Donkere wolk boven kaderdocument: ‘Structurele financiering na 2026 is onzeker’

Burgemeester en wethouders hebben hun kadernota aan de raad aangeboden. In dit document leggen bestuurders hun plannen voor de nabije toekomst en de daarmee samenhangende kosten vast. In deze kadernota zijn drie hoofdtaken van belang. Het zijn dezelfde opgaven die dit jaar al centraal stonden in de begroting: de energietransitie, het verbeteren van de leefbaarheid in Delft-west en de ontwikkeling van het Delft Innovation District. Martina Huijsmans, wethouder van Financiën, zegt: “Wij werken samen met de stad aan een Delft dat een prettige ruimte biedt om te wonen, te ondernemen en te ontmoeten, nu en in de toekomst.” De donkere wolk die boven dit kaderdocument hangt is de financiële onzekerheid voor de toekomst: “Dit betekent dat we tussen nu en 2026 en daarna heel voorzichtig moeten zijn en duidelijke beslissingen moeten nemen over wat we wel en niet kunnen doen.”

De kadernota wordt donderdag 20 juni besproken tijdens een vergadering van de gemeentelijke algemene commissie. Mensen kunnen hier commentaar op geven.

Financiële onzekerheid

“Wij blijven aandringen op passende middelen vanuit de overheid en sluiten ons aan bij de inspanningen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)”, aldus de kadernota. Dat is nodig omdat er volgens Delftse bestuurders nu sprake zal zijn van een ‘onbalans tussen taken en middelen’. Vanaf 2026 heeft de gemeente niet genoeg om te doen wat de overheid zou moeten doen. Als dit zo blijft, is het de vraag welke bezuinigingen er zullen plaatsvinden.

Voor dit onderwerp verwijst de kadernota naar het advies van de VNG: “Het is niet wenselijk om te snijden in taken met autonome politieke vrijheid, zoals sport, cultuur en ontspanning, maar er moet wel bezuinigd worden op de co.” – bestuurstaken. Dit zijn de taken die de gemeente in opdracht van de overheid uitvoert. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het houden van verkiezingen of het bieden van zorg aan jongeren. Het is nog niet duidelijk waar het snoeien wordt uitgevoerd, aangezien er een zeer breed scala aan dergelijke taken bestaat.

Gemeentelijk Fonds

Een belangrijke reden voor de financiële onzekerheid is dat het gemeentefonds, waar Nederlandse gemeenten het grootste deel van hun budget uit halen, minder geld van de overheid zal ontvangen. Dit is een maatregel die is aangenomen door de huidige regering en die nu uittredend is. Niets in de hoofdovereenkomst van de vormende partijen wijst erop dat zij zich zullen inzetten voor het verbeteren van de financiële situatie van de gemeenten.

In de Kadernota staat: “Dit vergt verder overleg met het nieuwe kabinet over ontwikkeling en wat er binnen het beschikbare budget gedaan kan worden. Omdat er na 2026 niet genoeg geld is, zullen gemeenten een nieuwe balans moeten vinden tussen taken en middelen, hetzij door extra geld, hetzij door minder taken.”

Plan

Ondanks de onzekere toekomst heeft de gemeente inmiddels genoeg geld voor een aantal belangrijke projecten. Sommigen van hen reproduceren al langer. Zo heet de renovatie van het Prinsenhof, waarvan het plan uiteindelijk is goedgekeurd door de gemeenteraad. De financiering hiervoor is nog niet rond. In Hambrug, Plantagebrug en Abtswoudsebrug staat groot onderhoud gepland. Dat is duurder dan verwacht en kost vierëneenkwart miljoen euro, wat in vier jaar wordt betaald.

We moeten investeren in sportparken. Zowel de hockeyclub Ringpass als het terrein van de honkbal-/softbalclub Blue Birds zijn aan renovatie toe. Dit kost de gemeente enkele miljoenen euro’s. Het geld gaat ook naar de Nieuwe Kerk. Om de klokkentoren van dit Delftse icoon te restaureren is extra geld nodig. Hiervoor investeert de gemeente circa 2,7 miljoen euro extra.

