Waarbij de ILT de kroegen van Zwolle inspecteert. Herbruikbare bekers? ‘McDonald’s heeft een grote keuken voor de afwas. We doen niet’

Gert van Rootselaar (50) is als een ‘gewone’ snackbarklant. Zijn fluorescerende gele vest met de letters ILT (Inspectie Transport en Leefomgeving) zit verborgen onder een rood windjack. Hij wil geen opschudding veroorzaken onder de klanten als hij bars binnengaat.

NRC volgde Van Rootselaar tijdens een steekproefsgewijze inspectie van cafés in de binnenstad van Zwolle. Op dezelfde dag voerden andere ILI-inspecteurs controles uit in drie andere steden. De vraag die voorligt: ​​in hoeverre voldoen cafés aan de nieuwe plasticregels?

Vanaf 1 januari 2024 kunnen klanten die binnen of op het terras van cafés of restaurants iets drinken of eten, geen plastic wegwerpbekers of -bakjes meer ontvangen. Dat mag voor klanten die gewoon iets komen afhalen, maar sinds afgelopen juli moet hen naast plastic wegwerpservies ook een herbruikbaar alternatief aangeboden worden, zoals een porseleinen bord of beker.

Op het Grote Kerkplein opent Van Rootselaar de glazen deur van het Swolsch Friethuys. Op een bord op het terras staat ‘Winnaar AD Frietproef’.

“Goedemiddag. De Inspectie Leefomgeving en Transport gaat controleren of aan de regels rondom plastic wegwerpverpakkingen wordt voldaan.”

“De IL T!” zegt de eigenaar van de snackbar zonder zich om te draaien. Haal de friet uit de friteuse en verwijder het vet met krachtige slagen.

“Ben jij de eigenaar?”

‘Ja. Hallo.’ Hij steekt zijn hand uit.

Marco Poel gebruikt geen plastic bakjes voor friet, vertelt hij. Die zijn volledig van karton. Alleen smoothiebekers bevatten een laagje plastic, merkt hij op. “Daar bestaat op dit moment nog geen goede oplossing voor. En er zijn geen alternatieven. Of je hebt te maken met dikke papieren bekertjes. “Ze vallen in elkaar als je er een warme of koude drank over giet.”

Rootselaar: “Als mensen plastic bekers meenemen, geldt daar een toeslag voor.”

Wassen

Poel gebaart van achter de kassa naar de inspecteur. “Kom maar kijken. Als ik hier een aardbeienmilkshake binnenbreng, komt er 5 cent bij.”

Van Rootselaar vindt het geweldig. Maar heeft de bareigenaar ook aan herbruikbare bekers gedacht? Er moet immers ook officieel een herbruikbaar alternatief voor wegwerpplastic aangeboden worden. Bijvoorbeeld voor klanten die hun smoothie op hun terras nuttigen.

Poel maakt het niet herbruikbaar. “Dan moeten we alles in het kleine wasbakje doen en het met de hand afwassen. Dat is onmogelijk. Op een gegeven moment houdt het natuurlijk op. McDonald’s heeft een grote keuken voor de afwas. We doen niet.”

Van Rootselaar lijkt tevreden, maar besluit toch een kartonnen bakje mee te nemen. “Ons laboratorium heeft een apparaat dat kan zien wat erin zit. “We komen vaak containers tegen die als plasticvrij worden verkocht, terwijl er in werkelijkheid heel veel plastic in zit.”

“Nee, zo is het niet”, zegt Poel resoluut.

“Heb je dat gecontroleerd?”

“Als we hebben.” Poel belt zijn vrouw om details te vragen over de leverancier van de bakjes en glazen.

“Gaan ze ons straffen?”, vraagt ​​ze hem in een sms.

Hoewel Swolsch Friethuys geen herbruikbaar alternatief voor de bekers heeft, doet het hoesje voldoende tegen plastic en is het geen inbreuk, constateert Van Rootselaar. Maar vandaag gaat hij geen boete opleggen, zegt hij eenmaal buiten. Ondernemers die de regel overtreden, krijgen een waarschuwing. “We hebben al een inspectietocht gemaakt en aan het einde van deze dag bezochten mijn collega’s en ik samen opnieuw zo’n vijftig plekken. Dat geeft een goed overzicht. Vervolgens beslissen wij hoe verder te gaan. We hopen dat dit bekend wordt – de ELI zal komen kijken.”

