Vrijmetselarij in Bussum vergrijst en zoekt nieuwe leden: ‘Wij zijn geen sekte’

Achter de enorme villa aan de Brediusweg in Bussum, waar de zeven loges van de regionale Vrijmetselarij zijn gevestigd, staat nog een gebouw. Deze week konden geïnteresseerden een kijkje achter de schermen nemen. “Dit gebouw is speciaal gebouwd”, legt president Derk Jan Cup uit. Dit betekent dat het speciaal is gebouwd voor alle vrijmetselarijbijeenkomsten en acties. Een soort kerk, maar dat is het niet.

Wat de vrijmetselarij is en wat het niet is, legt een frater uit als alle nieuwsgierige en potentieel nieuwe leden in de Voorhof, de kamer beneden, zijn gaan zitten. Hier geven de broeders en zusters lezingen en geven zij hun mening over diverse zaken. Er zijn nadrukkelijk geen discussies gaande.

“Wij zijn geen religie, geen ideologie of een sekte”, zegt de broeder die in het eerste deel van de avond de hoofdrol speelde. De bedoeling is om naar de mening van anderen te luisteren, zonder daar commentaar op te geven, en om geen directe discussies tussen jullie aan te gaan. Veel draait om betekenis, maar iedereen kan overal zijn mening over geven.

Er zijn ongeveer 18 mannen en twee vrouwen in de kamer die vanavond zijn gekomen. De loges, een soort afdeling, kunnen uit alleen mannen of alleen uit vrouwen bestaan, maar er zijn ook gemengde. In een dergelijke groep zitten doorgaans gemiddeld 25 tot 30 personen. De gemene deler is dat iedereen ‘een beter mens wil worden’.

Discussiegroep?

“Hoe wordt omgegaan met extreme meningen?”, wil een van de aanwezigen weten. “Vermijd wat scheidt”, zegt voorzitter Cup poëtisch. En hij voegt eraan toe dat als de zaken echt uit de hand lopen, hij de spreker zal ‘hameren’. Hun doel is verbinden en met extreme ideeën wordt dat niet bereikt.

Een andere heer wil weten waarom het jaar 1717 gekozen is als het begin van de Vrijmetselarij. Volgens hem is dit onzin, omdat het zo’n 3000 jaar oud is. Er volgt geen verdere uitleg.

De verklaring van de broer is dat het erop lijkt dat de kathedraalbouwers ooit verenigd waren. Hierdoor ontstonden ‘praatgroepen’. De vraagsteller vindt dit niet leuk: hij is niet gekomen om zich bij een steungroep aan te sluiten. Hij wil heel graag ingewijd worden ‘in de mysteries’.

‘Rituelen’, symbolen en attributen

De invloeden komen uiteraard uit de bouwwereld (de belangrijkste symbolen zijn het kompas en het vierkant), maar ook uit de religie. De Bijbel is bijvoorbeeld een belangrijk boek in de vrijmetselarij. Maar als je de Koran wilt gebruiken, dan kan dat ook. Zolang het maar een heilig boek is.

Die enorme Bijbel ligt op een grote vierkante steen, een ander symbool, bovenaan de ‘tempel’. Tijdens het tweede deel van de avond nemen de toekomstige broers en twee potentiële zussen een kijkje bij de rituelen. Rituelen? Nee, rituelen: initiatieceremonies met symbolen en attributen.

De tempel waar de rituelen plaatsvinden lijkt op een kerk, maar is dat ook niet. Tegenwoordig wordt de term “werkplaats” vaker gebruikt.

Broeder van der Schoot houdt de presentatie in deze ‘workshop’ en lijkt zich bewust van de enorme nagalm die hier klinkt. Dit komt waarschijnlijk door het gewelfde plafond, waarin een volle sterrenhemel is verwerkt. De president zit ‘in het oosten’ op een soort troon en de broers zitten aan de zijkanten van de kamer, naast de colonnade. In de Tempel ligt de nadruk op rituelen, symbolen en attributen.

Er is niets mysterieus aan.

Na het spelen van muziek, een belangrijk element voor vrijmetselaars, heeft iemand nog een vraag. “Weet je of deze muziek werd gespeeld op de frequentie waarop jij wordt gehersenspoeld?” De broer blijft zonder antwoord achter.

“Niet alles is geheim”, legt president Cup uit, “als je een beetje op internet graaft, kun je alles over de vrijmetselarij vinden. Zelfs over de geheime rituelen.” Maar hij raadt het af om dit te doen. “Dan is het hele initiatieritueel geen verrassing meer.” Het verklaart waarom mensen soms vreemd over de samenleving denken: ‘onbekend betekent onbemind.’