Lokale politici oefenen druk uit op de bibliotheek in Enschede om het eigen gebouw te verlaten: ‘Dit lijkt bijna…

De bibliotheek in Enschede lijkt de afgelopen jaren onbedoeld getorpedeerd te zijn tot hoofdpersoon van een film waarin zij eigenlijk graag wilde verschijnen. De positie van de bibliotheek is een doorslaggevende factor geworden in een reeks veranderingen in de binnenstad die niets te maken hebben met de hoofdtaak van het uitlenen van boeken. Wat gebeurt er nu? We zetten wat nieuws op een rij om de situatie uit te leggen.

De hal van 26 miljoen

Het gemeentebestuur wil al langer verschillende voor Enschede belangrijke culturele organisaties onder één dak samenbrengen. Aanvankelijk werd gedacht aan het ‘Stadhuis’, een prestigieus plan waarbij de lobby van het Wilminktheater een veel opener karakter zou krijgen door de bibliotheek te huisvesten.

Er stond een ingrijpende renovatie gepland, waaronder het verplaatsen van de theateringang naar het Wilminkplein. Maar als gevolg van de inflatie stegen de kosten aanzienlijk tijdens het biedproces. Uiteindelijk bleef de teller steken op 26 miljoen euro, ruim het dubbele van wat verwacht werd. De bibliotheek had al meerdere keren aangegeven dat een verhuizing niet in de begroting kon worden opgenomen zonder een hogere stadsbijdrage. Nog voordat het gemeentebestuur erover kon nadenken, annuleerde het gemeentebestuur zelf het huiskamerproject.

Het V&D-gebouw als culturele tempel

Tijdens het stadhuisproces werd een ander plan onthuld op een andere locatie in de binnenstad: De Warenhuizen. Dit project draait om het historische gebouw Kruispunt de Graaff, dat vooral bekend werd omdat daar lange tijd het warenhuis V&D gevestigd was. De eigenaar en promotor van het project, John Landewé, wil er een cultureel centrum van maken.

De inhoud ervan leek grotendeels compleet met bioscoop Concordia, theater Sonnevanck en de ROC Acteeracademie in Twente, totdat de onderwijsinstelling zich eerder dit jaar terugtrok uit het project. Het past niet meer in het financiële kader van het ROC Twente. Sindsdien klinken er steeds meer oproepen om de bibliotheek naar Het Warenhuis te verhuizen.

Haags geld

Er bestaat een sterke politieke wens om de bibliotheek te verhuizen, omdat veel afhangt van het gebruik van Het Warenhuis. Vorig jaar heeft het college van burgemeester en wethouders een zelf geïnitieerde subsidie ​​aangevraagd (en ontvangen) uit het landelijke fonds Impulsaanpak Winkelgebieden. Kort gezegd betekent dit dat de overheid een flink bedrag op de gemeentelijke bankrekening stort – in dit geval 3,2 miljoen euro – met de belofte dat de gemeente de openbare ruimte in een bedrijfsgebied grondig gaat renoveren.

Maar de zon komt tevergeefs op. Daarom moet de gemeente beloven dat de eigen investering minimaal gelijk is aan de subsidie ​​en dat er ook twee marktpartijen bij betrokken zijn. Naast Ska-Pa, dat luxe lofts aan de Brammelerdwarsstraat ontwikkelt, is het de ontwikkelaar van project Het Warenhuis in Enschede.

Tot nu toe, zo goed. Maar er is een probleem: in de subsidievoorwaarden is een deadline opgenomen om binnen één jaar na toekenning (december 2024) met alle partijen tot een stevig akkoord te komen. Zonder concrete bestemming voor het oude V&D-gebouw is er geen business case en dus (nog) geen groen licht. Zonder Het Warenhuis dreigt Enschede de subsidie ​​van 3,2 miljoen euro te moeten terugbetalen. En zonder subsidie ​​is het waarschijnlijk niet mogelijk om de Korte Hengelosestraat te verbeteren.

De bibliotheek is een bouwplaats.

Dit wetende is het misschien niet zo verrassend dat de druk op de bibliotheek toeneemt om te verhuizen. Daarbij komt dat de gemeente waarschijnlijk geen geld heeft om op drie plekken aanpassingen te doen. Naast een bijdrage aan Het Warenhuis blijft de wens bestaan ​​om de ingang van het Wilminktheater te verplaatsen.

