André Hazes in het Turks, dit is de muziek die verbindt

Met zijn ‘Turkish Hazes Music’ realiseert de Turks-Nederlandse muzikant Ersoy Demir (49) in Nederland de verbroedering die veel verbinders graag zien. Dit is een integratie die een beroep doet op emotie.

De eerste zinnen van het lied. Ik leef mijn eigen leven van folkzanger André Hazes, wie kent ze niet?

Ik sluit mijn ogen en denk na
En dan gaat het allemaal door mij heen
Zo zie ik mijn hele leven
ik heb er heel erg van genoten
Maar ik heb ook veel gehuild.

Zal het nog een keer komen, maar dan in het Turks, zoals de ‘Turkse waas‘ Ersoy Demir uit Hilversum zingt het lied:

Gözlerimi kapatip daldigimda
Hersey heeft een kans gekregen
Bütün hayatimi görüyorum
Çok eglendik houdt van
Cok da agladik

Dat kan toch helemaal niet, zullen velen zeggen. Demir weet het echter authentiek over te brengen. Hoe is dat gebeurt?

‘Ik moet eerlijk zijn: ik vond het niet zo leuk om de Turkse Hazes genoemd te worden, maar ik kan het niet ontkennen. Zelfs kleine negenjarigen noemen mij zo”, zegt hij in een videogesprek met Marginale opmerking.

Demir is geboren in Hilversum en verhuisde uit liefde naar Arnhem, waar hij 22 jaar heeft gewoond. Zijn ouders komen uit de Turkse stad Kayseri. Hij is een graag geziene gast bij Turkse en Nederlandse concerten en (huwelijks)feesten, waar hij op een gegeven moment ook Nederlandse liedjes van André Hazes begon te zingen. Met de saz, het instrument bij uitstek van de Turkse volksmuziek, combineert hij Turkse en Nederlandse populaire tradities.

Hoe is dit allemaal begonnen?

‘Ik begon met muziek maken toen ik elf was, toen ik een saz kreeg. Elk jaar tijdens de vakantie gaf mijn vader mij een nieuwe saz, die ik zelf leerde spelen. Ik imiteerde alle klassiekers, Orhan baba, Müslüm baba en Ferdi baba. Daar stond hij om bekend. Op een dag liepen we met vrienden door de Beatrixtunnel in Hilversum en ineens zong ik het nummer ‘A little in love’ van Hazes. Dat resoneerde echt geweldig en volgens mijn vrienden klonk het ook goed. Elke keer dat we daarheen liepen, vroegen die vrienden ons: ‘Doe alsjeblieft Hazes, doe Hazes.’ Het gebeurde zo.’

En dan?

‘We hebben een Turkse band opgericht toen we 16 jaar oud waren. We werden vaak uitgenodigd voor bruiloften en feesten.

Wat was de reactie toen je Hazes begon te zingen op een Turkse bruiloft? Was daar überhaupt vraag naar?

‘Helemaal niet. In eerste instantie keken mensen mij aan van: wat is die kerel aan het doen? Maar de volharding wint. Na een paar bruiloften raakten de mensen eraan gewend en begonnen ze zelfs te zingen. Ook omdat er steeds meer mensen zijn die de Nederlandse taal verstaan ​​en met deze liedjes opgroeien.’

Hoe is het nu?

‘Nu krijg ik steeds meer aanvragen voor bedrijfsfeesten, festivals, bedrijfsopeningen en niet te vergeten het Koningsdagoptreden op het Nederlandse consulaat in Istanbul. Ieder optreden is bijzonder omdat ik op een bijzonder moment in iemands leven mag zingen. Toen mij bijvoorbeeld werd gevraagd een lied te zingen voor een dame die op sterven lag.

Vanwaar de impuls om twee culturen met elkaar te verbinden?

‘Ik denk dat het komt doordat ik ben opgegroeid met veel diversiteit om me heen. Ik had vrienden met verschillende achtergronden en we zouden samenkomen. Nederlanders, Turken, Marokkanen, Surinaams, vrienden die in de Gooische villa’s of in het woonwagenkamp wonen. We gingen heel vaak naar Amsterdam. Naar Café Bolle Jan, waar Nederlands werd gezongen.

