Universiteiten als bastions van trots

Volgens de Onderwijsinspectie is er sprake van een aanzienlijk gebrek aan sociale zekerheid op de Technische Universiteit Delft. Dat dit ook op de universiteit gebeurt, is geen toeval, constateert columnist Gerrit Breeuwsma.

Onder de titel Ondertussen op andere plaatsen heeft UKrant een rubriek waarin regelmatig wordt gekeken naar onze academische buren: hoe het gaat en hoe vaak het misgaat. Het plaatst de visie op iemands situatie in perspectief, maar er schuilt waarschijnlijk ook enige schadenfreude (“de troost van de lijdende naaste”) in.

Het nieuws dat eerder deze maand verscheen over ‘Racisme en pesten op de TU Delft’ zou niet hebben misstaan ​​in Ondertussen op andere plaatsen. In de berichten hierover in de NRC er wordt een beeld geschetst van ‘intimidatie, intimidatie en racisme’.

Volgens de Onderwijsinspectie wordt de sociale zekerheid voor werknemers structureel en organisatiebreed te lang onderbelicht. Omdat het bestuur er niets aan heeft gedaan, spreekt de inspectie van ‘wanbeleid’: het ‘hardste oordeel dat zij kan geven’.

De inspectie, zo lezen we verderop in de NRCVolgens eerdere berichten was in 2022 al een onderzoek gestart naar ongepast gedrag binnen de TU, resulterend in 148 klachten over “intimidatie, sociale onzekerheid door gebrek aan leiderschap, uitsluiting, seksisme, integriteitsschendingen, roddels, racisme en pesten.” , waarin onveilige situaties ‘onevenredig vaker worden ervaren door promovendi en vrouwelijke medewerkers’.

Dit is wat er kan gebeuren in organisaties met een hiërarchische structuur

Verantwoordelijk voor het onveiligheidsgevoel zijn ‘vrijwel altijd mensen die een hogere positie bekleden dan de journalist’.

Je kunt verrast worden, je kunt er opgewonden van raken en erover praten alsof het zonde is, maar veel heb je er niet aan. Je kunt je het beste realiseren dat dit kan gebeuren in organisaties met een bepaalde structuur, vaak hiërarchisch, waar reputatie en prestige op het spel staan, naast belangrijke financiële belangen.

Misschien associëren we het daarom ook al snel met schandalen in de wereld van film en televisie, van de kunsten, maar ook met de wereld van de sport. Er zijn altijd ‘ondergeschikten’ die veel zullen doen om hun doelen te bereiken, in een competitieve omgeving met veel onderlinge concurrentie, waarbij degenen boven hen denken zich op die basis veel te kunnen permitteren.

Maar die constatering maakt je ook niet veel wijzer. Iemand die serieus heeft geprobeerd de reflectie op deze misstanden te bevorderen is de Noord-Amerikaanse filosoof Martha C. Nussbaum, in haar boek bastions van trots.

Misschien zou het een idee zijn om het voor te schrijven als leesvoer voor universitair wanbeheer.

Ze definieert trots als: ‘De ondeugd die bestaat uit het jezelf superieur vinden aan anderen, dat anderen voor jou geen volwaardige mensen zijn.’ Een van de directe gevolgen hiervan is dat ze wordt ontmenselijkt; mensen als dingen behandelen en hen hun autonomie ontzeggen. Naast trots speelt volgens Nussbaum ook hebzucht een rol: het in stand houden van de mannelijke dominantie door de macht van anderen te benijden.

Aan de hand van drie gebieden (recht, kunst en sport) laat Nussbaum zien hoe de bastions van trots proberen stand te houden en daar tot #MeToo behoorlijk goed in zijn geslaagd. Sindsdien zijn er echter steeds meer gaten in de bastions geslagen en hoewel het nog te vroeg is om te concluderen dat ze op instorten staan, lijkt hun positie te wankelen.

Schrijf gewoon over de universiteit in a Intermezzo: Hoger onderwijs, maar het is niet zo moeilijk om zijn analyse toe te passen op de Nederlandse academische situatie. Misschien zou het een idee zijn om het voor te schrijven als verplichte lectuur bij universitair wanbeheer, zodat ze hun eigen arrogantie leren herkennen.

En laat goede bestuurders het meteen lezen, want ook zij hebben iets te leren. Al was het maar om niet in een sectie te zijn zoals op een slechte dag. Ondertussen op andere plaatsen moeten uitzoeken.

GERRIT BREUWSMA