“De openbare ruimte is ontworpen voor (jonge) mannen, maar (jonge) vrouwen voelen zich vaak onveilig” – Gebiedsontwikkeling.nu

Steden zijn niet zozeer ontworpen om vrouwonvriendelijk te zijn, maar eerder om het vrouwelijke perspectief en de verlangens van vrouwen te vergeten. Tot deze conclusie kwam Donne Gerlich vorig jaar al in zijn afstudeeronderzoek. Gerlich benadrukte de relatie tussen gender en de gebouwde omgeving en stelde ontwerpprincipes voor voor “genderinclusief” stadsontwerp. Van infrastructuurwensen tot de beleving van ruimte: de wensen en gebruiks- en belevingspatronen van vrouwen worden structureel buiten beschouwing gelaten.

Om deze wensen te vervullen moeten territoriale ontwikkelaars volgens Gerlich hun werkwijze op verschillende niveaus herzien. Op stedelijke schaal moet “diversiteit gegarandeerd worden in het netwerk, structuren en groenvoorzieningen.” Binnen een wijk moeten “duidelijke routes en eindpunten zichtbaar zijn en te lange stadsblokken moeten worden opgedeeld of dynamischer gemaakt om het veiligheidsgevoel te vergroten.” En op straatniveau is het nodig dat “een ruimte een duidelijke identiteit krijgt”, zodat duidelijk is wie de eigenaar is van de ruimte en er “een gevoel van sociale controle” moet zijn.

gevoel van onveiligheid

Onderzoekers van Hogeschool Inholland, Erasmus Universiteit Rotterdam en TU Delft gaan nog een stap verder. Gebaseerd op een onderzoek dat zij hebben uitgevoerd in opdracht van de Kennisworkshop Leefbare Wijken, concluderen onderzoekers in rapport Ruimte voor meisjes uit het Zuiden dat de openbare ruimte van Rotterdam primair voor mannen is ontworpen. Het gevolg is dat vrouwen, vooral jonge vrouwen, zich onveilig voelen en daardoor minder gebruik maken van de openbare ruimte. De openbare ruimte in het zuidelijk deel van de stad werd geanalyseerd, waarbij gebruik werd gemaakt van kennis uit literair onderzoek en straatinterviews (uitgevoerd door Rotterdamse vrouwen).

Eén van de plekken waar onderzoekers kritiek op hebben is het Zuiderpark. “Het is een plek om te voetballen, schaatsen en basketballen”, zegt Krista Schram, Collega Professor Publiek vertrouwen in veiligheid, op de website van Inholland. “Maar het picknickveld ligt onder de ganzenuitwerpselen. Hij ook routering het is niet duidelijk; Je ziet niet waar de uitgang is, waardoor je je onveilig kunt voelen. Door deze inrichting trekt het park vooral jongens en mannen aan, waardoor je je als vrouw nog minder welkom voelt. En aangezien mannen daar de boventoon voeren, is het een plek waar discussies plaatsvinden, wat ook de objectieve veiligheid vermindert.”

Uit het onderzoek kwam ook naar voren dat het plaatselijke winkelcentrum Zuidplein een plek is waar de openbare ruimte primair ontworpen lijkt te zijn met de behoeften van (jonge) mannen in gedachten. Schram: “Meisjes uit het zuiden komen daar voor de winkels en het openbaar vervoer. Ze voelen zich daar onveilig, vooral in de schemering, als ze op de bus moeten wachten.”

Bewegen in de leefomgeving.

De onderzoekers hebben vijf ontwerp- en twee participatieprincipes geïdentificeerd die volgens hen “cruciaal zijn voor het ontwerp en beheer van de openbare ruimte om de veiligheidservaring van jonge vrouwen te verbeteren.” Ten eerste moeten professionals zorgen voor betekenisvolle plekken in de openbare ruimte die multifunctioneel gebruikt kunnen worden. Volgens de onderzoekers is het belangrijk om expliciet de (gewenste) activiteiten die jonge vrouwen in de publieke ruimte willen ondernemen als uitgangspunt te nemen, omdat (zoals hierboven genoemd) vaak automatisch rekening wordt gehouden met de behoeften van (jonge) mannen. “Dit omvat onder meer het gebruik van het openbaar vervoer van A naar B, winkelen, ander gebruik van winkelgebieden en het bezoeken van een speeltuin met jongere kinderen.”

Het tweede principe is het creëren van ‘ogen op straat’, waardoor een zekere compactheid en variatie aan functies in het gebied wordt bereikt. Denk aan gebouwen waarvandaan gebruikers naar de straat kijken of de aanwezigheid van ouders in een speeltuin. Volgens onderzoekers heeft toezicht met camera’s en een duidelijke politieaanwezigheid een negatief effect. Dit draagt ​​bij aan duidelijke zichtlijnen, verlichting en vluchtroutes (het derde principe). “Een ander belangrijk fysiek element is de plaatsing van de banken. Als ze in een rij staan ​​in plaats van tegenover elkaar, kan dit leiden tot gevoelens van onveiligheid onder vrouwen, omdat ze zich ‘blootgesteld’ kunnen voelen en kunnen uitnodigen tot intimidatie door mannen.”

De laatste twee ontwerpprincipes moeten rekening houden met de culturele en normatieve kaders waarmee jonge vrouwen opgroeien en hun coping-strategieën en -tactieken erkennen. Volgens de onderzoekers beïnvloeden constructies de aard en omvang van het gebruik van de openbare ruimte. “Uit de literatuur blijkt dat vrouwen sterk worden beïnvloed door gevoelens van onveiligheid bij het gebruik van openbare ruimtes en het vermijden van bepaalde plekken.” Om deze ontwerpprincipes enige kans van slagen te geven, is het belangrijk om daarnaast twee engagementstrategieën te hanteren: de tijd nemen om warme relaties op te bouwen of verbinding te maken met een bestaand netwerk, en jezelf als ontwikkelaar/ontwerper situeren in de leefwereld van jonge vrouw.