Amsterdam wil het afvalprobleem aanpakken met een burgerraad: wat voor nut heeft dat?

Wat gaat er maandag gebeuren?

Amsterdam kampt al jaren met een enorm afvalprobleem en de gemeente vestigt nu de hoop op de eigen inwoners om dit op te lossen. Maandagmiddag begint de burgerraad Schone Stad in Pakhuis de Zwijger. Honderdvijftig ‘gewone’ Amsterdammers zullen zich de komende zes maanden afvragen hoe we de stad schoner kunnen maken.

De deelnemers komen tussen maart en juli zes keer bijeen. Ze praten niet alleen met elkaar, maar kunnen ook deskundigen raadplegen en informatie opvragen. Dit moet leiden tot concreet advies. Tijdens de laatste vergadering in juli zullen zij hierover stemmen. De gemeente heeft al een commissie laten toetsen op de haalbaarheid van de aanbevelingen.

Waarom over afval?

Overvolle containers, open vuilniszakken en afval verspreid over de straten. De gemeente doet er alles aan om daar verandering in te brengen. Zo werd de afvalinzamelingsdienst tijdelijk onder verscherpt toezicht geplaatst, werden er nieuwe en grotere containers geplaatst en wordt het afval de laatste jaren steeds vaker via het water afgevoerd, in plaats van op drukke straten. Maar de gemeente is nog steeds niet tevreden en de Amsterdammers ook niet. Afval blijft bovenaan hun klachtenlijst staan.

Waarom wil Amsterdam dit oplossen via een burgerraad?

Burgervergaderingen zijn de afgelopen jaren populair geworden onder lokale en nationale overheden. Niet zonder reden. “Burgerraden zijn zeer geschikt voor vraagstukken die politici alleen niet kunnen oplossen, zoals in dit geval het afvalprobleem”, zegt Christine Bleijenberg, hoogleraar stedelijk bestuur aan de Hogeschool in Den Haag.

Amsterdam ondervond dit al in 2021, toen het een minitownmeeting over klimaat organiseerde. Dit heeft geresulteerd in 26 aanbevelingen, waarvan er 10 zijn overgenomen. Daarbij ging het bijvoorbeeld om meer gebruik van daken voor energieopwekking en financiële steun om huurwoningen te verduurzamen. De wens voor een groot stadsbos ten westen van Amsterdam (hint: de Lutkemeerpolder) bleef een wens.

De evaluatie van de Hogeschool van Amsterdam en De Haagse Hogeschool was overwegend positief. Deelnemers waren iets positiever over de manier waarop de stad wordt bestuurd; Het is voor de gemeente ook een manier om het vertrouwen tussen politiek en burgers te vergroten.

Niet iedereen is echter enthousiast over de geplande stadsbijeenkomst. Het geld dat opzij wordt gezet zou ook gebruikt kunnen worden voor extra bakken en schoonmakers, zegt bijvoorbeeld de grootste oppositiepartij in het stadhuis, de VVD.

Wie kan meedoen?

Tienduizend Amsterdammers hebben in januari dit jaar op basis van een gewogen loting een uitnodiging van de gemeente ontvangen. Uit de iets meer dan zeshonderd inwoners die hebben gereageerd, heeft de gemeente honderdvijftig deelnemers gekozen. Er werd rekening gehouden met opleidingsniveau, leeftijd, geslacht en district. Volgens verantwoordelijk wethouder Zita Pels (Afval) heeft dit geresulteerd in een representatieve groep Amsterdammers.

JA21-raadslid Kevin Kreuger stelde deze tekenmethode in november in vraag: “Je gaat mensen toch niet filteren op mannelijk, vrouwelijk of niet-binair?” Bovendien zijn de mensen die meedoen volgens hem vaak ‘verschrikkelijk links’. Maar, zei Pels destijds, aan de deelnemers wordt niet gevraagd naar hun politieke voorkeuren.

Wanneer is de Burgerraad een succes?

Om een burgerraad succesvol te laten zijn, moet het heel duidelijk zijn wat er met de raden gaat gebeuren, zegt Eva Rovers, een van de oprichters van Bureau Burgerberaad. “Als dit niet goed gebeurt, krijg je opnieuw te maken met alle problemen die je nu al ziet bij participatie. “Mensen voelen zich dus bedrogen, niet gehoord of gezien.”

Het mandaat van de burgerraad is de afgelopen maanden onderwerp van debat geweest. Het gemeentebestuur verwijderde een zinsnede uit de regels met betrekking tot de burgerraad waarin stond dat afwijkingen van de aanbevelingen alleen om ‘dwingende redenen’ konden worden gemaakt. Een motie van de Partij voor de Dieren om de aanbevelingen niet als discussieonderwerp, maar als beslisdocument te behandelen, werd verworpen. Dit laatste zou betekenen dat de raad alsnog over het advies van de burgerraad zou moeten stemmen, in plaats van er alleen maar over te praten.

De gemeente belooft de deelnemers dat zij het advies zullen uitvoeren als het ‘financieel, juridisch en praktisch haalbaar is’. Een elastisch concept, aldus onderzoeker Bleijenberg, dat de komende maanden gevolgd zal worden door burgeradvies. “Of iets in de praktijk haalbaar is, is meestal ook een politieke beslissing.”

Het zal dus afhangen van de interpretatie van de raadsleden en de gemeenteraad of de raad, waarin honderdvijftig deelnemers hard hebben gewerkt, daadwerkelijk enige invloed zal hebben. Raden die haaks staan op het regeerakkoord zullen niet snel worden aangenomen, al lijkt afval politiek minder gevoelig te liggen dan de vorige burgerminiraad over klimaat.

Zijn burgerraden ooit succesvol?

In 2017 werd in Ierland een Burgervergadering gehouden over abortus, een politiek geladen kwestie in het katholieke land. Een jaar later stemde de meerderheid van de Ierse bevolking in een referendum vóór de aanbevelingen van de burgerraad.

Dichter bij huis, in het Zeeuwse Borssele, hielp een burgerraad mee aan het opstellen van de voorwaarden voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Afgelopen januari werd bekend dat de gemeente Borssele dit advies volledig zou overnemen in de lopende onderhandelingen met het Rijk.

Over de auteur: Tim salarissen Hij heeft bijna 10 jaar de Amsterdamse politiek gestudeerd en schrijft daar sinds 2022 als politiek verslaggever over voor Het Parool.

Leave a Reply Cancel reply