Onzekerheid over emissievrije zones in grote steden: nu weten we het

1. Wat gebeurt er met die nul-emissiezones?

In deze emissievrije zones zullen vervuilende bestelwagens en vrachtwagens met benzine-, diesel- of gasmotoren geleidelijk worden verboden. Het is een gevolg van het klimaatakkoord, waarin is afgesproken om de totale CO2-uitstoot tussen nu en 2030 met de helft te verminderen.

Zo’n dertig Nederlandse steden hebben besloten om nul-emissiezones in te stellen. Voor een groot deel van hen, veertien jaar, is de startdatum januari 2025, dus over iets meer dan twee maanden. Dit zijn Gouda, Eindhoven, Assen, Amersfoort, Nijmegen, Maastricht, Zwolle, Delft, Utrecht, Den Haag, Tilburg, Leiden, Rotterdam en Amsterdam.

Gebieden waar alleen elektrische bestelwagens en vrachtwagens zijn toegestaan, moeten leiden tot minder files en parkeerproblemen, maar vooral tot schonere lucht.

2. Wat gebeurt er nu?

De meerderheid van de Tweede Kamer wil dat deze verplichting voor ondernemers wordt uitgesteld tot 2029. Dit zijn VVD, PVV, BBB, SGP, JA21, FVD en DENK.

En ook het kabinet wil van hem af, zoals hij al schreef in het regeringsprogramma: “Er wordt onderzocht hoe de totstandkoming van nul-emissiezones kan worden uitgesteld, ook om bijvoorbeeld nationale uitzonderingen te kunnen vaststellen (standaardiseren) voor ondernemers.”

Maar dat wordt daar ook gezegd. ‘Het instellen van nul-emissiezones blijft een gemeentelijk besluit’.

3. Oké, dat lijkt mij duidelijk, dus dat zal niet gebeuren?

Nee, zo eenvoudig is het niet. Ten eerste omdat veel gemeenten willen dat er nul-emissiezones komen. Ze hebben de beslissing jaren geleden genomen en iedereen is op de hoogte gebracht. Ook voor de introductie zijn er talloze voorbereidingen getroffen. Ook de gemeenten vinden dat het kabinet hier niets over te zeggen heeft, maar dat de beslissing bij hen ligt.

Daarnaast hebben ook veel zakenlieden in het centrum van de steden zich voorbereid. Daarom hebben ze nieuwe voertuigen gekocht of ontheffingen aangevraagd, bijvoorbeeld als ze zich geen nieuwe bedrijfswagen kunnen veroorloven.

De gemeenten, maar ook vertegenwoordigers van het bedrijfsleven als VNO-NCW en MKB Nederland, vinden het oneerlijk voor bedrijven die in duurzame voertuigen hebben geïnvesteerd dat de maatregel op het laatste moment wordt ingetrokken.

Daar valt in zo’n korte tijd weinig aan te doen, als de verantwoordelijke staatssecretaris daartoe besluit. In een groot aantal gemeenten zullen op 1 januari nul-emissiezones van kracht worden. Dat is over iets meer dan twee maanden. Gedurende die tijd heeft het ministerie weinig tot niets te organiseren.

4. Wat is nu het resultaat?

De Kamer wil dat de staatssecretaris een plan opstelt om ondernemers tot 2029 in stadscentra te laten rondrijden met een bedrijfsauto die op benzine, diesel of gas rijdt. Of de staatssecretaris dat gaat doen, is nog niet duidelijk.

In een eerder debat zei hij dat gemeenten de zones kunnen invoeren, maar “wij de mogelijkheid hebben om ze aan te passen.”

Vandaag hebben de veertien gemeenten die per 1 januari een nul-emissiezone willen invoeren in een gezamenlijke verklaring aangegeven door te gaan met de invoering. Ze geven aan dat het een macht is die bij hen past en niet bij het kabinet. Bovendien vinden zij een plotseling uitstel van plannen die al jaren in de maak zijn een voorbeeld van een onbetrouwbare overheid.