Enschede loopt tientallen miljoenen mis voor jeugdzorg: ‘De grens is langer geleden bereikt dan vandaag’

Dit jaar wordt circa 90 miljoen euro toegekend aan de jeugdzorg in Enschede. Dit is circa 10 procent van het totale budget van de gemeente. En dat lijkt de komende jaren alleen maar toe te nemen. Sinds het kabinet in 2015 de jeugdzorgtaken heeft overgedragen, wordt er jaarlijks een bedrag uit het gemeentefonds gestort om deze taken uit te voeren. Maar die bijdrage komt niet in de buurt van het dekken van de kosten.

Zorg voor jongeren buiten de woonplaats

Terwijl eind vorig jaar nog een fors tekort van 13 miljoen euro werd voorspeld, zijn de negatieve vooruitzichten (voor 2025 en daarna) al opgelopen tot maar liefst 31 miljoen euro. Een enorm tekort, vooral veroorzaakt door de stijgende kosten van de jeugdzorg. De jeugdzorgtaken in Twente moeten opnieuw worden aanbesteed en nu al is duidelijk dat het prijsniveau de afgelopen jaren is veranderd.

Dit heeft te maken met stijgende loonkosten (die deels te wijten zijn aan een krappe arbeidsmarkt), maar ook met strengere regels. “Om een ​​voorbeeld te geven: er is bepaald dat een jeugdbeschermer niet teveel jongeren onder zijn hoede mag hebben. Dat is heel goed, maar brengt wel meer kosten met zich mee.” Voor hetzelfde aantal jonge cliënten zijn immers meer jeugdbeschermers nodig.

Een andere belangrijke oorzaak van stijgende kosten is het zogenaamde ingezetenschapsbeginsel. Dit betekent dat de opvang van bijvoorbeeld een jongere uit Haaksbergen die naar een jeugdzorginstelling in Enschede gaat, door laatstgenoemde gemeente betaald moet worden. “Dat is ook prima”, zegt Vedder. “Maar zij (de overheid, red.) zijn vergeten het bijbehorende geld over te maken. Dit zorgt al voor een tekort van 4 miljoen euro.”

thuiszorg

Alle vooruitgang die verband houdt met de stijgende kosten wordt versterkt omdat het aandeel jongeren dat jeugdzorg ontvangt, toeneemt. Dit betekent dat het aantal minderjarigen in Enschede al jaren afneemt, maar dat het aantal jeugdzorgcliënten toeneemt. “In Enschede krijgt 1 op de 6 kinderen een vorm van jeugdzorg”, zegt Vedder. Deze zorgen variëren van ernstige vormen van dyslexie tot moeilijke aandachtsprocessen. “Rond de eeuwwisseling was dat nog 1 op de 21 kinderen.”

Wordt de (mentale) gezondheid van Enschedese kinderen zo slechter of gaat de overstap naar de jeugdzorg simpelweg sneller? Een beetje van allebei, zegt wethouder Harmjan Vedder. Het is echter niet aan de gemeente om in de doktersstoel te gaan zitten. Vedder wil dat ook niet. “Maar we willen ons wel afvragen: is de gekozen oplossing altijd de beste voor het kind?” De wethouder is ervan overtuigd dat thuiszorg in veel gevallen beter werkt dan bijvoorbeeld een kind buitenshuis achterlaten, al is dat laatste soms onvermijdelijk.

druk uitoefenen op de regering

Vedder wil sterke druk blijven uitoefenen op de regering. Hij wil meer geld voor de jeugdzorg, maar wil ook graag dat de biedplicht wordt afgeschaft. “Het gaat altijd om economische wetten, maar dat is niet in het belang van kinderen. Het liefst bouw ik duurzame relaties op met zorgaanbieders, waarbij we goede discussies hebben over de kosten.”

Naast de overheid denkt Vedder dat ook de gemeente zelf een rol speelt bij het beperken van de kosten van de jeugdzorg. “We moeten een aantal dingen verbeteren. Daar maak ik binnenkort een plan voor.” Een belangrijke pijler daarbij zal zijn dat jongeren vaker thuiszorg krijgen. Ook zijn er goede ervaringen met huisartsen verstandelijk gehandicapten, die eerst enkele gesprekken voeren met nieuwe cliënten.

Moeilijke beslissingen

Ook is de wethouder tevreden over de uitkomsten van het zogenaamde Youth Education Assistance Agreement (OJA). Dit is een in Enschede bedachte regeling, waarbij een jeugdzorgaanbieder gekoppeld is aan een school. Naschoolse opvang voor jongeren wordt op school aangeboden, in plaats van op een zorgboerderij.

“Maar”, weet Vedder, “dat gaat geen 31 miljoen dollar besparen.” En dat betekent dat er moeilijke beslissingen zullen worden genomen als er niet meer geld van de overheid komt. Want bezuinigen op de jeugdzorg die minderjarigen nodig hebben, is geen optie. “Maar al snel begin je te praten over het bezuinigen op andere dingen. De grens is al langer bereikt dan vandaag.”