In het voormalige politiebureau De Klomp is de Enschedese WARP-broedplaats gevestigd

Na de sluiting van het voormalige VVV-kantoor aan het Stationsplein raakten verschillende daar gevestigde alternatieve kunstenaarscollectieven dakloos. Nadat een (ambitieuze) cultuurnota was aangenomen en een motie in de gemeenteraad waarin expliciet ruimte werd gegeven aan de broederijen van de stad, begon een moeizame zoektocht naar een locatie. Dit is al bereikt door verschillende groepen, waaronder WARP.

Artiesten en gemeenschap

“Wij zijn echt heel blij”, zegt Annebel Bunt, nachtburgemeester en bestuurslid van de Stichting Broedplaces Enschede, de formele rechtspersoon achter WARP. Ze heeft zojuist de sleutel ontvangen. Als er iemand gek is geworden sinds het Stationspleinpand afgelopen zomer de deuren sloot, dan is zij het wel.

De reden was niet alleen om ruimte te behouden voor collectieven van underground kunstenaars en alternatieve creatieve geesten, maar ook de gemeenschap eromheen dreigde uit elkaar te vallen door het ontbreken van een ontmoetingsplek.

Naast WARP maakten ook BlackBrick en SickHouse gebruik van ruimtes op het Stationsplein. Ze vormden de broedplaats voor het Museum van de Toekomst, met de spatiebalk als ontmoetingsplek. Deze laatste is er nog steeds, maar zal binnen afzienbare tijd ook de deuren moeten sluiten.

Betaalbaar

WARP zocht een dak met enkele muren voor een dertigtal kunstenaars. Dit impliceert een behoefte aan ruimte tussen de 600 en 1.000 vierkante meter, zodat de club goed kan functioneren. De groep krijgt in eerste instantie 600 vierkante meter op de eerste verdieping van het voormalige kappersschool-politiebureau. Bunt: “Maar in augustus kunnen we ook een deel van de begane grond huren.”

Daartoe is donderdag een gebruiksovereenkomst getekend met woningstichting Ons Huis, eigenaar van het complex. De begane grondruimte zal volgens Bunt periodiek worden verhuurd. Deze huurprijs, berekend over het totaal aantal vierkante meters dat WARP gaat gebruiken, ligt net onder de grens die de gemeente als maximum heeft gesteld voor incubators (35 euro per vierkante meter per jaar).

Geen feesten of catering, maar workshops.

Boven ateliers en werkplaatsen, beneden ruimte voor gemeenschappelijk gebruik, dat is het beeld. Niet alles wat WARP graag zou willen, is mogelijk op de nieuwe locatie. Feesten en catering passen niet in het bestemmingsplan. Om nog maar te zwijgen van het feit dat een locatie met buren ook om sociale redenen zijn beperkingen kent.

Bunt ziet echter voldoende mogelijkheden om nauwe banden te onderhouden met hobbyisten die de broedplaats niet dagelijks gebruiken. “Met een goed plan voor workshops en dergelijke kunnen we veel vooruitgang boeken.”

De werelden van vrije geesten en een lokaal bestuur

Na de plotselinge sluiting van het Stationsplein ontstond grote opschudding. Net als de behoefte aan ruimte. Enschede werkte – bestuurlijk en ambtelijk – aan een broedplaatsbeleid, gebaseerd op het idee om het creatieve talent dat kleur geeft aan een stad, te behouden. Zoek gewoon geschikte plaatsen. Om nog maar te zwijgen van de bijna natuurlijke wrijving tussen de werelden van autonome kunstenaars en vrijdenkers en die van het gereguleerde lokale bestuur.

Het was de bedoeling dat het een gezamenlijke zoektocht zou worden, maar dat viel in eerste instantie niet mee. “We moesten echt veel doen”, zegt Bunt. Het gaat onder meer om het opzetten van een stichting, het verdiepen in regelgeving en verdienmodellen, het schrijven van een business case en het onderhandelen met instellingen als ministeries en woningbouwverenigingen.

De gemeente zocht naarstig naar manieren om te voldoen aan politieke verlangens, officiële gebruiken en regels, maar ook aan de behoeften van deze kunstenaarscollectieven. Plaats; veiligheid, tenminste voor meerdere jaren; een betaalbare (lees: niet-commerciële) huurprijs, om er maar een paar te noemen.

Opnieuw tijdelijk, maar met perspectief: ‘Bouwen aan een mooie voedingsbodem’

Bunt was aanvankelijk degene die tegen de muren van het stadhuis botste en kritiek slingerde, maar inmiddels is hij merkbaar positief geworden. “Sinds we het erover eens waren dat we als gelijkwaardige partners wilden optreden, begonnen de zaken in beweging te komen. De samenwerking met de gemeente verloopt echt super rustig. Dikke proficiat, dat mag ook gezegd worden.”

Ergo: missie geslaagd. In ieder geval voorlopig en wat WARP betreft. Maar BlackBrick heeft ook een plek gevonden. De grootste uitdaging nu is het nog dakloze Sickhouse en Studio Complex, het ondergrondse collectief dat nu gehuisvest is in een groot pakhuis in het voormalige Wegenercomplex, maar binnenkort moet vertrekken.

De ruimte in De Klomp is weer tijdelijk (net als de school Twekkelerveld, waar WARP nu even gevestigd is), specifiek tot 2027. Maar niet meer zoals voorheen met korte termijn huurcontracten van slechts één of enkele maanden. “Nu weten we waar we aan toe zijn en dat geeft ons ook de ruimte om rustig verder te zoeken.”

In juli wordt de nieuwe locatie gerenoveerd en de verhuizing zou in augustus moeten plaatsvinden. Bunt: “En dan bouwen we daar de komende twee jaar een grote broedplaats.”