Gemeenten en ondernemers boos over het uitstel van emissievrije zones

De veertien gemeenten die vanaf 1 januari 2025 emissievrije zones willen invoeren laten zich niet afschrikken door een meerderheid in de Tweede Kamer die uitstel wil. Zij geven aan dat de voorbereidingen voor de zogenoemde zero-emission zones in hun stad doorgaan, zo stellen zij in een gezamenlijke verklaring. “Wij voelen ons gesteund door alle reacties uit het bedrijfsleven.”

gestandaardiseerde uitzondering

De meerderheid in de Tweede Kamer wil tot 2029 een ‘landelijk gestandaardiseerde uitzondering’ voor alle ondernemers. De regeringspartijen VVD, PVV en BBB vragen de verantwoordelijke staatssecretaris Chris Jansen (Infrastructuur) om hiervoor de leiding te nemen. Omdat ze zeggen de steun te hebben van kleine rechtse partijen en de DENK, hebben ze de NSC, die anders over de kwestie denkt dan haar coalitiepartners, niet nodig om een ​​meerderheid te verkrijgen. Jansen zei vorige week dat het te laat is om nog iets te veranderen aan de ingangsdatum van 1 januari 2025.

Betrouwbare overheid

De veertien gemeenteraden zijn het niet eens met het uitstel. De gemeenten werken op dit vlak al jaren samen met de overheid en ondernemersverenigingen en willen een ‘betrouwbare overheid’ zijn, leggen ze uit. Daarnaast wijzen steden erop dat het invoeren van zones zonder vervuilende vrachtwagens en bedrijfsvoertuigen een gemeentelijke verantwoordelijkheid is. ‘Het is vervelend dat nationale politici opnieuw twijfels zaaien over emissievrije zones en dat er gespeculeerd wordt of de invoering ervan op nationaal niveau op het laatste moment kan worden tegengehouden. Voor ons is het belangrijkste nu dat ondernemers duidelijkheid hebben en dat wij als overheid vertrouwen in hen hebben.’

“Als het kabinet besluit hiermee te stoppen, zou dat een grote teleurstelling zijn”, zegt verantwoordelijk wethouder van Utrecht, Eva Oosters. “Wij werken al jaren aan deze belangrijke stap naar een schonere en gezondere stad.” Uit Tilburg wethouder Bas van der Pol (stadsontwikkeling en economie): “De ministerraad heeft nog geen officieel antwoord gegeven, maar we zijn er zeker van dat we vanaf 1 januari de eerste fase van de nul-emissiezone invoeren”.

Dat geldt ook voor Zwolle, waar de gemeente zegt in gesprek te zijn met ondernemers en 2025 ziet als een “jaar van gezamenlijk leren”. “Wij onderkennen ook de zorgen die er zijn en bieden volop ruimte voor maatwerk en tijd om (samen) oplossingen te vinden voor de transitie naar emissievrij vervoer”, zegt een woordvoerder.

Begin volgend jaar staan ​​er emissievrije zones gepland in Gouda, Eindhoven, Assen, Amersfoort, Nijmegen, Maastricht, Zwolle, Delft, Utrecht, Den Haag, Tilburg, Leiden, Rotterdam en Amsterdam.

Politiek op zijn slechtst

Ook zakelijk Nederland begrijpt het voornemen van de Tweede Kamer niet om het verbod op vervuilend verkeer in sommige stadscentra uit te stellen. ‘Politiek op zijn slechtst’ en ‘dit klopt gewoon niet’. ‘Veel zakenlieden bereiden zich al jaren voor op de komst van nul-emissiezones in steden. Als de Tweede Kamer de invoering opnieuw uitstelt, zal de politiek zich van zijn slechtste gezicht laten zien. “Dit is volkomen onbegrijpelijk en onwenselijk, omdat er al een overgangsakkoord is voor ondernemers die moeite hebben met investeren en meer tijd nodig hebben”, zegt voorzitter van Techniek Nederland, Doekle Terpstra, waar loodgieters onder vallen.

onjuist signaal

Evofenedex, de handels- en logistieke ondernemersvereniging, benadrukt dat voor veel zakenmensen de datum 1 januari helemaal geen moeilijke veranderingsdatum was. Volgens hem voldoet 75 procent van de bestelauto’s volgend jaar al aan de voorwaarden om in de stadscentra te mogen circuleren. Andere werkgevers kunnen bijvoorbeeld om financiële redenen om uitstel vragen. ‘Dit is echt een heel verkeerd signaal. Dit uitstel heeft gevolgen voor ondernemers die hun best hebben gedaan. Binnenkort zullen die bedrijfseigenaren failliet gaan vanwege mensen die beweren dat ze de verandering niet kunnen doorvoeren. Terwijl dit al tien jaar gebeurt en vrijwel niemand meer met de bus rijdt, zal deze vanaf 1 januari niet meer in de stadscentra kunnen rijden. Het klopt gewoon niet”, zegt Geert van Eijk, beleidsmanager bij Evofenedex.

