Het versterken van de dijken is duur. In Delft testen ze een alternatief

“De golven komen eraan”, vertelt kustwaterbouwkundige Bas Borsje enthousiast. Het is een grijze en regenachtige dag, maar de aanwezige toeschouwers en onderzoekers zitten droog in het overdekte deel van de Deltagoot van bijna driehonderd meter lang, 9,5 meter diep en vijf meter breed. Aan de andere kant creëert een golfinlaat golven. Borsje test hier zijn dijkontwerp, waarin de kwelders de hoofdrol spelen. Zijn deze begroeide uiterwaarden van de zeewering bestand tegen de hoge golven die er tijdens een hevige storm tegenaan slaan? De eerste “testgolven” komen al aan.

De golven lijken niet veel. “Dit zijn echter golven die tijdens een flinke storm aan de kust ontstaan”, verzekert Borsje de aanwezigen. In het Deltakanaal bij kennisinstituut Deltares in Delft kunnen veel grotere golven worden opgewekt. De grootste kunstmatige golven ter wereld.

Door de klimaatverandering heeft Nederland te maken met een stijgende zeespiegel en een toename van extreme regenval en hevige stormen. Om dit tegen te gaan zal de komende decennia ongeveer 2.000 kilometer dijken in Nederland versterkt moeten worden.

levende dijken

Buitendijkse moerassen, die bij vloed onder water komen te staan, zouden kunnen dienen als natuurlijke ‘zachte’ kustbescherming. Uit onderzoek op natuurlijke wadplaten blijkt dat het water dat er overheen stroomt een deel van zijn kracht verliest en de golven worden gedempt. Daardoor hebben de achterliggende dijken minder problemen, zegt Borsje. “Dat betekent dat we die dijken minder hoeven te verhogen en te verbreden en dat we ze niet hoeven te versterken met asfalt of beton. Dat kan miljoenen euro’s besparen.” Bovendien houdt moerasgras zand en slib vast. Als gevolg hiervan stijgen kwelders met de zeespiegel. En de vegetatie van deze ‘levende dijken’ draagt ​​bij aan de biodiversiteit.

Het Deltagootonderzoek wordt geleid door onderzoekers van de Universiteit Twente, waaronder Borsje. Zij werken samen met diverse andere Nederlandse kennisinstellingen. Ook het Friese Waterschap (Wetterskip Fryslân) is betrokken en de experimenten worden gefinancierd door het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP), een samenwerkingsverband van de waterschappen en Rijkswaterstaat.

Waterschappen zijn zeer geïnteresseerd in levende dijken. Maar voordat ze het gaan gebruiken, willen ze zeker weten dat het veilig is. Zorgt het moeras ervoor dat een lagere dijk water kan tegenhouden tijdens de sterkste stormen? Om dit vast te stellen wordt de veerkracht van kwelders en hun effect op golven onder verschillende klimatologische omstandigheden onderzocht. Dit gebeurt met buitenmetingen in natuurlijke kwelders in het Wadden- en Zeeuwse gebied, met computersimulaties en met een nagebouwd moeras in de Gootdelta.

zwevende grassprietjes

Tijdens het experiment kun je niet veel van het moeras zien. Het water is troebel door zand en drijvende grassprietjes. Onderaan liggen twee rijen zeventig meter lange blokken moerasland met op elkaar gedrukt moerasgras, vertelt Vera van Bergeijk van Deltares. “Deze blokken van twee bij twee meter zijn geplaatst in natuurgebied Peazemerlannen aan de Waddenzeekust in Fryslân.”

Laten we het effect van superstormen testen

Gedurende een periode van vier weken in februari en maart worden deze moerasgrasblokken blootgesteld aan verschillende golfhoogtes, golfvormen en waterstanden. “We gaan het effect nagaan van superstormen, die eens in de duizend à tienduizend jaar voorkomen”, zegt Borsje. Ze kijken eerst naar onbeschadigd moerasgras, dan naar zwaar beschadigd gras en tot slot schrapen ze de blokken om te bepalen wat de vegetatiebijdrage precies is. Met camera’s en druk- en krachtsensoren boven de goot, onder water en aan de voet van de dijk wordt het effect van de golven op het moerasgras (en vice versa) gedetailleerd in de gaten gehouden.

Een deel van de golven die de sloot in rollen, breken zodra ze de rand van het moeras bereiken. De overwoekerde moerasgrond heeft een duidelijk effect. Enkele tientallen meters verderop breken de golven op het betonnen talud dat een dijk voorstelt. Het water spat, maar komt niet over de rand van de goot heen. “Moerasgras is verrassend sterk”, zegt Borsje. “Een GoPro-camera is al vernield door de golven, waardoor er zelfs een schroef is gebroken. Maar het gras blijft sterk.”

Als uit experimenten blijkt dat kwelders een veilige vorm van natuurlijke kustbescherming zijn, zal de implementatie ervan in meerdere Nederlandse zeeweringen geen vertraging oplopen. Er is zelfs een kant-en-klaar ontwerp, waarvan alleen de definitieve details van de resultaten in de Deltagoot afhankelijk zijn.

Delen





E-mail de redacteur