Fietsenstalling en gemeentekantoor

Er worden enkele investeringen gedaan in verband met plannen om de binnenstad autovrij te maken. De komende jaren zullen honderdduizenden euro’s worden gereserveerd voor het ‘ontwerp en proces’ van deze verandering. In verband met het uitbannen van de auto wil het gemeentebestuur het gebruik van de fiets stimuleren. Als u meer fietsen wilt, heeft u ook een plek nodig om uw fiets te stallen. Geschat wordt dat Delft nu al een tekort heeft aan 2.000 fietsparkeerplaatsen. Daarom wordt er gewerkt aan het creëren van overdekte parkeerplaatsen voor fietsen. Eén daarvan zou dit jaar moeten worden uitgevoerd en er zouden er in 2025 en 2026 nog meer moeten komen. Geschatte kosten: 100.000 euro. Door de binnenstad autovrij te maken ontstaat er ruimte om de Gasthuisplaats milieuvriendelijker te maken. Hiervoor wordt ruim anderhalf miljoen euro uitgetrokken.

Een andere opmerkelijke investering gaat naar het gemeentehuis. Er is 450.000 euro nodig om lekkages in het dak te voorkomen en beschadigde ramen te vervangen.

Kinderboerderijen en Jeugdzorg

Ook geeft de gemeente veel geld uit aan loonsverhogingen en inflatie. Een voorbeeld hiervan is dat er 600.000 extra naar hulporganisatie Delft Support moeten als gevolg van een loonsverhoging in de CAO Jeugdzorg. Hoe dan ook dreigt de zorg voor jongeren een hoofdpijndossier te worden. “De instroom van jongeren in de jeugdzorg zal naar verwachting door externe effecten aanhouden”, staat in een bijlage bij de kadernota. Dit betekent dat er steeds meer zorg nodig is voor jongeren, waardoor de kosten stijgen. Dit probleem zal na 2026 nog groter zijn.

We moeten ook kinderboerderijen steunen. Zonder subsidies kunnen ze zichzelf financieel niet onderhouden. Om deze reden wordt voor 2024 145.000 euro aan de obligatie toegekend.

Scholen

Voor onderwijs is ook geld nodig. De komende jaren zullen veel scholen gerenoveerd of vervangen moeten worden. Dit maakt het noodzakelijk om zogenaamde ‘wisselplekken’ in stand te houden, waar les wordt gegeven terwijl een school dakloos is. Hiervoor wordt ruim 100.000 euro uitgetrokken.

“Met de TU Delft, Hogeschool Nederland, De Haagse Hogeschool en het ROC Mondriaan onderzoeken wij mogelijkheden om een ​​laagdrempelige wijkuniversiteit in Delft-West te starten.” Dit plan wordt vermeld in de kadernota. Het idee staat nog in de kinderschoenen. Indien gelanceerd moet deze buurtuniversiteit inwoners van West-Delft helpen verbinden met onderwijs en arbeidsmarkt. Dit is één van de doelstellingen van Wij West, het gemeentelijke project om de leefbaarheid in het westen van de stad te verbeteren.

Dakloze jongeren

Een ander in het oog springend project is ‘Bouwdepot’: “Bouwdepot biedt dakloze jongeren een jaar lang wat ze nodig hebben in de vorm van een stabiel maandinkomen: (financiële) rust en de mogelijkheid om zelf aan hun persoonlijke doelen te werken. Op deze manier willen wij deze jongeren een nieuwe toekomst bieden.” De gemeente heeft voor dit project in 2024 140.000 euro gereserveerd.

Veel van deze plannen zijn een voortzetting van bestaand beleid. Zoals gezegd heeft de gemeente weinig ruimte voor nieuwe grote plannen. De toekomst van de gemeentelijke politiek is uiterst onzeker. De gemeente typeert deze kadernota als een notitie waarin ‘implementatie en afronding’ centraal staat. De boodschap hierachter is dat er te veel onzekerheid is om iets anders te doen dan dit.