Het Natura 2000-projectteam ervaart de weilanden van het beekdal in het veld

Zwolle – In onze provincie liggen 14 Natura 2000-zones langs de IJssel. Dit zijn natuurgebieden die door de EU zijn aangewezen voor extra bescherming en verbetering. Sinds 2018 is Natuur en Milieu Overijssel belast met het ontwikkelen en uitvoeren van de plannen voor deze gebieden.

Natuurmonumenten heeft deze plannen al gemaakt in natuurgebied de Vreugderijkerwaard. Om dit bijzondere karakter te behouden hebben zij hun management aangepast. Ons projectteam heeft een veldbezoek gebracht, waarbij ecoloog Melvin de Jong vertelde hoe zij het aanpakken en welke uitdagingen er nog zijn in dit bijzondere gebied.

Waterberg-gebied

We liepen over de loopbrug richting het schitterende haverhooiland en de graslanden van de kreekvallei. “In december stond het water zo hoog dat de brug eronder verdween. De bewoners beneden parkeerden hier, naast de dam, hun auto en moesten met de boot naar hun huis. De Vreugderijkerwaard is een waterberggebied om je voeten droog te houden in en rond Zwolle. Dat was hier met Kerstmis duidelijk te merken.”

Een bijzondere plek

Het projectteam is vooral geïnteresseerd in de beekdalweide, omdat het ook taken heeft in andere Natura 2000-gebieden, zoals Fortmond, Olsterwaarden en Zalkerbos. Dit is een soort landschap dat zeer uniek is. Melvin wijst iedereen op de groei van de ruwe bakbanaan en de blauwe brem, typerend voor dit bijzondere landschap. En de groep is nog enthousiaster als ze ontdekken dat hier ook de liggende ereprijs groeit: een bijzondere bloem.

Grasland bij de rivier

Door rivieroverstromingen ontstaan er graslanden in riviervalleien. De rivier zet zand af, waardoor het gebied nabij de rivier bij elke overstroming (oever) iets meer stijgt. Uiteindelijk wordt deze dijk zo hoog dat door de wind het zand verschuift en rivierduinen ontstaan. De duinen van de rivier overstromen bijna nooit meer, behalve in de lagere delen. Deze rivierduinen met beekdalweiden bieden ruimte aan bijzondere planten die de voorkeur geven aan een kalkrijke, zandige en voedselarme bodem. Juist de hoogste delen, die nauwelijks overstromen, zijn heel bijzonder.

Houd dat gras kort

Heeft u een tuin met gras? Voor de wintermaanden maait u uw gazon waarschijnlijk nog een laatste keer. Zo heb je in het voorjaar een prachtig gazon. Om beekdalgraslanden in stand te houden, is het essentieel om de grassprietjes na de winter kort te houden. Niet zozeer vanwege het gras, maar vanwege de kruiden en bloemen die ertussen groeien. Anders zullen grassen deze bijzondere planten in het voorjaar overwoekeren. Tijdens een wandeling door dit bijzondere landschap bespraken de deelnemers hoe de beekdalgraslanden het beste beheerd konden worden. Want dat is een hele uitdaging!

Grasmaaimachines…

Terwijl ze door de grasvelden van de kreekvallei lopen, bespreken ze de voor- en nadelen van grasmaaiers. Onze ecoloog Kees Budding noemt de voordelen: “Je weet zeker dat je vlak voor de winter al over het gras beschikt, zodat in het voorjaar bijzondere planten de kans krijgen om op te komen. En je hebt het zelf in de hand.”

Melvin wijst erop dat dit gebied een groot nadeel heeft: “Dit gebied zit vol kuilen. En zo’n grasmaaier maait niet alleen het gras, maar egaliseert ook de bovenste laag kuilen. Er groeien allerlei bijzondere plantensoorten, zoals lentezegge, voorjaarskruisbes en grote tijm. ‘Die vegetatie wil je behouden.’

…of kauwende koeien

Natuurmonumenten kiest voor koeienbegrazing in de Vreugderijkerwaard: “Hier grazen ongeveer 80 koeien. Helaas is het land te drassig om ze tot november te laten grazen, maar we hebben met de pachter afgesproken dat er ongeveer vijf koeien blijven om het laatste gras op te eten.” Natuurmonumenten moet monitoren of de koeien het gras kort genoeg grazen. Omdat de koeien soms dwalen ze af en eten ze het gras op andere plaatsen.

Dit kun je voorkomen door het gebied af te zetten en alleen de weilanden van deze kreekvallei op het menu voor de koeien te zetten. Melvin wijst op een bijkomend voordeel van koeien: “Koeien verspreiden zaden ook door het hele gebied door ze aan hun vacht of poten te plakken.”

Melvin, heel erg bedankt dat je dit bijzondere gebied aan iedereen hebt laten zien en gedetailleerd hebt uitgelegd hoe je het veiligstelt voor de toekomst!