‘De val van het kabinet hing in de lucht’

Het kabinet van Schoof zou gevallen zijn als de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB geen nieuwe afspraken hadden kunnen maken over aanvullende asielmaatregelen. PVV-leider Wilders heeft niet gedreigd met een kabinetscrisis, maar tijdens de recente asielgesprekken hing er wel een dreigende kabinetscrisis in de lucht.

Dat zei premier Schoof vanavond in een radiogesprek met NOS-journalist Wilma Borgman. Met het oog op morgen. “We hebben gezegd dat als we er niet uitkomen, het kabinet zou vallen”, blikt Schoof terug op de afgelopen weken, waarin het ging om het oplossen van een politiek probleem gerelateerd aan het asielbeleid.

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen van vorige maand werd het Schoof steeds duidelijker dat de NSC ernstige bezwaren had tegen het gebruik van de noodwet om snel strengere asielmaatregelen in te voeren. Ambtenaren waarschuwden dat een dergelijke aanpak juridisch niet houdbaar was en de plaatsvervanger van de Omtzigt-partijleider, Nicolien van Vroonhoven, uitte openlijk zijn twijfels.

Wilders reageerde geïrriteerd en maakte begin oktober duidelijk dat het zonder ‘noodknop’ een ‘moeilijk verhaal’ zou worden. Het gebruik van de noodwet stond in het hoofdakkoord en afspraak is afspraak, zo redeneerde de PVV-leider.

Hij dreigde niet letterlijk met een kabinetscrisis, maar er ontstond vervolgens in Den Haag een crisissfeer met allerlei speculaties over de toekomst van het kabinet-Schoof. Ook de Senaat maakte duidelijk dat zij de noodwet niet zou aanvaarden.

De premier begon daarop gesprekken met PVV en NSC, de twee grootste tegenpolen. “Er is een politieke realiteit ontstaan ​​waarbij het de vraag is of deze noodwet resultaat gaat opleveren”, vat Schoof de ontstane situatie samen in het NOS-radioprogramma. “Dat was de reden om de gesprekken te starten.”

Maar er was niet veel tijd. Schoof wilde vóór de herfstvakantie klaar zijn, vóór 25 oktober. “Ik dacht dat ik hem een ​​klap moest geven.”

Deze week ging alles snel. Het akkoord tussen de coalitiepartijen PVV en NSC lekte woensdag uit. De controversiële noodwet werd afgeschaft en PVV-leider Wilders leek bereid zijn oorspronkelijke plan te laten varen.

De andere twee partijen in de coalitie, VVD en BBB, moesten donderdag de handen ineenslaan. Dat gesprek duurde ruim acht uur. Schoof zegt dat de gesprekken in een ‘constructieve sfeer’ plaatsvonden. Maar het was spannend. Schoof zegt dat de vier coalitiepartijen ‘over hun eigen schaduw heen moesten springen’.

Op de vraag van Wilma Borgman of het kabinet gevallen zou zijn als Wilders niet over zijn schaduw heen was gestapt, antwoordt Schoof: ‘Ik sluit niets uit, zo was het, maar hij heeft er nooit mee gedreigd. Hij heeft voor iedereen een rol gespeeld. vier partijen.”

De daling werd door de partijen als “uiterst zorgwekkend” beschouwd. “Niet omdat wij op onze stoel willen blijven zitten”, zegt de premier. “Maar we willen heel graag iets doen aan het asielbeleid en andere problemen in Nederland.”

De belangrijkste punten van de ‘Asylum Emergency Measures Law’ die vrijdag werden gepresenteerd, zijn de terugkeer van Syriërs naar nog te bepalen gebieden in hun land en de inzet van grenscontroles die eind november beginnen. Ook zijn gemeenten niet langer verplicht vluchtelingen op te nemen en komen er ‘eenvoudige voorzieningen’.

De afgegeven asielvergunningen zullen volgens de plannen slechts drie jaar geldig zijn, in plaats van vijf.