BOOS, de Kunstenbond en de Onderwijsinspectie richten hun pijlen op de Enschedese IRA: wat gebeurt er?

Het is eigenlijk niets nieuws dat er op de creatieve academie in Enschede een cultuur van angst en een sfeer van intimidatie heerst. Incidenten waaruit dit kan worden afgeleid, doen zich al zo’n vijf jaar voor. En het was ook de conclusie van een onderzoek naar enkele van die incidenten vorig jaar. Al is het wat diplomatieker verwoord. Mismanagement of ‘slecht management’, zoals de Kunstenbond het noemt, werd de afgelopen jaren minder prominent genoemd.

Onderzoek Onderwijsinspectie

Voor de Onderwijsinspectie zijn vooral de signalen van de Kunstenbond aanleiding om een ​​onderzoek te starten. Dit onderzoek richt zich vooral op de sociale zekerheid, maar de inspectie kijkt ook naar de kwaliteit van het onderwijs. AKI en ArtEZ begrijpen weinig van al deze ophef. Ook niet waarom de Arts Association zich met de kwestie bemoeit. De kritiek van studenten in de media wordt als ‘verzwakkend’ beschouwd.

BOOS

Om deze reden wilde AKI/ArtEZ niet samenwerken met BOOS, het programma van BNNVARA dat donderdag een aflevering wijdt aan de Enschedese kunstacademie. Tot nu toe heeft de school niet gereageerd op uitnodigingen voor een ontmoeting met de Kunstvereniging, zegt Peter van der Bunder van de vereniging. Sterker nog, hij werd uitgesloten van één bijeenkomst, waar hij naar eigen zeggen slechts kort heeft ontmoet. Zelfs daarna was er geen gelegenheid om verder te discussiëren. Kanttekening: BOOS kwam op dezelfde dag ook opnemen. De sfeer was gespannen.

Het is niet verwonderlijk dat de Kunstenbond, de kunstenaarsvakbond, ingrijpt in de situatie. Veel kunstdocenten geven deeltijds les en zijn daarnaast actief als kunstenaar en vaak lid van die vereniging. Ook studenten zijn lid.

Het bericht komt niet aan

In de laatste week van april heeft het management van AKI een bijeenkomst belegd met studenten en medewerkers. De directe aanleiding was een verzoek van BOOS om mee te werken aan een aflevering over de situatie op de academie, een paar dagen daarvoor. 1Twente beschikt over een audio-opname van die bijeenkomst, waarin onder meer studenten werden gewaarschuwd niet deel te nemen aan de BOOS-opnames. Het programma zou alleen maar tot doel hebben onrust te veroorzaken en deelname zou gevolgen kunnen hebben voor de toekomst op het platteland.

Ook de standaarden voor het hoger beroepsonderwijs en de bijbehorende financiering zijn uitgebreid besproken. De boodschap: een onderdeel van de AKI voldoet niet aan deze eisen en als dit niet verandert, wordt de geldkraan dichtgedraaid. We zijn er mee bezig, maar een deel van het personeel ‘in de keuken’ is terughoudend.

Een bericht dat, gezien de commotie in de zaal en de reactie van de AKI-directeur die uitleg gaf, een deel van de aanwezigen niet bereikte. Daar heerst boosheid en bezorgdheid, en uit de daaropvolgende reacties blijkt ook dat dat deel van de AKI-gemeenschap zich (opnieuw) niet gehoord voelde. De geluidsopname en daaropvolgende reacties wekken niet de indruk van een sfeer waarin sprake is van “een toenemend wederzijds vertrouwen”, zoals ArtEZ/AKI in een reactie stelt. Anders.

Anarchistisch bolwerk in het hoger beroepsonderwijs

De AKI heeft haar wortels in een duidelijk anarchistische visie, ook in kunstacademiekringen, over de ontwikkeling van veelbelovende kunstenaars. En dus ook in het kunstonderwijs. ArtEZ lijkt die eigenaardigheid te onderkennen; Ook in het onderwijsprogramma van de academie wordt de Enschedese vestiging expliciet als zodanig omschreven. Twintig jaar geleden floreerde je van die vrijheid, of je werd er gek van, als je de verhalen van AKI-alumni mag geloven.

