TU slaagt er niet in om werkdruk en ongewenst gedrag aan te pakken

Vertaling in uitvoering

Dat staat in een deelrapport van de Arbeidsinspectie over het beleid tegen werkdruk en ongewenst gedrag bij de TU. Op 14 mei verscheen het hoofdrapport over de veertien universiteiten. Belangrijkste conclusie: Universiteitsmedewerkers hebben massaal last van hoge werkdruk en ongewenst gedrag, en hun werkgevers hebben jarenlang weinig gedaan om dit te verbeteren.

Het is nu aan de universiteiten zelf om te bepalen of hun tussenrapportages ook openbaar worden gemaakt. De TU maakte op 14 mei bekend haar rapport openbaar te maken en bereidde eerst een reactie voor voordat deze op 30 mei op intranet werd gepubliceerd. Over die reactie later meer.

Het deelrapport van de Arbeidsinspectie bevestigt het rapport van de Onderwijsinspectie, die begin dit jaar slecht management constateerde in de zorg voor werknemers.

Vorige periode

Het grote verschil tussen de twee zit in de vorige fase. Terwijl de Onderwijsinspectie in 2022 naar aanleiding van meldingen een onderzoek startte en in maart 2024 een rapport uitbracht, doet de Arbeidsinspectie al jaren onderzoek naar universiteiten.

Zo werd in 2020 opgeroepen tot een actieplan ‘naar aanleiding van signalen en rapportages over psychosociale werkdruk’. In 2021 heeft de inspectie een aantal aandachtspunten teruggekoppeld. In 2023 bezochten de inspecteur en een onderzoeker de Technische Universiteit opnieuw. Hierna volgt het huidige rapport, met een overzicht van de aandachtspunten voor 2021 voor alle universiteiten en wat er wel of niet verbeterd was ten tijde van de inspectie in 2023 door de TU Delft.

De inspectie baseert haar beoordeling op documenten van de TU, interviews met medewerkers van personeelszaken, ondernemingsraad en vertrouwenspersonen, en een onderzoek onder wetenschappelijk personeel, uitgevoerd door 890 personen.

Zoekend naar het donker

Het panorama laat een beeld zien dat ook uit het hoofdrapport over alle universiteiten naar voren komt: beleid gericht op het tegengaan van hoge werkdruk en sociale onzekerheid is vaak gericht op individuen en niet op de onderliggende problemen. Beleid lijkt vaak niet gebaseerd te zijn op probleemanalyse. Het functioneren van de politiek wordt nauwelijks gecontroleerd. De inspectie schreef in 2021 al dat universiteiten de zogenoemde ‘plan, do, check, act cyclus’ (PDCA) moeten doorlopen. Nu schrijft hij over de TU dat “niet voldoende is aangetoond dat het arbobeleid een volledige PDCA-cyclus doorloopt.”

De inspectie adviseert de TU Delft haar medewerkers te betrekken bij het verbeterproces

Dit betekent dat de TU van allerlei zaken niets weet: hoeveel uur medewerkers daadwerkelijk werken, of ze al iets hebben uitgezocht over erkenning en herkenning.

welke van de twaalf rechtsgronden van discriminatie van invloed zijn, wat zijn de oorzaken van ongewenst gedrag, welke maatregelen daarvoor genomen moeten worden, of het aantal vertrouwenspersonen voldoende is, welke nazorg er beschikbaar is voor slachtoffers van ongewenst gedrag.

Actieplan

De Arbeidsinspectie heeft bevestigd dat er wel allerlei documenten zijn – zoals actieplannen op de faculteiten, jaarverslagen van vertrouwenspersonen en de Ombudsman en een gedragscode – maar dat er sprake is van een gebrek aan samenhang. “De integratie van al deze componenten lijkt wenselijk.”

Het onderzoek dat de Arbeidsinspectie in het najaar van 2023 onder wetenschappelijk medewerkers heeft uitgevoerd, bevestigt deze conclusie. De inspectie voegt hieraan toe dat zij van mening is dat alle resultaten ook gelden voor ondersteunend personeel.

Een reeks resultaten over de Technische Universiteit Delft op een rij:

• 40 procent van de respondenten is het eens met de stelling “Er wordt van mij gevraagd extreem veel werk te doen.”
• 37 procent loopt een hoog of zeer hoog risico op een burn-out, gezien de burn-out die zij ervaren.
• Universitair docenten 2 vervullen gemiddeld 9 taken die niet gerelateerd zijn aan en boven hun profiel vallen.
• 39 procent heeft de afgelopen twee jaar te maken gehad met intimidatie en 33 procent heeft te maken gehad met discriminatie.
• 58 procent is de afgelopen twee jaar getuige geweest van intimidatie van een collega, en 52 procent is getuige geweest van discriminatie van collega’s. Meestal ging het over nationaliteit of geslacht.
• 52 procent ziet ‘machtsverschillen en afhankelijkheden’ als oorzaak van ongewenst gedrag, 40 procent schrijft dit toe aan een ‘gebrek aan leiderschapskwaliteiten onder managers’, 33 procent aan een ‘gebrek aan sancties voor’ mensen die ongewenst gedrag vertonen selecteer meerdere oorzaken).
• Velen zijn zich niet bewust van maatregelen tegen werkdruk en ongewenst gedrag. Ruim de helft kent slechts 2 van de 27 gevraagde maatregelen: ‘gratis vergaderen en weken zonder e-mail’ (55 procent), ‘mentoren voor artsen’ (53 procent).
• De meeste van de 27 genoemde maatregelen zijn bij minder dan 20 procent bekend. Voorbeelden van de laagste percentages (beide 4 procent) zijn ‘reductie van commissies’ en ‘reductie van taken naar nieuwe taken’.
• 27 procent rapporteert overmatige werkdruk, 16 procent rapporteert ongewenst gedrag.
• 49 procent van de respondenten beoordeelt het beheer van het rapport als voldoende tot zeer goed, 51 procent als matig of slecht.

De resultaten liggen in lijn met die van andere universiteiten. Omdat ze al jaren geen verbetering laten zien, zit de Arbeidsinspectie bijna vol. Daarom kondigt zij voor 2025 zogenoemde compliance-inspecties aan, die zich “zullen richten op tekortkomingen in het arbobeleid van de universiteiten.” De inspectie zal opnieuw aandachtspunten in kaart brengen en kennis delen “zodat ondernemers makkelijker preventieve maatregelen kunnen nemen.”

Deze werkwijze is niet vrijgesteld van verplichtingen, aldus de inspectie. Als de Technische Universiteit Delft en andere universiteiten tot 2025 geen verbetering laten zien, kan de inspectie dit opleggen met een zogenaamde ‘nalevingseis’ en eventueel met een boete. De inspectie beveelt aan dat de TU Delft haar medewerkers betrekt bij het verbeterproces.

Reactie van het bestuurscollege

Op intranet zegt het bestuurscollege dat het de conclusies van de arbeidsinspectie ‘serieus’ neemt en dat de noodzakelijke verbeteringen onderdeel zullen zijn van het zogenoemde veranderplan dat het medio mei aan de onderwijsinspectie heeft aangeboden en dat moet leiden tot naar een grotere sociale zekerheid. Voor de werkdruk komt er een apart plan van aanpak. Dat vraagstuk speelt ook binnen de huidige cao een rol. Afgesproken is dat de TU het zogenaamde ‘werkdrukwerkplan’ zal opstellen.