De Postkoloniale Podcast: Christiaan Snouck Hurgronje en de Islam – met Wim van den Doel

Wat is het belang van Snouck Hurgronje voor het onderzoek naar de islam in Nederlands-Indië? Hoe zag jij deze vreemde en vijandige religie in ‘het Oosten’ voor Nederland? En wat kunnen de ideeën van Snouck betekenen voor het hedendaagse postkoloniale Nederland?

Op 5 januari 1885 mocht hij Mekka bezoeken als ‘Abd-el Ghaffar’. Dit leidde in 1888 tot de publicatie over Mekka: tot dan toe de belangrijkste informatiebron over de stad in het Westen. Later reisde hij naar Nederlands-Indië om in Buitenzorg als onderzoeker en taalfunctionaris te werken. Sinds 1873 was Nederland verwikkeld in een oorlog in Atjeh, Noord-Sumatra. In 1891 en 1892 reisde Snouck door Atjeh om verslag uit te brengen aan de regering. Dankzij zijn fenomenale talenkennis (hij sprak Atjeh, Maleis, Javaans en twaalf andere talen) slaagde hij erin een insiderbeeld te schetsen van de ‘politiek-religieuze situaties in Atjeh’. Op basis van zijn onderzoek pleitte hij voor goed georganiseerde systematische spionage in plaats van terreur als middel om het Nederlandse gezag te behouden. In 1898 werd Snouck een nauwe collega van Van Heutsz, die de adviezen van Snouck ter harte nam en op basis daarvan uiteindelijk Atjeh onder koloniaal gezag wist te brengen. In 1906 keerde Snouck terug naar Nederland, waar hij leraar Arabisch werd in Leiden. Hij liet zijn inheemse vrouw en kinderen achter en stichtte een nieuw gezin in Nederland.

In de postkoloniale podcast bespreken Rick Honings, hoogleraar Scaliger, en Coen van ‘t Veer, hoogleraar-onderzoeker aan de Universiteit Leiden, met gasten hun werk in relatie tot het koloniale verleden. In aflevering 19 van De postkoloniale podcast praten ze met Wim van de Doel over Christiaan Snouck Hurgronje en de islam.

Gast

Wim van de Doel promoveerde in 1994 bij Cees Fasseur aan De Stille Macht. Europees binnenlands bestuur op Java en Madoera 1808-1942. In 2003 volgde hij Henk Wesseling op als hoogleraar Algemene Geschiedenis aan de Universiteit Leiden. In 2008 werd hij decaan van de Faculteit der Geesteswetenschappen van dezelfde universiteit. Momenteel is hij decaan van de universitaire alliantie Leiden-Delft-Erasmus en voorzitter van de Stichting NL Space Campus in Noordwijk.

Van den Doel schreef verschillende gezaghebbende boeken over het Nederlandse kolonialisme. Het rijk van Insulinde. Opkomst en ondergang van een Nederlandse kolonie uit 1996 blijft een veelgebruikt overzicht van de geschiedenis van Nederlands-Indië. Vier jaar later verscheen Afscheid van Indië, een studie over de val van het Nederlandse rijk in Azië. In 2011 publiceerde Van den Doel de geschiedenis van Nederland overzee vanaf 1800 naar de wereld. Tien jaar later verscheen Snouck, de biografie van een van Nederlands grootste islamitische geleerden, Christiaan Snouck Hurgronje. Deze biografie werd in 2023 in het Indonesisch gepubliceerd.

De postkoloniale podcast

Het koloniale verleden van Nederland staat in de schijnwerpers. In 2020 was het vijfenzeventig jaar geleden dat Indonesië onafhankelijk werd; Twee jaar later bood premier Rutte “diepe excuses” aan voor het structurele geweld dat werd gebruikt in de dekolonisatieoorlog. In De postkoloniale podcast Prominente onderzoekers en schrijvers zullen spreken en wij zullen praten over hun onderzoek/werk in relatie tot het koloniale verleden. De centrale vraag is in hoeverre onderzoek naar (post)koloniale literatuur kan bijdragen aan de verwerking van het koloniale verleden.

Afleveringen

Afleveringen worden gepubliceerd op The postkoloniale podcast, het kanaal van de Universitaire Bibliotheken Leiden. Dit is het tweede seizoen en er verschijnen zes nieuwe afleveringen. De nieuwste aflevering en voorgaande afleveringen zijn nu te beluisteren via de volgende kanalen:

NOM Vidi-project

De postkoloniale podcast is een initiatief van Rick Honings en Coen van ‘t Veer. Beiden zijn redacteur van de literatuurgeschiedenis die in 2021 verschijnt. De postkoloniale spiegel. Herlezen van de Nederlands-Indonesische literatuur en uit het wetenschappelijke tijdschrift Indiase literatuur. De podcast komt uit de podcast geregisseerd door Rick Honings. NOM Vidi-project De kolonie uitdrukken. Reizigers in Nederlands-Indië, 1800-1945.