Ik heb me altijd op mijn gemak gevoeld in beide werelden en dat is nooit veranderd. Ik hou van Turkse muziek en Nederlandse muziek. Ik hou van Müslüm baba, maar ook van Hazes. Dat soort volksmuziek spreekt mij aan. Deze diversiteit zie je ook terug in de samenstelling van mijn familie. Mijn vrouw is Iraanse en onze kinderen groeien op met dezelfde diversiteit om hen heen. Ik heb het altijd als een verrijking ervaren en ook mijn familie heeft die open houding.’

‘Kerel, Hazes is de basis’

Waarom specifiek Hazes?

‘Kerel, Hazes is de basis. Voor mij is Hazes de enige Nederlandse muzikant die er echt in opgaat. Het dringt, zoals wij Turken zeggen, diep in je aderen door.

Is hij echt de enige? En Frans Bauer?

‘Er zijn goede zangers, maar die zijn niet te vergelijken met Hazes. Net zoals we in Turkije Ibrahim Tatlises (Turks-Koerdische zanger, red.) hebben. Alle Turken die vroeger met de auto naar Turkije reisden, hadden pas het gevoel op vakantie te zijn als Mavi Mavi speelde. Door Ibrahim Tatlises, niet door een andere zanger. Alleen hij dringt echt door tot de ziel van de Turken. En bij Hazes in Nederland gebeurt precies hetzelfde.’

Wat je met die liedjes doet, vertaalt en vervolgens in het Turks of Nederlands zingt, kan alleen als je je in beide talen thuis voelt, toch?

‘Zo is het. De Nederlandse taal heb ik op school en in contact met vrienden geleerd. En ik houd de Turkse taal levend met Turkse liedjes en Turkse vrienden. Ze zijn voor mij allebei evenveel waard.’

Soms krijg ik verzoeken om bepaalde Turkse liedjes te vertalen die woorden bevatten die zo specifiek zijn voor een cultuur dat ze bijna onmogelijk te vertalen zijn. En ik ben een muzikant, geen grappenmaker. Ik wil dat mensen via mijn muziek een andere wereld kunnen betreden. Zoals ik dat doe als ik naar muziek in andere talen luister.’

Maar soms klinkt het niet goed?

‘Ja, dan moet je hem laten overgaan. Dat is mijn missie, maar het is zeker geen gemakkelijke missie. Soms kan ik dagenlang worstelen met een woord of zin. Het is echt mijn passie, mijn hobby en mijn werk! Ik luister, ik denk, ik schrijf het op, ik blijf het proberen. Je moet ook goed luisteren. Kan ik iets met dit liedje, kan ik hier iets mee? Het hoeft geen letterlijke vertaling te zijn, als het maar dezelfde betekenis heeft.’

‘Muziek is emotie. Het gaat rechtstreeks naar je hart als je het goed doet’

Dus ergens ben je bezig met de integratie.

‘Ik zou het geen integratie noemen, want met integratie verberg je een deel van jezelf en pas je je aan aan de norm. Ik heb dat nog nooit gedaan en ik denk niet dat het gezond is om dat te doen. Turken zeggen vaak dat hun innerlijke gevoelens pas worden gewekt door Turkse muziek. Ze kennen geen Nederlandse woorden om het uit te drukken. Ik wil laten zien dat dit mogelijk is, maar je moet er wel voor openstaan. De laatste tijd ben ik mij ook gaan toeleggen op het ondertitelen. Dus als ik een Turks liedje naar het Nederlands heb vertaald, voeg ik Turkse ondertitels toe. En vice versa. Daardoor begrijp je de liedjes beter.’

Misschien wel beter dan al die verplichte taalcursussen in de gemeente.

‘Ik ken veel mensen die een taal hebben geleerd via muziek of series. Dus dat is mogelijk. Maar het mooiste is dat dit ook een verbindende werking heeft.

Verbroedering.

‘Precies, dat is mijn missie. Eerlijk gezegd is er zoveel ellende, agressie en frustratie in de wereld. Het is het helemaal niet waard. Ik geloof dat muziek een middel is om ons te verenigen. Zoals kunst en eten. Muziek is emotie. Als je het goed doet, gaat het rechtstreeks naar je hart. Nederlanders leren over de Turkse muziekcultuur en de Turken leren over Nederlandse muziek. Wat wil je nog meer?’