“Eigenlijk laat alles sporen achter”

Hier bevindt zich één van de historische zalen van het stadhuis van Alkmaar. Hier is meteen voelbaar dat de stad een rijke historie kent. Maar voor Nancy de Jong is die geschiedenis op veel meer plekken heel dichtbij. Als stadsarcheoloog heeft ze een goed beeld van de vele mineraalschatten die Alkmaar verbergt.

De Jong is op het gemeentehuis om uitleg te geven over de ‘kaart van archeologische verwachtingen’ die zij en haar collega’s hebben opgesteld. Daarop is “in schitterende kleuren”, zoals ze zelf zegt, aangegeven waar in Alkmaar de grootste archeologische rijkdom te verwachten is. (tekst gaat verder onder foto)

Nancy De Jong in actie (met de microfoon) tijdens een wandeling door de stad geïnspireerd op de boeken van Simone van de Vlugt (met de gele blouse). (foto: Central City Regionaal)

“Het klinkt heel tegenstrijdig, maar als archeologen hebben we eigenlijk geen zin om te graven”, legt hij uit aan Streeksstad Centraal. “Als ik zie hoe dat veertig jaar geleden gebeurde, denk ik soms: oh mijn God. We kunnen hier beter vanaf blijven om de geschiedenis te beschermen.” Ook daarvoor heb je een kaart nodig. Op deze manier kunnen grondeigenaren goed beoordelen of er minerale hulpbronnen in aanmerking moeten worden genomen voor een bouwproject.

Het zal niemand verbazen dat de historische binnenstad van Alkmaar donkerrood kleurt op De Jongs ‘kleurrijke’ kaart. “Er is daar veel te vinden”, bevestigt De Jong. “Vaak zit het net onder de grond. Op een perceel ga je meteen ver terug in de tijd.” Het maakt die percelen in de binnenstad ook erg kwetsbaar. Je steekt liever niet een bosje in de grond zonder te kijken.

Hoewel hij de grond liever niet raakt, zal De Jong wel in actie komen als de werkzaamheden beginnen. Het gaat dus om het redden van wat er te redden valt, al zegt ze dat niet zo negatief. De opwinding neemt snel de overhand: “Toen we de trouwring van Maria Tesselschade vonden… Ja, dan begin je te voelen…” Ze bekent: “Ja, hij past om mijn pink.”

Bij zo’n vondst komt het besef dat deze ring vier eeuwen eerder aan de vinger van Alkmaars beroemdste dichter moet zijn geweest. Uiteraard krijgt het werk van de stadsarcheoloog tegenwoordig een bijzondere glans. “Maar wij zitten ook achter ons bureau, bijvoorbeeld om zo’n kaart te maken.” (tekst gaat verder onder afbeelding)

Nancy trad ook op onder de voormalige V&D (nu Jumbo) in de Alkmaarse binnenstad. (foto: Central City Regionaal)

Alkmaar heeft een hart voor archeologie. Dit blijkt uit het feit dat stadsarcheologen actief zijn, maar ontstaat ook wanneer grondeigenaren archeologisch onderzoek niet kunnen vermijden. De gemeente is dus bereid mee te betalen en mee te denken.

“Alkmaar doet daar eigenlijk meer dan veel andere gemeenten”, zegt De Jong. “En dat is ook oké.” Hoewel Alkmaar geen oud Athene is, zijn er hier zeker interessante dingen om naar uit te kijken. Bijzonder belangrijk is de hoge grond, de eeuwenoude ‘strandmuur’ of duinenrij waarop Alkmaar en Oudorp zijn ontstaan. Het is een van de oudste bewoonde gebieden in de wijde omtrek.

“Maar het is ook leuk om nieuwe dingen te ontdekken. In Huiswaard vinden we overblijfselen van de oude woonwagenwijk ‘Bonanzadorp’. En in het ziekenhuis vinden we moestuinen. Dan kunnen we onderzoeken wat voor groenten mensen aten.” zegt de stadsarcheoloog dankbaar.

Nieuwe technologieën, maar ook het werk van bijvoorbeeld amateurarcheologen hebben voor steeds betere kennis gezorgd. Dit heeft ook impact op de nieuwe kaart waarmee de gemeente nu gaat werken. “Je moet er zo over nadenken: eigenlijk alles wat we doen laat sporen achter.” Sporen die nu in kaart zijn gebracht, sporen die het verdienen om bewaard te blijven.