Terugblik op eerste Enschede Roze Filmfestival: ‘Ik ben een heel blij mens’

De organisatie van het eerste Roze Filmfestival in Enschede was in handen van Concordia, Stonewall, Sickhouse en Th!nk with Pride (het platform van de Universiteit Twente voor de queer community). Ook de gemeente Enschede droeg bij. Letterlijk. Naast een selectie speelfilms en korte films bestond het festival uit ontmoetingen met makers, een feest in het queer Stonewall café en een roze zondagsbrunch.

Ziek en sexy 18+

Vrijdagmiddag, om elf uur. Ongeveer veertig mensen verzamelen zich in de lobby van de kleinere filmzaal voor Sick & Sexy Midnight Screening: vijf korte films over seks, technologie en intimiteit. Samengesteld door broedplaats SickHouse. De verwachting is: inhoud voor 18+, absurd, niet zonder humor, meer inhoud dan de poster doet vermoeden.

Een elegante dame in kousen, pruik en masker deelt kartonnen verpakkingen uit. Fijn geschoren ijs, verdund met tequila. De textuur en kleur doen denken aan sperma, maar de smaak en temperatuur zijn compleet het tegenovergestelde. De toon is al gezet.

Sick & Sexy is een mozaïek dat langzaam steeds absurder wordt, maar tegelijkertijd veel vragen oproept over wie mensen werkelijk zijn. Seksuele wezens natuurlijk. Dat is waar het allemaal begint. Met een enorme behoefte aan intimiteit, die waarschijnlijk zelfs kan worden bevredigd door objecten, apparaten en machines. Wat zegt dat over wie wij zijn?

Nou ja, de laatste film is heel intiem en een groot deel van het publiek had zonder kunnen leven, maar het zorgt ook voor gesprek achteraf. Stel je dat voor in de lobby van een normale bioscoop.

Onverwachte bijvangst: ontmoeting en gesprek

Mark Elling, president van Stonewall en initiatiefnemer van het festival, had dat diepgaande gesprek of die discussie niet per se bedoeld. Concordia programmeert al geruime tijd maandelijks een film met een LHBTIQ plus-thema. Dat gaat goed. Elling stelde voor een festival te organiseren. Simpel gezegd: een paar dagen mooie films over onderwerpen die jou interesseren. “Maar het was die ontmoeting tijdens het festival die mij verraste. Dat was leuk. Ik ben een heel gelukkig mens”.

Ook Guus Blenke, samen met programmeur Mark Drenth namens Concordia, de promotor van het Roze Filmfestival, noemt het gesprek over de vertoonde films als belangrijkste incidentele capture. Het verwijst naar ontmoetingen met de makers. “Er waren echt alle letters van het vreemde alfabet bij elkaar. Dan krijg je een heel interessant gesprek.”

Kan een niet-transpersoon een transfilm maken?

Drenth stelt tijdens een van de twee vraag- en antwoordsessies met jonge queerfilmmakers een publieksvraag: Kan een niet-homo een queerfilm maken of de rol van een homo spelen? “Die vraag leeft over de hele wereld”, zegt de programmeur. “Er stonden drie makers op het podium: een van hen is trans, de andere homo en de derde hetero. Daan, je krijgt drie verschillende antwoorden en een gelaagd gesprek.”

De conclusie samengevat: iedereen kan alles creëren, zolang hij zich maar zeer bewust is van zijn eigen identiteit, die van zijn karakter en de verschillen daartussen. Centraal in dat gesprek stond volgens Drenth de opmerking van de transcreator. “Het kwam erop neer dat je als transpersoon alleen films over transgenders mocht maken, en niet over bijvoorbeeld hetero’s. “Dat gaat te ver.”

De heteroman twijfelde aan een homofilm. Totdat een ongemakkelijke ontmoeting met een ex hem de controle over het verhaal gaf. Een situatie die niets te maken heeft met oriëntatie, de letters van een alfabet of de vakjes. Alleen met de mens. Inclusief seks en de behoefte aan intimiteit en relatie.

Hiermee is de cirkel rond. Alle labels terzijde: diep van binnen verschillen mensen niet zoveel van elkaar.

‘Er is echt nog veel te doen’

Volgens Elling maakt het echter nog steeds uit op wie je verliefd wordt. Er wordt gedanst bij Stonewall. Over filmmuziek. Het publiek is gemengd: oud, jong; vrouw, man of iets daar tussenin; zoeken of al gevonden. Het lijkt hier niet uit te maken. Elling wijst naar buiten. “Het komt regelmatig voor dat mensen deze plek eerst meerdere keren passeren voordat ze snel verschijnen, een tijdje blijven en dan langzaamaan regelmatig terugkeren.”

Bang om gezien te worden. Angst voor oordeel, voor het milieu. Bang om zichzelf te zijn. “Er is echt nog veel te doen.”

een verzorger

Wethouder Arjan Kampman, die het festival opende, sprak de hoop uit dat deze eerste editie het begin zal zijn van een nieuwe traditie in de stad. Een inschatting moet nog worden gemaakt, maar Drenth, Blenke en Elling durven afzonderlijk te zeggen dat de hoop van het raadslid werkelijkheid zal worden. Voor het drietal staat buiten kijf dat er de volgende editie naast aantrekkelijke films nog meer ruimtes voor ontmoeting en gesprek zullen zijn.

Ook Enschede kan een terugkeer van het Roze Filmfestival wel gebruiken. De stad heeft een traditie in stand te houden. De vergelijking met San Francisco en Amsterdam is niet overdreven. Wat die steden op mondiaal en nationaal niveau betekenden voor de homo-emancipatie was Enschede op een meer bescheiden regionale schaal. Met plaatsen als het inmiddels ter ziele gegane Bölke en Stonewall als iconische en drijvende vrijhavens.