En als de bibliotheek op de huidige locatie aan de Pijpenstraat blijft, is er flink onderhoud nodig. Bovendien is die locatie al veel langer in beeld voor andere ontwikkelingen. Al ten tijde van het inmiddels mislukte megabouwplan Kop Boulevard werd gesproken over woningbouw. Pijpenstraat 15 staat nog steeds op de lijst van betonbouwprojecten: er zouden 35 appartementen kunnen komen.

de bibliotheek is goed

Opvallend is dat het pand aan de Pijpenstraat eigendom is van de Centrale Bibliotheek Enschede. Stuur ze dus niet zomaar weg. En dat is helemaal niet wat bibliotheekdirecteur Jan Hoogenberg zou willen. In een e-mail die hij maandagmiddag, vlak voor de vergadering, naar de raadsleden stuurde, sprak hij zijn verbazing uit over de politieke discussie.

Verhuizen naar Het Warenhuis is voor Hoogenberg geen optie. “Nergens in de stad, ook niet in combinatie, kan de functie van de bibliotheek beter worden vervuld dan in de Pijpenstraat”, aldus de bibliotheekdirecteur. Er wordt al samengewerkt met onder meer Ontwikkelingplein, Maakplaats, Sive en cateringbedrijf Stoet. En er vinden al gesprekken plaats met de juridische afdeling. Volgens Hoogenberg past dit alles veel beter bij de hoofdtaak: het bevorderen van de lees- en taalvaardigheid.

De politiek voert de druk op

Maandagavond werd er echter over de motie gestemd, waardoor de druk op de bibliotheek om te verhuizen toenam. In september presenteren de verschillende culturele partners van de stad, waaronder de bibliotheek, hun plannen voor de toekomst. Daarom moet die van de bibliotheek duidelijk zijn. Maar vooruitlopend op deze presentatie stelde een meerderheid van Burgerbelangen, VVD, D66, ChristenUnie en Partij voor de Dieren dat de raad opnieuw in gesprek zou moeten gaan met Jan Hoogenberg over een verhuizing naar Het Warenhuis.

Volgens politici zijn de voornaamste argumenten dat het huidige gebouw niet kan beantwoorden aan het beeld van de ‘bibliotheek van de toekomst’, dat er veel geld nodig is om het te verduurzamen en dat de toekomst van organisaties als Concordia en Sonnevanck onzeker is. in gevaar als de warenhuizen niet worden voltooid. De politieke partijen willen dat de bibliotheek ‘maximaal afhankelijk’ wordt van hoofdkantoor Het Warenhuis en geven het gemeentebestuur de opdracht dat als de bibliotheek niet wil verhuizen, de huidige subsidie ​​van circa 3,2 miljoen euro ‘wordt teruggebracht tot het wettelijke minimum. “

Kritiek op druk

Oppositiepartijen hebben niets goeds te zeggen over de motie die D66 maandagmiddag tijdens de Zomernotabespreking heeft ingediend. “Dit gaat in tegen de wensen van de bibliotheek”, zegt SP-fractieleider Piet van Ek. En Bart Peeters Weem van GroenLinks verwoordt het nog duidelijker: “Dit lijkt bijna op chantage.”

Bibliotheekdirecteur Jan Hoogenberg antwoordt dat hij niet zo goed weet wat hij met de motie aan moet. “Er is geen wettelijk minimum voor bibliotheeksubsidies”, legt hij uit. “Er zijn adviesbedragen. Voor een grote gemeente met de problemen die wij in Enschede hebben, is dat 27 euro per inwoner. En daar zitten we al onder.”

Hoogenberg benadrukt nogmaals dat hij geen toegevoegde financiële of organisatorische waarde ziet in een verhuizing. “We zitten momenteel in een ideale situatie. Ja, het dak moet vernieuwd worden, maar qua duurzaamheid valt het mee. We denken dat het in totaal niet meer dan 4 miljoen euro gaat kosten en dan kunnen we door voor twintig jaar.”

hetzelfde rapport

Opvallend is dat zowel voor- als tegenstanders van de verhuizing van de bibliotheek naar Het Warenhuis hun mening bevestigd zien in een rapport van Berenschot. Het adviesbureau onderzocht eerder de meerwaarde van de bibliotheekfunctie in combinatie met Concordia, Sonnevanck en (toen nog) de Popacademie. En die meerwaarde is er volgens Berenschot alleen als er ook een horecafunctie ontstaat. Verder geeft het adviesbureau aan dat de operatie vooral interessant had kunnen zijn als het oude V&D-gebouw eigendom van de gemeente was geweest. De bibliotheek beschikt momenteel over een eigen gebouw en heeft daardoor lagere exploitatiekosten.