Wat blijft er over van de NPO als de opkomende partijen hun drastische bezuinigingen mogen doorvoeren?

Vrijdag werd in Den Haag duidelijk hoe somber de toekomstperspectieven voor de publieke omroep zijn. De ontevredenheid van de vormende partijen over een mogelijke verlenging van de NPO-erkenningsperiode was voor leden van de fractie aanleiding om hun bedenkingen te uiten. “Hoe minder links-liberaal de NGO, hoe beter!” schreef PVV-leider Geert Wilders in X, terwijl BBB-Kamerlid Mona Keijzer in De Telegraaf Hij stelde dat de hervorming van het omroepsysteem “meer dan één kanaal minder” is. Volgens haar gaat het ook om ‘pluralisme, neutrale informatie en verbinding’.

De felle reacties zeggen veel over het politieke klimaat richting de NPO. In verkiezingstijd wilde de VVD 400 miljoen euro bezuinigen op de huidige totale bijdrage van het kabinet aan de NPO van 900 miljoen. “Wat ons betreft moet de NPO terugkeren naar haar kerntaken: goede journalistiek, sport en enkele goede culturele programma’s”, zegt VVD-mediawoordvoerder Claire Martens. Zoals in het partijprogramma staat, wil de PVV zo min mogelijk NPO’s intact laten. NSC en BBB zijn voorzichtiger, maar zien zeker mogelijkheden voor interventies, zoals het schrappen van NPO3.

In 2021 hebben beide Kamers relatief stilletjes ingestemd met een verlenging van de dan geldende vergunningsperiode. Nu uiten de partijen in oprichting in De Telegraaf hun ongenoegen over de voorgestelde verlenging van eind 2026 naar eind 2028. Zij menen dat dit betekent dat het aftredende kabinet over zijn graf regeert. De PVV wil geen verlenging, BBB en VVD vragen geen verlenging maar kunnen wel met een jaar leven. Zonder de VVD is er geen Kamermeerderheid voor verlenging.

“Wij vinden simpelweg dat het nu nemen van een besluit dat de komende vier jaar beslaat, gezien de uitdagingen die er zijn te ver gaat”, zegt VVD-mediawoordvoerder Claire Martens. “Het is tijd om de bestelling te vernieuwen. Daar moet je goed en rustig naar kijken. Als dit tot bezuinigingen leidt, wat mogelijk is, dan is het aan de vormende partijen om hun zegje te doen. Daarom zeggen wij tegen de staatssecretaris: neem pas in de verre toekomst een besluit, want dan is er geen ruimte meer aan de onderhandelingstafel.”

tijd nodig

Maar volgens staatssecretaris Fleur Gräper (Cultuur en Media, D66) is de extra tijd nodig om een ​​herziening van het omroepbestel te starten. Dat maakt hij duidelijk in een brief die hij vrijdagmiddag naar de Tweede Kamer stuurde. Daarin stelt hij een verlenging met twee jaar voor, maar stelt dat de beslissing aan de Kamer ligt. Die twee jaar zijn volgens haar wenselijk omdat de aanpassing van de Mediawet tijd en zorg vergt. Als de huidige concessieperiode niet wordt verlengd, waarschuwt Gräper, zullen omroepen volgend jaar moeten beginnen met het werven van leden om aan de wettelijke eisen te voldoen.

Dit kan voor problemen zorgen, omdat het voor omroepen steeds lastiger wordt om aan het benodigde aantal leden te komen. “Als alles blijft zoals het is, zal PowNed volgend jaar weer 50.000 leden moeten belonen”, zegt PowNed-baas Dominique Weesie tegen De Telegraaf. “Het gaat ons niet meer lukken.”

