn ook veel mogelijkheden. Gebouwbewonende soorten als vleermuizen, mussen en zwaluwen zullen nieuwbouw met passende voorzieningen dankbaar verwelkomen.’ Op maaiveldniveau vraagt ​​de gemeente aandacht voor biodiversiteit. “Zelfs in een patio is er ruimte voor bijvoorbeeld een vlindertuin.”
De stelling van Tubbing is dat de natuur ook kan verbeteren bij grotere stedelijke verdichting. “In Delft is dit zelfs een strenge voorwaarde.” Hij houdt ook erg van de opkomende trend van het verdichten van bestaande gebouwen. “Op deze manier worden meer woningen gerealiseerd zonder dat er grond nodig is.”
Door de omstandigheden (de kosten van de treintunnel) zit de gemeente al jaren zonder geld. Het lijkt er echter ook op dat gemeentelijke participatie bij de aanleg van nieuwe groengebieden, zoals parken en groendokken, achterwege kan blijven. Voor het overige zijn de installaties in de nieuwbouw onderdeel van de projecten, waaruit ze ook gefinancierd worden.
Het is niet nodig om de hoeveelheid vegetatie te creëren die al bestaat en daarom gewaardeerd wordt. Ook wordt algemeen gehanteerd dat extensief beheer, naast economisch aantrekkelijk, ook beter is voor de natuur. “Hier is gefaseerd snijden bijvoorbeeld al sinds de jaren 90 de standaard.”
In de oudere nieuwbouwgebieden is veel bosvegetatie aanwezig die bovendien aantrekkelijk is voor veel diersoorten. Soms hoort hij nog steeds oproepen om deze bosplanten te elimineren om redenen van sociale zekerheid. Volgens haar zijn er vanuit de stadsplanning ook oproepen om deze zo goed mogelijk te ontwikkelen. Dan staat hij keer op keer voor de taak om geduldig de situatie van die bosplanten uit te leggen. ‘Sociale onzekerheid wordt hier niet door veroorzaakt. Uit de cijfers blijkt niets over vermeende criminelen die zich daar schuilhouden. Het snoeien en aanbrengen van verlichting, wat vaak wordt aangeraden, werkt zelfs contraproductief, begrijpt de politie. ‘Die verlichting trekt mensen aan. Dat levert problemen op op een plek waar geen ogen zijn.’

‘Politiecijfers laten duidelijk zien dat het idee dat bosparken de oorzaak zijn van sociale onzekerheid niet gerechtvaardigd is. Duidelijk snoeien en verlichting aanbrengen werkt zelfs averechts’

klik om te delen op Twitter

Betonnen wand als groene gevel.

Aannemers
Delft staat momenteel voor de kostbare opgave om een ​​aantal oude havenmuren in de binnenstad te renoveren. De begroeiing op de muur verdwijnt met die oude dokken. De gemeente wil er alles aan doen om het zo snel mogelijk te herstellen. «De nieuwe muren zijn gebouwd op water met een kalkrijke, relatief zachte mortel waarop planten zich gemakkelijk nestelen. Onder de waterlijn is dit niet nodig; Daar krijgt de muur een stevige basis met harde mortel.’
Het is een klus waarvan ze zegt dat ze nauw samenwerkt met aannemers. ‘Het is belangrijk om ze goed te betrekken. Dan neem ik ze mee door de stad en vertel ze welke planten behouden kunnen worden. Bijvoorbeeld door ze op te slaan en vervolgens terug te plaatsen op de nieuwe muur.’
Volgens haar verloopt de samenwerking met groenaannemers zeker goed. “We moeten vaak veel uitleggen, maar dan werken ze enthousiast mee.” Volgens haar helpt het dat de gemeente zoveel mogelijk met vaste aannemers werkt om de bezuinigingen in goede banen te leiden. Dan krijg je meer betrokkenheid en als er iets misgaat, is het een leerervaring. Volgende keer zal het zeker lukken. ‘Alle bedrijven die loonsnijwerk verrichten, beschikken ook over het Kleurkeurcertificaat. Ze weten goed hoe ze moeten werken, rekening houdend met de flora en fauna. Wat ook goed lijkt te werken, is om zowel aanleg als onderhoud over meerdere jaren in één contract vast te leggen. Dan zie je de bereidheid van de loonwerkers om te investeren in kwaliteitsgroei.’

‘Ook bij nieuwbouw moet er gezorgd worden voor een omgeving met gevarieerde beplanting. Zonder voldoende voedselaanbod en onderdak komen er bijvoorbeeld geen vogels in de geplaatste nestkasten.’

klik om te delen op Twitter

De nieuwe piermuur krijgt stilaan vegetatie: “Het begint met mos”

Een kleine houten ladder langs de pier helpt de kuikens, en ook de ongelukkige katten, uit het water te komen om niet te verdrinken.

Opvallend
Momenteel experimenteert de gemeente samen met de TU Delft met een nieuw type groene kademuur. Dit type bestaat uit een damwandprofiel met een keermuur. Dit laatste heeft geen constructief doel, maar is bedoeld om de onmiddellijke groei van grote planten mogelijk te maken. Het voordeel is dat u geen jaren hoeft te wachten op een kademuur met veel begroeiing. Vanwege de hogere kosten is deze oplossing alleen bedoeld om de aandacht te trekken op opvallende plekken. Daarbuiten mag de natuur zelf haar gang gaan.
Ook krijgt hij naar eigen zeggen veel vragen van ontwerpers en uitvoerders van bouwprojecten. ‘De gemeente eist een ontwerp van gebouwen en hun omgeving dat respectvol is voor de natuur en probeert dit te verwezenlijken. Ze willen bijvoorbeeld meer weten over aspecten van de begroeiing op daken en gevels, of over de helling die de zijkant van een sloot kan hebben. Vanwege lokale verschillen is het altijd maatwerk. Nesten van bijvoorbeeld vogels blijven leeg in een omgeving zonder voedselvoorziening of onderdak. Soms zijn deze al in zekere mate aanwezig. Daarnaast moet de nieuwbouw ook een gevarieerde beplanting voor insecten omvatten. Alleen dan heb je een complete biotoop.’
Ten slotte vermeldt hij trots de gevonden oplossing om de isolatie van bestaande gebouwen te combineren met de bescherming van dieren die in een spouw leven. Om dit te doen, wordt de aanwezige fauna in elk district in kaart gebracht. De bedrijven verzorgen dan tegelijkertijd hele woonblokken en bieden allereerst alternatieve huisvesting voor de dieren. Zodra ze uit de spouw zijn, kan de isolatie worden aangebracht. Het is niet meer nodig dat een ecoloog voor ieder gebouw apart onderzoek doet. ‘Voor deze aanpak is een speciaal beheerplan ontwikkeld. In de eerste plaats zijn op deze wijze twee wijken met veel slecht geïsoleerde huurwoningen aangepakt. Nu is het de beurt aan de volgende twee wijken.”
Hij weet dat een aspect van de natuur dat nog onderbelicht is, de bodem is. ‘Het is ook de moeite waard om de ondergrondse biodiversiteit nader te bekijken. Dat is uiteindelijk de basis van het hele ecosysteem.’


Tip-editors