‘Fundamenteel onderzoek is in Nederland veel wendbaarder dan in de VS.’

In Nederland kiezen nog maar heel weinig studenten voor een technische carrière, terwijl grote bedrijven als ASML om dit talent schreeuwen. Er is veel potentieel, vooral bij de Technische Universiteit Delft, die feitelijk de broedplaats is van de chipindustrie. Nederland moet fundamenteel onderzoek waarderen, waarschuwt BNR Digitaal redacteur Daniël Mol. “Ik zou zeggen: als je morele ambitie hebt, volg dan een technische cursus.”

Mol en zijn BNR Digital-collega Joe van Burik waren een dagje te gast op de Technische Universiteit Delft, waar ze onder meer de beroemde witte kamer bezochten. Grote Nederlandse technologiebedrijven zullen ook in de toekomst de vruchten kunnen blijven plukken van fundamenteel onderzoek aan technische universiteiten, bevestigde Mol opnieuw. ‘Het is de eerste fase waar nog geen businessmodel aan vast zit. De vorderingen die ze hier maken, zullen over tien, vijftien of twintig jaar effect hebben, onder meer in ASML-machines.’

Lees ook | ‘Nederland moet de vruchten plukken van zijn top drie positie in quantumtechnologie’

Het vormt een opmerkelijk contrast met de Verenigde Staten, waar het overgrote deel van het fundamentele onderzoek wordt uitgevoerd bij ‘grote jongens’ als IBM, Google en Microsoft. Nederland kiest er nadrukkelijk voor om aan dit fundamentele onderzoek deel te nemen. rondhangen op onze universiteitenzegt Mol. “Dat zie je in Eindhoven, Twente en Delft: al die startups komen voort uit de universiteit en gaan vervolgens innoveren, in plaats van dat al die kennis in handen ligt van de grote techgiganten. “Dit maakt de Nederlandse deeptechsector veel wendbaarder.”

Mol benadrukt de grote toegevoegde waarde van de wendbaarheid van het Nederlandse deep tech startup-ecosysteem. ‘Microsoft werkt aan quantum computing en heeft een richting gekozen die het moet inslaan. Stel je voor dat na vijftien jaar blijkt dat dit niet het geval is, dan komt Microsoft als winnaar uit de bus en zijn er in Nederland nog steeds drie startups die ook met iets anders bezig zijn.’

Schone kamers als neutraal terrein voor experimenten

Met name de cleanrooms van de Technische Universiteit Delft vormen een soort epicentrum van de technologische wereld. De universiteit doet onderzoek voor verschillende partijen, van Microsoft tot TNO. In feite is het een neutraal terrein en in die zin een zeer nuttige plek voor onderzoek, met de zuiverste lucht die je je kunt voorstellen, zegt Mol. “Iedereen wil gebruik maken van de cleanrooms van de TU Delft.” Hierdoor kan op een relatief klein oppervlak een grote verscheidenheid aan experimenten worden uitgevoerd.

Lees ook | BNR Eye Openers 17 maart | Twente als Silicon Valley van Nederland

Het is het pronkstuk onder de cleanrooms van Delft. Kavli Goud, twee elektronenlithografiesystemen die dezelfde kleine resolutie kunnen bereiken als ASML. Deze revolutionaire technologie kan chipstructuren met nanometerprecisie uit een materiaal halen. Het zou een serieus alternatief kunnen worden, zegt onderzoeker Roald van der Kolk. “ASML kan het misschien een miljard keer sneller doen, maar in ons onderzoek kunnen we op dezelfde schaal werken als ASML, zonder externe kosten.”

Lees ook | ASML-topman hekelt Amerikaanse chipregels

ASML is nu al de grootste klant van pas afgestudeerde studenten van de Technische Universiteit Delft. Het bedrijf sponsort onderzoek aan de TU Delft, bijvoorbeeld naar de innovatie van ASML-meetsystemen, die foutcontrole bij chipproductie moeten vergemakkelijken. ‘De structuren van de chips worden momenteel met licht gecontroleerd. In Delft wordt een techniek ontwikkeld om dit met geluid te doen, die volgens Mol veel effectiever is.’ Die machine heeft al een ASML-label. “Dus dat is heel duidelijk.”

Bijna de tweede ASML in Nederland

Dankzij deze elektronische lithografie zou Nederland bijna de op een na rijkste ASML zijn geweest met het Delftse bedrijf Mepper, beweert Mol. ‘Mepper ging daar heel ver mee, maar ging op het laatste moment failliet. Uiteindelijk heeft ASML al het personeel, de technologie en de kennis overgenomen, maar we waren heel dicht bij een soort tweede ASML. En die machines staan ​​nog steeds in Delft.

Podcast | De technoloog | Een lezing over supergeleiding bij kamertemperatuur.

Uiteindelijk zal de rol van licht bij het aansturen van chipstructuren grotendeels worden overgenomen door geluid, zegt universitair hoofddocent Gerard Verbiest. «We gebruiken extreem korte lichtpulsen, die worden geabsorbeerd door een heel klein metaalfilmpje. Door thermische uitzetting zet de film uit, waardoor een geluidspuls ontstaat die door het oppervlak het monster binnendringt. De reflectie van die puls detecteren we met een tweede lichtpuls.’