Gräper leunt zwaar op het rapport dat de adviescommissie onder leiding van oud-staatssecretaris Pieter van Geel afgelopen september publiceerde, waarin werd geadviseerd om de omroepen verder te laten fuseren tot er nog zes grote overblijven. Frederieke Leeflang, voorzitter van de NGO, was zondag aanwezig buitenbaan een voorschot vooraf. “De Mediawet specificeert zes stations en twee operationele stations. Laten we daarmee beginnen.” Naast de taakstations NOS en NRT zijn momenteel negen stations onderdeel van zes verenigingen en zijn er twee nieuwe stations met voorlopige erkenning: Ongehoord Nederland en Omroep Zwart. Iedereen lijkt het erover eens te zijn dat dit op de lange termijn niet houdbaar is.

Arjan Lock, directeur van EO en voorzitter van het College van Omroepen, zegt dat omroepen vorige week al aan tafel gingen zitten om de aanbevelingen van Van Geel te bespreken, zoals een grotere afstand tussen de politiek en de NPO, minder nadruk op ledenaantallen, een duidelijkere verdeling van functies tussen NPO’s en omroepen en een effectiever beheer. “We moeten niet wachten op de politiek, ook wij hebben hierin een verantwoordelijkheid”, zegt Lock. “De gesprekken verlopen goed.”

Concessie geldig voor tien jaar

De NPO kan niet in één klap worden opgeheven, aangezien in 2022 een concessie is verleend tot 2031. Dit is de onderliggende vergunning. Daarom moet deze concessie in het voorstel worden verlengd tot 2033. De twee perioden waaruit deze concessieperiode bestaat, worden formeel erkenningsperioden genoemd.

Gräper waarschuwt dat als de huidige periode helemaal niet wordt verlengd, de tijd om de wet te veranderen zo kort is dat een systeemverandering pas na de volgende erkenningsperiode van vijf jaar in werking kan treden. Of ‘over bijna acht jaar’. Bovendien zijn bezuinigingen niet noodzakelijkerwijs alleen mogelijk aan het begin van een erkenningsperiode, schrijft hij. De Mediawet moet echter worden gerespecteerd. Bij een grote aanpassing van de NPO-begroting is de kans ook groter dat deze aangepast moet worden. Het aftredende kabinet heeft voor de komende vijf jaar al een bezuiniging van 25 miljoen per jaar begroot.

Centrale WerkenMaartje Nitrauw, Geef ons de kans om te moderniseren en pas dan zullen we over bezuinigingen praten.

Belangrijkste zorgen

De NPO moet in ieder geval rekening houden met belangrijke bezuinigingen die aan de trainingstafel besproken zullen worden. De centrale ondernemingsraad van de NGO maakt zich grote zorgen over deze mogelijke bezuinigingen. “Wij willen het belang van een goede publieke omroep benadrukken, zeker in deze tijden van polarisatie en nepnieuws”, zegt voorzitter Maartje Nitrauw. “De voorgestelde bezuinigingen zorgen voor onrust op de werkvloer. Omroepen ervaren de afgelopen jaren aanhoudende onrust in hun werkveld, waardoor een enorme druk ontstaat op deze essentiële creatieve sector. “Wij willen de politiek daarom vragen om eerst de publieke omroep de kans te geven de gewenste modernisering door te voeren en pas daarna mogelijke bezuinigingen te bespreken.”

Lock maakt zich ook zorgen over de dreigende bezuinigingen. De publieke omroep speelt “een zeer belangrijke rol in een moderne democratie, en daar zijn geen bezuinigingen bij betrokken”, zegt hij.

“Je kunt er allerlei meningen over hebben, maar het is een systeem waarin de diversiteit van onze samenleving duidelijk zichtbaar is. Mogelijk vindt de VVD de publieke omroep te duur. Maar als je kijkt naar de publieke omroepen in de ons omringende landen, dan behoort het Nederlandse systeem tot de goedkoopste publieke omroepen van Europa. In Hilversum gaat het soms echt mis. Maar soms vergeten we dat we ook goede programma’s van publieke waarde maken. Iedereen prijst de serie. De Joodse Raad. Maar dat kan alleen in het publieke systeem dat we nu hebben. Laten we dat ook samen waarderen.”

Delen





E-mail de redacteur