Genoeg uitzonderingen

De beroepsvereniging Transport en Logistiek Nederland (TLN) is vooral teleurgesteld over de nieuwe onzekerheid die het uitstel veroorzaakt, slechts enkele maanden vóór de introductie van een jaren geleden aangekondigd plan. ‘Wij hopen nog steeds dat het uitstel zich niet voordoet. Er zijn veel uitzonderingen en regels en veel werkgevers hebben al actie ondernomen”, zegt een woordvoerder, die graag de stemming zelf in de Tweede Kamer wil afwachten voor een uitgebreider antwoord. Ook autobranchevereniging RAI en Natuur & Milieu zich verzetten tegen het dreigende uitstel.

Inbreuk op de gemeentelijke autonomie

Dat een meerderheid in de Tweede Kamer het besluit van gemeenten om het verkeer van bedrijfsauto’s met uitlaatgassen in de binnenstad te verbieden wil uitstellen, is volgens Nienke Onnen van Natuur & Milieu vooral symbolisch beleid. ‘Deze actie is ook heel onnodig. We zien veel belangstelling bij gemeenten voor het creëren van deze zones.’

Onnen vindt het jammer dat de Tweede Kamer met deze houding de gemeenten tegenwerkt. In totaal hadden 29 gemeenten al de wens geuit om zogenaamde ‘nul-emissiezones’ te creëren, zegt hij. Deze zones zorgen ervoor dat zakenlieden met bedrijfsbusjes en vrachtwagens niet meer met vieze uitlaatgassen de binnenstad in mogen. “Als het kabinet straks de gemeente ‘overschrijft’, dan is dat echt een schending van de gemeentelijke autonomie.”

Natuur & Milieu zet zich al zo’n tien jaar in voor nul-emissiezones. “En vier jaar geleden kondigden verschillende gemeenten de oprichting van dit soort zones aan”, zegt Onnen. Het is de bedoeling om de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren. Vrachtwagens en bestelauto’s vertegenwoordigen een kleiner deel van het totaal aantal voertuigen in Nederland. “Maar in werkelijkheid vertegenwoordigen ze een relatief groot deel van de CO2-uitstoot. Dat komt omdat ze uiteraard veel kilometers afleggen”, zegt Onnen.

Om deze reden vindt de milieuorganisatie het van groot belang dat deze voertuigen schoner zijn. Het is de bedoeling dat de meest vervuilende diesel als eerste geleidelijk wordt geëlimineerd. Uiteindelijk moet alles elektrisch gaan. Als particulieren een busje hebben, kunnen zij een ontheffing aanvragen en hoeven zij zich dus niet aan de nul-emissiezone te houden. Onnen hoopt vooral dat het uitstel niet uitmondt in een afgelasting. ‘Voor binnenstadbewoners zou dit schonere lucht betekenen. Dat is voor iedereen belangrijk, maar zeker ook voor mensen met luchtwegproblemen of kinderen.’ Daarnaast wijst het erop dat een reductie van de CO2-uitstoot noodzakelijk is om de klimaatdoelstellingen te halen.

Timmerlieden en bouwers opgelucht

De enigen die last hebben van het uitstel zijn timmerlieden en bouwvakkers. ‘Zo’n nul-emissiezone zou voor ons behoorlijk problematisch zijn, omdat 95 procent van ons werk in de stad wordt gedaan. Dagelijks rijden er tien bedrijfsauto’s door de stad”, zegt Jacco Jelier, directeur van een bouwbedrijf in Dordrecht met twintig medewerkers.

Overstappen op elektrische bedrijfswagens is voor Jelier in ieder geval geen optie. “Ze hebben gewoon niet genoeg kracht om onze zware trailers te trekken. Ook zijn de kosten te hoog en de autonomie onvoldoende. We hebben medewerkers die buiten Dordrecht wonen maar in de stad werken”, legt Jelier uit.

Volgens hem zou een grotere en krachtigere elektrische bus het probleem ook niet oplossen. “Dan krijg je weer te maken met parkeren in de binnenstad. Zelfs in woonwijken is parkeren al een probleem.’