De uitspraak in de ‘correctiezaak’ betekent niet minder redactionele freelancers / Villamedia

‘Denk je dat ik me nu zorgen moet gaan maken?’ Ik hoor een vleugje paniek in de stem van de freelancer aan de andere kant van de lijn. Dinsdag belden we over iets heel anders. Het gesprek kwam echter al snel op een recente uitspraak van de rechtbank. De rechter oordeelde dat een proeflezer die ruim twaalf jaar als zelfstandige voor De Volkskrant heeft gewerkt, als werknemer moet worden aangemerkt.

De proeflezer, een man, kreeg afgelopen september te horen dat zijn arbeidsovereenkomst werd ontbonden. De functie van proeflezer was niet meer nodig, waardoor de man kon vertrekken. De controleur stopte daar niet mee, hij stapte naar de rechter en beweerde dat hij feitelijk al die tijd vermomd als werknemer had gewerkt. En dat hij niet zomaar op zijn hoede had moeten zijn.

Op kantoor, met een bedrijfslaptop
De rechter was het daarmee eens. Bij zijn beslissing hield hij rekening met allerlei factoren. De proeflezer werkte op het Volkskrant-kantoor in Amsterdam, gebruikte een bedrijfslaptop en had duidelijk een baas (de redactie legde de teksten op hun bureau en keerde er na het proeflezen naar terug), van wie hij de instructies opvolgde.

Zijn beloning van 24 euro per uur was laag. De man was geprogrammeerd, net als zijn collega’s. Ik draaide middag- of nachtdiensten. En hij werkte in een groep met andere correctoren, die elkaar vervingen bij ziekte of vakantie. Dit zijn allemaal factoren die er samen op wijzen dat de corrector in loondienst was en niet als zelfstandige.

Angst voor je baan
De uitspraak van de rechter kan belangrijke gevolgen hebben voor de journalistiek. Want, zoals NVJ-secretaris Milen van Boldrik eerder op deze site betoogde: er zijn nogal wat onafhankelijke journalisten die qua werk veel overeenkomsten hebben met de proeflezer.

In mijn achttien jaar freelancen, die vorig jaar eindigde, heb ik zelf, achteraf gezien, in een soortgelijke situatie gezeten. Vooral toen ik de eindredactie deed bij een grote krant, verschilde mijn situatie niet veel van die van de proeflezer.

De freelancer die ik dinsdag belde, zit ook in hetzelfde schuitje. Hij werkt twee dagen per week op een redactie, heeft een laptop geleend van zijn werk, wordt niet zo goed betaald (hoewel zijn uurloon iets hoger is dan dat van de corrector) en zit in een staf. Deze manier van werken levert je een stabiel inkomen op en geeft je tegelijkertijd de vrijheid om ander werk te doen.

Zijn angst? Dat hij zijn baan verliest omdat mediabedrijven als gevolg van de uitspraak minder met freelancers willen werken. Ik zou zonder die stabiliteit kunnen, maar dat doe ik liever niet. Of de Belastingdienst ontdekt tijdens een controle een verborgen arbeidsrelatie en wil onbetaalde bonussen (die normaliter aan werknemers worden betaald) terugvragen. ‘In eerste instantie was ik blij met deze zin, want: gerechtigheid voor de corrector. Nu begin ik een beetje bang te worden voor mezelf.’

Mediabedrijven zijn niet gek
Die angst is niet nodig. De soep wordt niet zo heet gegeten als nu. Ja, de corrector heeft gelijk voor de rechter gestaan ​​en kan nu met De Volkskrant om tafel zitten om zijn dienstverband (financieel) goed af te ronden.

Maar dat betekent niet dat elke freelancejournalist die op een redactiekamer werkt, een ontslagvergoeding en andere geneugten van het beroepsleven kan verwachten. Of dat hij, net als mijn gesprekspartner, bang is dat zijn werk binnenkort zal eindigen.

Er was nogal wat factoren zijn belangrijk in de zaak tussen de concealer en de Volkskrant. Er was sprake van structurele betrokkenheid voor de langere termijn, regulier werk, werken volgens schema, werken volgens instructies (de proeflezer volgde een handleiding) en een laag tempo. Als uw arbeidsrelatie aan al deze factoren voldoet, kan de rechter in een nieuwe zaak tot dezelfde beslissing komen. Maar als niet aan al deze factoren wordt voldaan, wordt de kans hierop kleiner.

Een bedrijfslaptop in bruikleen? Als zzp’er is dit prima. Ook in combinatie met het werken volgens schema. Maar als de freelancer bovendien werkt onder leiding van een duidelijke baas die hem instructies geeft en voor een lage prijs, dan kan het gevaarlijk zijn. Als je die instructies overslaat en freelancers vraagt ​​om op hun eigen laptop te werken (wat bijvoorbeeld tijdschriftuitgeverij Hearst Nederland doet), dan is de kans op heimelijke tewerkstelling kleiner.

Mediabedrijven zijn natuurlijk ook niet gek. Nu de rechter uitspraak heeft gedaan over deze specifieke freelancer die zo verankerd was in de organisatie dat hij daadwerkelijk in dienst was, zal er bijzondere aandacht aan worden besteed dat dit specifieke geval zich niet meer voordoet. Dit betekent dat mediabedrijven de werkrelaties met hun freelancers onder de loep zullen nemen. De belangrijkste consequentie van deze stelling is dat zij iets anders gaan werken met freelancers, niet dat zij met minder freelancers gaan werken.