Herdenkingen: Het is 79 jaar geleden dat León Burgemeester Zwolle bevrijdde van de Duitsers

Jarenlang heb ik onderzoek gedaan naar verhalen over oorlog. Omdat ik uit Zwolle kom, doe ik ook veel onderzoek naar de oorlog in Zwolle en schrijf ik er verhalen over zodat de mensen die destijds zijn omgekomen niet vergeten worden.

Iedereen in Zwolle kent het verhaal van de ”bevrijder van Zwolle” Leo Major, die volgens veel verhalen als een echte Rambo in zijn eentje Zwolle bevrijdde. Dat sprookje is echter niet waar en zorgt ervoor dat er nooit over andere soldaten werd gesproken. In totaal zijn bij de bevrijding van Zwolle 3 Canadese militairen omgekomen, alle drie liggen begraven op de Canadese begraafplaats te Holten.

Welly (of Willy) Arsenault kan voor sommige mensen iets betekenen: hij was bij Major toen ze richting Zwolle gingen en hij werd doodgeschoten door de bezettingsmacht. Ze gaven hem het W. Arsenaultpark in Zwolle-Zuid. Samen met Leo Major ondernamen de twee een verkenningstocht om te kijken in hoeverre Zwolle nog in Duitse handen was. Omdat bij de bevrijding enkele dagen eerder veel soldaten onverwachts omkwamen, werd besloten om Zwolle eerst met mortiervuur ​​te bombarderen alvorens de stad binnen te trekken. Major en Arsenault steken de baan over bij Zalné, waar Arsnenault te veel lawaai maakt en wordt opgemerkt. Ze schieten hem neer en hij sterft op slag. Leo Major zegt later dat Arsenault gaten in zijn maag had.

Alex Serediak

Deze naam betekent waarschijnlijk niets, maar ook hij overleed op 14 april 1945 tijdens de bevrijding. Via Jan Braakman komt het volgende verhaal over Alex Serediak en Thomas Thomas aan het licht. Hij ging later op onderzoek uit en de volgende verhalen kwamen naar voren.

Het Serediak Genealogiepakket bevat 64 pagina’s. In het dossier is de afbeelding te zien van een jongen van Oekraïense afkomst. Met bruine ogen, bruin haar, 1,76 meter lang en 73 kilo zwaar, had Alex op 14-jarige leeftijd de school verlaten om op de boerderij en daarna in de mijnen te gaan werken. Later kreeg hij een baan als elektricien bij de Boeing-vliegtuigfabriek in Vancouver. In december 1944 werd het naar Groot-Brittannië verscheept en twee maanden later, op 23 februari 1945, arriveerde het op het Europese continent. Hij werd toegewezen aan het Canadian Scottish Regiment. Op 14 april trokken de Canscots, zoals het regiment kortheidshalve werd opgeroepen, vanuit Den Nul richting Zwolle. Het leek een mooie voorjaarsreis, afgaande op de beschrijving in het oorlogsdagboek. “De reis was lang en vol charmante landschappen”, zei de kroniekschrijver van het regiment. Het regiment ontmoette elkaar ten zuiden van Zwolle, waar de Zuthemerweg samenkomt met de Wijheseweg. De Canscots trokken zonder vertraging door de stad achter Regina (Regina Rifle Regiment). De vijandelijke troepen hadden zich al westwaarts teruggetrokken en staken de IJssel over. De Canscots namen posities in bij Voorst, ten noorden van de stad. Het feest in de stad Zwolle was al aan de gang terwijl de Canadezen in Voorst rustten, totdat er plotseling een reeks mortiergranaten werd afgevuurd richting Voorst. De laatste twee aantekeningen in het oorlogsdagboek van 14 april luiden: “Slachtoffers, andere rangen: 2 doden, 2 gewonden.” Het is onduidelijk hoe Serediak stierf. Zijn stoffelijk overschot werd tijdelijk begraven in Raalte op de protestantse begraafplaats. Op 5 februari 1946 kreeg hij zijn laatste rustplaats op de Canadese Militaire Begraafplaats in Holten.

Ook deze bij de meesten onbekende naam sneuvelde tijdens de bevrijding van Zwolle tijdens bovengenoemde actie. Thomas ‘helm werd doorboord door granaatscherven en hij was op slag dood. Tom Thomas was een buitenstaander in het Canadese leger. Hij was Amerikaan van geboorte. Op 26 augustus 1919 werden hij en zijn tweelingbroer Bill geboren in Milton, Oregon. Beide ouders waren vanuit Wales naar de Verenigde Staten geëmigreerd. Lang bleven ze daar echter niet. In 1926, toen Tom nog geen zeven jaar oud was, verhuisde het boerengezin naar Penticton, British Columbia, Canada. Daar verliet pater Stephen zijn beroep als boer en koos voor een carrière in het Canadese leger. Tom Thomas had al een lange carrière als soldaat achter de rug. Hij trad in dienst op 27 april 1940. In juni 1942 werd hij naar Engeland gestuurd en was daar toen de geallieerde troepen op D-Day de kust van Normandië bestormden. Op 3 juni ging hij aan boord van een van de vele schepen die soldaten naar Frankrijk vervoerden. en op 6 juni vielen hij en zijn mede-Canadese Schotse Regiment het Europese continent binnen. Eenmaal op het slagveld in Noordwest-Europa bleef hij ongedeerd. Na zes maanden gaven ze hem wat rust. In februari 1945 mocht hij voor negen dagen met verlof naar Engeland. Op 19 februari meldde hij zich bij zijn regiment. Eind maart begon de laatste militaire operatie die Duitsland op de knieën zou brengen. Voor Thomas eindigde de weg uiteindelijk in Zwolle.

Laten we in de toekomst, als we Zwolle bevrijden, ook deze drie jonge mensen herdenken die verliefd werden op onze vrijheid.