Standaard container

“De ILT, inspectie van plastic containers.” Nu krijgt een snackketen aan de ingang van het centraal station van Zwolle bezoek van Van Rootselaar. Hij houdt zijn ILT-pasje voor zijn neus.

“Sorry, wat is er?” zegt de jonge vrouw achter de balie.

“De Inspectie van de Leefomgeving… Mogen we binnenkomen?”

In de wasruimte, achter de brokjesmuur, zegt Van Rootselaar: “Kent u de regels voor wegwerpplasticverpakkingen?”

“Nee.”

In deze keten krijgen klanten een standaardcontainer (buitenkant karton, binnenkant plastic), constateert Van Rootselaar. Of het nu voor de deur is, aan een van de twee ronde tafels of in de trein. De snackbar rekent een toeslag voor plastic. “Er is geen herbruikbaar alternatief…”, schrijft Van Rootselaar.

“Ehm, heb je een tas?” Als bewijs worden een beker, een bakje voor saus en een bakje voor chips meegenomen. Hij is niet erg tevreden. Ja, die toeslag was prima. Maar het idee van het ministerie achter de plastictoeslag was dat bedrijfseigenaren deze zouden gebruiken om herbruikbare containers en bekers te kopen. “Als je 10 cent vraagt ​​voor elke frikandelaardappel, elke smoothie in elke tak van deze keten… dan houd je na een paar maanden veel geld over. Investeer jij in een herbruikbaar alternatief? “Ik zie daar geen enkele aanwijzing voor.”

Schildpad

In een smal steegje zit een populaire strandbar onder een gele luifel. Op een bankje naast de winkel eten twee tieners tijdens de schoolvakanties currychips.

“Hallo, goedemiddag, we zijn hier niet om friet te bestellen. Ik ben van de LIT.”

“Is dit oké?”, zegt de blondine van de twintig achter de toonbank nieuwsgierig.

Zijn bedrijf gebruikt nog steeds oude witte containers, volledig gemaakt van plastic. Vraag er tien cent voor. Maar voor smoothiecups betaal je geen extra kosten, merkt Van Rootselaar op.

‘Maar dat is karton,’ mompelt de jongen terwijl hij een kopje pakt.

“Kijk”, wijst de inspecteur, “zie jij die blauwe tekening met de schildpad? Dat betekent dat er plastic in zit.”

Tijdens het gesprek blijft de medewerker bestellingen ontvangen van klanten. Doe een kinderportie frites in een kom, giet de mayonaise en satésaus erover en strooi de ui erover.

De zaak krijgt een waarschuwing. “Officieel moet je mensen een herbruikbaar alternatief bieden.”

“Het is oké”, zegt de twintiger.

“Je bent niet de enige die dat niet doet”, zegt de inspecteur.

“Nee, dat dacht ik al.”

“Je bent officieel in overtreding. Denk eens na over hoe je dat gaat doen.”

grond besteld

Een man komt tussenbeide en zit aan een statafel te wachten op zijn bestelling. “Heb je ooit in Italië gekeken?” vraagt ​​hij aan Van Rootselaar. “Kijk eens naar al het plastic dat ze daar gooien. De vrachtwagens worden gewoon in zee gegooid.”

Dit soort reacties krijgt hij vaak, zegt Van Rootselaar later, buiten bereik van de opdrachtgever. “Ik ben ook een keer op vakantie geweest naar Tunesië en de bende heeft je verrast. Nederland is een ordelijk land. Maar hier hebben we echt een plasticprobleem.”

Lees ook
‘Ik ga niet eerst naar huis om een ​​bakje voor mijn friet te halen’

Van Rootselaar werkte eerder zelf bij een afvalsorteerinstallatie en een verbrandingsinstallatie. De ervaringen daar waren voor hem reden om naar ELI te gaan. “In mijn vorige functie was ik verantwoordelijk voor een PMD-overslagplaats (afvalplastic- en metalen containers en drankkartons) ingezameld in een gemeente met ongeveer 200.000 inwoners. Dagelijks vertrekken er vijf vrachtwagens van negentig kuub om al het ingezamelde materiaal naar een sorteerinstallatie te brengen. “Als het aan de rivier zou zijn, zoals op Bali, zouden mensen beseffen hoeveel plastic we hier gebruiken.”

Wat moeten café-eigenaren doen aan de afvalberg? Serveer het indien mogelijk gewoon op herbruikbare voorwerpen, zoals porseleinen borden, raadt ze aan. Gooi niet alles direct in de prullenbak. “Vorige maand was in het nieuws dat ondernemers op Rotterdam Centraal Station een statiegeldsysteem hadden bedacht. Je koopt ergens een mok en kunt deze bij andere winkels retourneren. “Ik vind het een geweldig initiatief.”

