Jonge vluchtelingen vertegenwoordigen hun ‘thuis’ op tentoonstelling bij Concordia in Enschede: ‘Soms krijg je kippenvel’

De vijftien makers zijn geselecteerd uit de bijna vijfhonderd studenten die ISK momenteel in Enschede heeft. Ze komen uit Eritrea, Oekraïne, Somalië, China, Duitsland, Turkije, Iran, Syrië en Koerdistan.

“Dit zijn artistieke talenten”, zegt docent beeldende kunst Annina Romita over de selectie. “Je moet je voorstellen dat sommigen al jaren zonder onderwijs zitten. “Ze kunnen niet eens een schaar vasthouden.” Het beïnvloedt haar. “Voor ons is het heel natuurlijk, want als je klein bent, ga je graag naar school. Dus niet voor hen.”

‘Raad eens wat er gebeurde’

Sinds februari van dit jaar komen ze wekelijks naar Concordia. “Wij hebben nog niet eerder met deze doelgroep gewerkt”, zegt onderwijsmedewerker Debbie Voerman. Volgens hem is het project nu al een succes. “Het heeft ze zelfvertrouwen gegeven, ze praten meer.”

Studenten kregen workshops en gastcolleges over kunst en bespraken het onderwerp ‘Wat is thuis?’ Ook bezochten zij het Rijksmuseum Twenthe en het Tekencentrum Diepenheim. In de tussentijd werkten ze aan hun eigen kunstwerk over dit onderwerp. “Niet alles is vreugde”, zegt Voerman. “Ik vraag de studenten niet wat er is gebeurd of waarom ze in Nederland zijn. Maar soms zie ik een zekere duisternis in zijn tekeningen, dus ik kan het wel raden. “Daar krijg je kippenvel van.”

irriteert

De studenten hebben het thema zelf bedacht, vertelt hoogleraar Romita. Een goed uitgangspunt volgens haar, misschien wel juist omdat het pijnlijk is. “Wat is thuis precies?” Ook hij is ontroerd als hij naar de studenten en hun werk kijkt. “Omdat ik dan zie hoe bevoorrecht we hier zijn. Wat het betekent als je als klein kind, waarvan sommigen hier helemaal alleen zijn, huis en haard achterlaat. Niet wetend waar je terechtkomt.”

Ze vinden een veilige basis op school en tijdens het kunstproject. “Je ziet dat hun zelfvertrouwen enorm toeneemt. Ze krijgen weer een gevoel van eigenwaarde. “Durf stukje bij beetje weer fragmenten van zichzelf te laten zien.”

Badminton

De antwoorden op de centrale vraag zijn niet allemaal even onduidelijk. Ja, voor een van de studenten is het huis ‘alleen op een kamer’, maar voor anderen is het ‘een gezin’, ‘een café’ of ‘met een kat op de bank’. Voor Jayden (14) is het ‘badminton’. In China speelde ik elke dag.

Hij helpt zijn klasgenoot Zlata (14) uit Oekraïne met haar kunstwerk. Tijdens het project werden ze verliefd. In Enschede spelen ze twee keer per week samen badminton. Ze schilderden een badmintonracket op een groot verzameldoek. Ze werken nu aan het houten frame waarop Zlata, buiten het thema om, haar eigen ideeën vorm kan geven. Vervolgens tekenen ze er iets uit een spel op. En harten.

De zee

Alessia (15) boetseert een boot. “Ik hou heel veel van water. Voor mij is thuis de zee.” Ze komt daar niet vandaan. Sterker nog, ze is waarschijnlijk het dichtst bij huis van alle studenten. “Ik kom uit Gronau, maar ik ga met veel plezier naar school in Nederland. Met een andere taal.” Ze is blij met het artistieke project. “Ik werk graag met mijn handen. En dat we als groep veel samenwerken.”

Ze laat een schilderij zien dat ze ook maakte. Ook daarin, naast het land met een huis en veel details, is water. Wanneer verhuis je naar de zee? ‘Eh, misschien over tien jaar. Maak eerst je school af.”

Samen met zeven professionele beeldend kunstenaars stellen studenten de vraag ‘wat is thuis?’ De tentoonstelling, getiteld Kunstblikken, is tot en met 15 september te zien bij Concordia in de Langestraat, Enschede.