De AKI is sinds 2002 onderdeel van ArtEZ en is dus al enige tijd geen zelfstandige academie meer. De laatste jaren lijkt het voor de koepelorganisatie van HBO steeds lastiger om de eigenaardigheden uit het verleden, die nog steeds in het DNA van AKI zitten, echt een plek te geven.

Top-down, geen zelfreflectie

Uit bijvoorbeeld de eerder genoemde audio-opname van de bijeenkomst met studenten en medewerkers, maar ook uit alle verhalen die door vertegenwoordigers van die groepen worden verteld, komt steeds hetzelfde beeld naar voren: als er kritiek is op het beleid, gaan de luiken dicht. Zorgen worden niet gehoord, de kritiek wordt harder, totdat hij BOOS aan de deur komt.

Dit is in lijn met de bevindingen uit het onderzoeksrapport dat vorig jaar juni verscheen. Het bureau Hofman heeft het onderzoek uitgevoerd, in opdracht van ArtEZ zelf. De reden was een reeks juridische geschillen met leraren en een leerling, die de schoolcoördinerende organisatie in alle gevallen verloor.

Hofman constateerde onder meer een top-downcultuur waarin mensen niet met elkaar, maar vooral met elkaar praatten. Er was geen cultuur van verantwoordelijkheid en een gebrek aan zelfreflectie. Kritiek als probleem. Medewerkers gingen confrontaties uit de weg, de ergernissen werden ondergedompeld en onderdrukt.

Anders dan ArtEZ zelf heeft de Kunstenbond er geen vertrouwen in dat het huidige management dat schip weer vlot kan krijgen. Hetzelfde geldt voor een grote groep studenten en docenten (oud- en huidig) die zich zorgen maken over ‘hun’ IRA en het daar soms ook over eens zijn.

Acht weken geen lessen

Onderwijsproblemen hebben betrekking op hiaten in het lesrooster, onder meer als gevolg van een gebrek aan leraren (ziek of verlaten). Verschillende studenten meldden dat ze rond oudejaarsavond acht weken lang geen les hadden. In april besloot ArtEZ om volgend jaar een studentenstop te houden bij de afdeling Beeldende Kunst. Eerder werd bekend dat er voor dat jaar een tekort aan studioruimte dreigde.

Studenten klagen dat ze niet het beloofde onderwijs en de faciliteiten krijgen. Sommigen overwegen een overstap naar een andere academie, anderen willen hun collegegeld terug en compensatie. De oudsten zwijgen en zingen erover: het afstuderen wacht op hen. Maar ook zij zijn het lawaai en de omgeving meer dan beu en verlaten binnenkort heel blij de schoolpoort voor de laatste keer.

Ook een derdejaars Beeldende Kunstenstudent wil AKI verdedigen. Iemand moet dat doen. “Ik heb ook kritiek en heb petities getekend. Maar uiteindelijk is dit ook een school, weet je? En hier werken goede leraren, die hun best doen en het beste willen voor de school. Ik vind al die ophef triest voor hen.” Schilderlessen zijn wat hem betreft prima. Hij heeft zijn credits op zak en laat de rest een beetje liggen.

Een heksenreis

Al met al lijkt het erop dat ArtEZ, een instelling voor hoger beroepsonderwijs die net als alle andere instellingen moet voldoen aan de regels van het hoger beroepsonderwijs, nog niet de sleutel heeft gevonden om een ​​werkelijk eigenzinnig traditioneel kunstprogramma de ruimte te geven in de dat eigenzinnigheid kan blijven bestaan. . bestaan. Of, dat kan ook, maak er iets van dat makkelijker aanpasbaar is.

Dat is ook hekserij. Creatieve, autonome geesten – precies het type dat AKI van oudsher heeft aangetrokken – zijn niet zo eenvoudig in een onderwijssysteem op te nemen. Beter gezegd: nee. Dat is de kracht van kunsteducatie (en kunst in het algemeen), maar het bezorgt bestuurders te vaak kopzorgen.

Voor ArtEZ is het de vraag of de huidige koers, die ‘de juiste weg’ wordt genoemd, werkelijk de juiste is. Enschede mag hopen dat ook in de toekomst onafhankelijke geesten de stad zullen blijven vinden, want daar is een uniek artistiek programma te vinden. Hij heeft veel bijgedragen aan de stad.

De Onderwijsinspectie verwacht dat het onderzoek naar de sociale zekerheid en het onderwijsklimaat maanden gaat duren. Een rapport wordt op zijn vroegst later dit jaar verwacht.