Groothandels die snackbars leveren kunnen in dit soort situaties een rol spelen, zegt hij. “Een retoursysteem is heel eenvoudig op te zetten. Herbruikbare containers kunnen ze gemakkelijk meenemen en wassen voor de volgende levering. Maar zo is het niet. Groothandelaars verdienen geld door wegwerpproducten te verkopen. En of ze nu karton of plastic verkopen, het is nog steeds wegwerpbaar. Kartonnen bakjes voor spaanders kun je niet meer recyclen, die zijn te vet.”

afbreekbaar

“Wat voor containers gebruiken jullie?” vraagt ​​Van Rootselaar tijdens de laatste controle van de middag. Het is een ruime snackbar, aan een drukke straat tussen modewinkels. Er zijn veel tafels in het restaurant waar u ter plaatse chips en snacks kunt eten. Achter de kassa staat een van de eigenaren, gekleed in een zwart overhemd en een zilveren ketting om zijn nek.

Lees ook
Circulaire economie? Nederlands plastic afval reist de halve wereld rond

‘Rietsuiker,’ antwoordt de man.

“Ah, oké. Geen plastic meer?”

“Nee.”

“Ik zie die glazen”, zegt Van Rootselaar, wijzend naar de smoothieglazen.

“De leverancier vertelde mij dat het laagje dat erin zit gemaakt is van biologisch afbreekbaar plastic. “Het ontleedt relatief snel in de natuur.”

“Eigenlijk zou ik hem niet in het wild gooien. Zelfs de containers niet. Er zijn al jaren ongelooflijk veel producten op de markt die beweren biologisch afbreekbaar te zijn. Maar het duurt lang voordat het weggaat. Brengt u een extra vergoeding in rekening als u deze containers mee naar buiten neemt?

“Nee.”

“Waarom niet?”

“Daarom niet”.

Er is een moment van stilte.

“Dit maakt me gewoon boos”, zegt de bareigenaar, terwijl hij zijn armen in de lucht gooit. “Die verplichtingen die ons worden opgelegd, terwijl we geen waardig alternatief hebben. Waar moet ik in godsnaam mijn frisdrank in doen? Mijn smoothies? Dan moet je mensen een toeslag in rekening brengen omdat ze geen eigen beker hebben meegenomen. Er zijn grenzen aan wat we kunnen en willen. Ik ben erg coöperatief. Ik heb dingen gemaakt van suikerriet, papier, hout. Ik doe mijn best. Nu keert de puinhoop terug of het wel of niet biologisch afbreekbaar is. “Alles heeft zijn grenzen.”

Reglement

Als de man klaar is met zijn woede, probeert Van Rootselaar de sfeer weer te verbeteren. “Dat begrijpen wij. Wij willen vooral van jullie horen: hoe wordt er omgegaan met de regels?

‘Ik ben niet boos op je, weet je? Maar al die regels, eerst een oplossing vinden. Karton is geen optie. Als je er chips, boterhammen of salsa op doet, wordt het gewoon klef.”

De inspecteur vraagt ​​naar de klanten die daar eten. Ontvangt u ander en herbruikbaar servies?

“Nee, dat is hetzelfde. Een kegel of bakje rietsuiker.”

Achter de man staan ​​borden, maar die zijn voor het opwarmen van broodjes. “Dat had ik, afwas”, zegt de manager. “Maar daar moet je wel aparte prijzen voor vragen, want je moet de afwas doen.”

“Praat jij wel eens over herbruikbare alternatieven? Statiegeldsysteem soort dingen? Heb je daar over nagedacht?”

“Ja, maar heb je er wel eens over nagedacht dat wij moeten betalen voor alle regels die verzonnen worden? We kunnen wel een borgsom vragen, maar de helft van de mensen die binnenkomen, kijkt je aan of ze brandend water zien. Van: ben je goed bij je hoofd?

“Je klaagt af en toe een beetje, maar tegelijkertijd ben je druk bezig met de nieuwe regels.”

“We willen het wel, maar het moet wel haalbaar zijn…”

Ondanks de klachten blijft Van Rootselaar opgewekt.

“De volgende keer dat ik in Zwolle ben, kom ik hier friet kopen”, zegt hij terwijl hij de deur uitloopt.

‘Ik zal ervoor zorgen dat je hieraan voldoet.’

Delen





E-mail de redacteur