Concordia in Enschede stopt de theaterzaal: wat nu?

De Enschedese culturele organisatie stelt in een brief aan vrienden en in een persbericht dat zij zich gaat richten op “cinema, professionele beeldende kunst en op het mogelijk maken van lokale en regionale culturele projecten en initiatieven.” Concordia doet dat al jaren. Maar vanaf volgend jaar is er één ding dat de organisatie niet meer doet: theater.

Concordia en de Wilmink

De organisatie wil ‘relevant en van betekenis zijn en blijven’ en ‘de meerwaarde voor Enschede en omgeving kritisch blijven analyseren’, zegt directeur Lous Kerkhof. Dat impliceert correcte beslissingen. “Waar het je om gaat, maar ook: niet concurreren en ‘ontdubbelen’.” Dat betekent: doe niet wat anderen al doen. “Ook vanuit het oogpunt van goed beheer van publiek geld.” Hij wijst naar de andere bioscoopaanbieder van de stad: de Wilmink.

Het suggereert dat beiden (Concordia en Wilmink) min of meer hetzelfde doen. Weliswaar bieden beide theaters aan, maar de faciliteiten verschillen aanzienlijk. Opkomende talenten en kleinere of lokale kunstenaars krijgen in ‘het Vestzak’ en in de theaterzaal van de Oude Markt een uniek podium om te experimenteren, ontwikkelen en de ‘lokale kleur’ te geven die essentieel is voor de cultuurstad die Enschede wil zijn. . Wilmink kan en wil dat niet bieden.

Het einde van de theaterprogrammering in beide theaters zou daarom een ​​aanzienlijke reductie kunnen betekenen. Beiden zijn eigendom van de gemeente, met wie volgens Kerkhof veel overleg is geweest over dat besluit.

Interesse in Vestzak en snoepdoos

Maar het ArtEZ Conservatorium, Stichting Border Frequency en Metropool zijn de hoop van Enschede in deze angstige (theatrale) dagen. De eerste twee hebben interesse getoond in voortzetting van de programmering bij Vestzak. Metropool ziet wel brood in de snoepdoos. Kanttekening: het zijn alle drie clubs die zich richten op muziek, niet op theater. Er is overigens nog niets in steen gebeiteld. Er zijn ideeën.

Wethouder Cultuur Jeroen Diepemaat ziet kansen in het besluit van Concordia om het theater te verkopen. “We onderzoeken de mogelijkheid om leegstaande terreinen te gebruiken als creatieve broedplaats en plek waar andere culturele instellingen kunnen programmeren.” Hij wil dat beide settings beschikbaar blijven voor cultuur in de stad.

Het Vestzak zou die (muzikale) broedplaats kunnen worden; Grensfrequency, een muzikantencollectief dat voornamelijk bestaat uit studenten van de popacademie, is nu tijdelijk gehuisvest in de catacomben van de Kaliber Kunstenschool.

Metropool is gevestigd bij het Muziekcentrum, met Wilmink en het conservatorium. Plannen voor een stadhuis met bibliotheek gaan niet door, maar niets doen is geen optie. Dat heeft te maken met ambitie, maar vooral met geld. Het Muziekdistrict is een enorme kostenpost. Het biedt enorm veel ruimte (waaronder het grootste orkestpodium van het land), maar het is verre van optimaal. Die ruimte laat de ambitie zien waarmee het complex is gebouwd, de leegstand een visie die nooit is gerealiseerd.

De vloek van te veel vierkante meters

In die zin is er iets vreemds aan de hand in Enschede. Het aantal vierkante meters podium per hoofd van de bevolking is merkwaardig groot. Het Muziekcentrum telt vier podia, de binnenstad nog eens vier (inclusief Sonnevanck en zonder Grote Kerk). Prismare heeft een podium en daarnaast zijn er nog een aantal alternatieve locaties, zoals het Cultureel Tankstation, waar regelmatig podiumkunsten worden aangeboden.

Maar dat is meer een vloek dan een zegen. De stad en culturele aanbieders als Concordia worstelen met al die vierkante meters; vul ze maar in. Tegelijkertijd: de Vestzak en de bombonera zijn eigenlijk de enige twee locaties die geschikt zijn voor opkomend talent en kleinere, experimentele of kwaliteitsproducties uit de stad of regio (er is geen vlakke vloer voor dansshows).

Vraag niet alleen of, maar vooral wat, waar en hoe.

Het is geen verrassing dat Concordia stopt met zijn theaterprogrammering. Ook omdat de gemeente tien jaar geleden stopte met het subsidiëren ervan. Het theater dreigde destijds zelfs volledig te verdwijnen. Concordia heeft een lange weg afgelegd met campagnes van sponsors en vrienden om de hal voor de stad te behouden.

De vraag is hoe we dat nu moeten doen, te midden van al dat ruimtelijk geweld. Met al die vierkante meters hangt dit ook af van wat er geprogrammeerd is; niet alleen in de Vestzak en de bombonera, maar in al die settings. Muziek of theater, vooral grote of kleine producties? En met de vraag welke taak de gemeente voor zichzelf ziet en voor de partijen die daarvoor een platform willen bieden.