Problematische Aziatische hoornaar weer gezien in Enschede: ‘Ik had niet gedacht dat het zo snel zou gebeuren’

Het menu van invasieve uitheemse soorten omvat vooral bijen, wespen en vliegen, aangevuld met vlinders, libellen en andere vliegende insecten. “Ik ben imker, dus wat mij het meeste zorgen baart zijn de bijen”, zegt Uijthof. “Maar we moeten ons ook zorgen maken over die andere soorten, want de biodiversiteit werkt niet zo goed.” Ze zijn ook niet onschadelijk voor de mens, hierover meer aan het einde van dit artikel.

Het grootste probleem is dat de Aziatische wesp hier weinig natuurlijke vijanden heeft, legt hij uit. “Als er niets wordt gedaan, vermenigvuldigen ze zich met een factor vijf tot zeven per jaar. Zo wordt één nest vijf, vijf vijfentwintig, enzovoort. Laten we dan bedenken dat zo’n nest twaalf kilo insecten per seizoen eet, wat overeenkomt met 90.000 insecten. “Dan heb je geen bestuivers meer.”

‘Sneller dan verwacht’

Uijthof is imker in Enschede en Hengelo, maar is ook lid van de landelijke werkgroep tegen de Aziatische hoornaar. “Een werkgroep, maar dit klinkt beter”, zegt hij met een knipoog. “Die bestaat uit imkers en experts van Wageningen Universiteit.” Als coördinator Overijssel werkt ze samen met zeventig vrijwilligers aan de strijd tegen de ziekte in de provincie.

Experts hadden niet verwacht dat er dit jaar al wespensoorten in Enschede zouden worden waargenomen. Ook in Hengelo en Oldenzaal is hij waargenomen. “Hij werd in 2017 voor het eerst gezien in Nederland, in Zeeland. Ze rukken op met een snelheid van zo’n dertig kilometer per jaar.” Nu lijkt het erop dat deze ook in Veendam, Groningen, gevestigd is. ‘Misschien komt het omdat we beter kijken. Vorig jaar zijn we begonnen met het houden van informatiebijeenkomsten voor imkers waarin we uitlegden hoe ‘de Aziaat’ is, want toen dachten we dat hij er over een paar jaar wel zou zijn.” Dat lijkt nu al het geval te zijn.

Twente kan leren van de fouten die in het zuiden van het land zijn gemaakt, zegt Uijthof. “In Zeeland zijn ze vorig jaar begonnen met samenwerken. Nu hebben ze daar een groot probleem. Er zijn te veel nesten. “We zijn hier op tijd.”

bij de barbecue

Om te beginnen is het belangrijk dat de tukkers helpen de situatie in kaart te brengen, bijvoorbeeld via perceptie.nl. Aziatische horzels zijn groter dan normale wespen en iets kleiner dan de Europese variant (die Uijthof een ‘grote vriendelijke reus’ noemt omdat hij minder agressief is tegenover bijen).

Ze zijn overwegend zwart met een brede geeloranje band op de buik, terwijl de Europese tegenhanger meer roodbruin is en een geel en zwart gestreepte buik heeft. ‘Als je er een ziet, dood hem dan niet. We kunnen ze gebruiken om het nest te lokaliseren.’

In Enschede-Zuid werd eerder dit jaar een arbeidersnest ontdekt en opgeruimd. “En een bewoner van de Zuiderstraat vond op zijn barbecue een nest met alleen een koningin en larven”, vertelt Uijthof. Nu vermoedt hij nog een nest in het zuiden. “Afgelopen week zijn er twee mensen gezien in Kruiseltlanden en woensdag was er een melding in Welborchlanden.”

Detectie met lokstof

Er volgt een interessante tactiek om te bepalen waar de voedingsbodem precies ligt. “We hebben er een fles lokmiddel uit gehaald. Als de horzel komt eten, geven we hem kleur. Hij brengt het voedsel rechtstreeks naar het nest en keert terug. “We weten ongeveer hoe ver het nest uit de vliegrichting verwijderd is en hoe lang het wegblijft.” Het dier wordt vervolgens gevangen en in de buurt van de vermoedelijke broedplaats geplaatst, vlakbij een nieuw flesje met lokstof. Dat proces herhaalt zich daar. “Zo kom je steeds dichterbij.”

Hoe meer lokstoffen er op verschillende locaties zijn, hoe gemakkelijker het zal zijn om een ​​idee te krijgen waar de horzels zich bevinden. Daarom hoopt Uijthof dat zoveel mogelijk buren contact met haar opnemen om een ​​gratis potje te vragen. “Zo kunnen we de locatie strategisch verdelen. We vragen mensen om uit te kijken naar een horzel die er overheen vliegt. Vrijwilligers sluiten zich aan bij een appgroep waar ze alarm slaan zodra ze iets zien. Dan zullen we zien.”

Een nest als een stuiterbal

Waarschuwt mensen die een nest vinden. “Verhuizen is specialistisch werk. Vraag niet zomaar om een ​​vechter. Het is gevaarlijk voor hen. Bovendien krijg je de rekening.” Hij legt uit dat de meldingen van Perception.nl worden verwerkt door deskundige brandweerlieden, betaald door de provincie Overijssel. “Ze gaan daarheen met een speciaal pak en desnoods met een hoogwerker.”

Aziatische hoornaars bouwen twee nesten, vertelt Uijthof. “De belangrijkste kan uitgroeien tot de grootte van een grote voetbal, bevat enkele honderden arbeiders en is te vinden onder het bladerdak.” Ondertussen wordt het secundaire nest gebouwd. “Zo groot als een stuiterbal, met ruimte voor honderden of duizenden werknemers. Vaak hangt hij op twintig meter hoogte, waar geen enkele natuurlijke vijand er bij kan.”

De uiteindelijke uitroeiing vindt plaats zonder gif. “Anders vallen de horzels vergiftigd op de grond, waardoor de vogels die ze opeten ook met die schadelijke stof in hun maag terechtkomen.” In plaats daarvan wordt een nest uitgesneden en in de vriezer bewaard. “Na een paar dagen zijn ze allemaal bevroren.”