'De zondvloed is geen privéaangelegenheid'

‘Wat tegenwoordig vaak wordt gepresenteerd als zogenaamd ‘verantwoord’ beleid is in werkelijkheid vooral verwijtbare nalatigheid. Het niet serieus nemen van de klimaatuitdaging zal alleen maar leiden tot enorme kosten en toenemende ongelijkheid”, schrijft Jan Mertens van Oikos naar aanleiding van de recente natuurrampen in de Verenigde Staten.

Terwijl veel inwoners van het zuidoosten van de Verenigde Staten nog steeds aan het herstellen waren van storm Helene, die tientallen doden en miljarden schade veroorzaakte, was de volgende storm Milton al op weg naar Florida. Uit analyse blijkt dat de klimaatcrisis stormen van dit kaliber waarschijnlijker maakt. Terwijl overheidsdiensten die verantwoordelijk zijn voor de aanpak van humanitaire rampen letterlijk en figuurlijk verdrinken in werk, moeten lokale beleidsmakers horen dat het rampengeld al op is, en heeft Donald Trump ook geprobeerd aandacht te genereren voor zijn narcistische zelf door Van deze menselijke catastrofe ontvingen miljoenen mensen de dringende oproep om te vluchten voor de overstroming die op het punt stond te gebeuren.

Gouverneur van Florida, Ron DeSantis, houdt van klimaatbeleid Ik werd wakker en verwijzingen ernaar werden uit de wetgeving verwijderd. Het is niet een goddelijke macht die deze ramp heeft veroorzaakt. Het is ook geen samenzwering van de Democraten, die het weer konden beïnvloeden met een ‘tijdmachine“, zoals het fatsoenlijke vreemd zei Marjorie Taylor Greene. Het is een natuurlijk fenomeen dat waarschijnlijker en dodelijker is geworden als gevolg van de menselijke verantwoordelijkheid voor de klimaatcrisis. Donald Trump wil zogenaamd een dag dictator zijn, en dan zal hij alle immigranten terugsturen en veel olie winnen (“boren, boren, boren!”).

Velen willen zichzelf er echter nog steeds van overtuigen dat al deze ‘klachten’ over de klimaatcrisis tevergeefs zijn. Als we er niets over zeggen, verdwijnt het vanzelf. Niets is minder waar, en iedereen die het moet weten, weet het ook. Veel prominente politici dringen nu echter aan op een ecologische pauze, met allerlei varianten van ‘ik weet het liever niet’. Ze weten dat ze niet langer kunnen beweren dat klimaatverandering niet bestaat en richten hun klimaatscepsis nu op de antwoorden. Ze zouden ‘te moeilijk’ zijn, omdat ze van ons zouden kunnen eisen dat we iets veranderen in de manier waarop we leven. Wij mogen alleen ‘positieve’ berichten sturen.

Wat we doen mag alleen ‘haalbaar en betaalbaar’ zijn. Wat wordt gepresenteerd als een zogenaamd ‘verantwoord’ beleid is in feite vooral een verwijtbare omissie. Het niet serieus nemen van de klimaatuitdaging zal alleen maar leiden tot enorme kosten en groeiende ongelijkheid. De politici die zeggen dat ze zich in de eerste plaats zorgen maken over ‘onze’ welvaart, over de sociale bescherming van ‘ons’ volk, en liever hebben dat ‘anderen’ niet bijdragen aan die welvaart, zouden eigenlijk moeten pleiten voor het meest ambitieuze klimaatbeleid uit de geschiedenis.

Verschillende recente wetenschappelijke artikelen benadrukken nogmaals de ernst en urgentie van de ecologische uitdaging overschrijden dringend aangepakt worden. Breng dan een rapport mee De Lancet Planetaire Gezondheidscommissie breng de staat van onze planetaire grenzen in kaart. Wetenschappers berekenen wat er nodig is om alle bewoners van de aarde binnen de grenzen van een sociale vloer enerzijds en een ecologisch plafond anderzijds te laten vallen. Met andere woorden: een levensstijl die ervoor zorgt dat we de planeet niet uitputten en die zich aanpast aan een eerlijke verdeling, zodat iedereen een waardig leven kan opbouwen.

Die vooruitzichten voor 2050 zijn theoretisch mogelijk, maar alleen als we de mondiale druk op het planetaire ecosysteem dramatisch verminderen en tegelijkertijd herverdelen. Als we de ecologische gulzigheid van het rijkste deel van de bevolking niet in twijfel willen trekken, zal de chaos alleen maar groter worden en vooral betaald worden door de meest kwetsbaren.

In een ander artikel, gepubliceerd in BiowetenschappenEen groep wetenschappers evalueert de toestand van het klimaat in 2024 op basis van een reeks vitale parameters. Het is een krachtige lectuur, die meteen begint met een duidelijke boodschap: “We staan aan de vooravond van een onomkeerbare klimaatramp. Dit is zonder twijfel een mondiale noodsituatie. Een groot deel van het leven op aarde is in gevaar. “We gaan een nieuwe kritieke en onvoorspelbare fase van de klimaatcrisis in.” Het artikel wijst onder meer op de enorme sociale kosten van extreem weer en beschrijft de uitdaging als een kwestie van sociale rechtvaardigheid.

De auteurs merken op dat de klimaatcrisis miljoenen mensen zou kunnen dwingen te vluchten om te overleven. Tegen het einde van de eeuw zou een derde van de wereldbevolking buiten de menselijke ‘klimaatniche’ terecht kunnen komen en daardoor in een onbewoonbare situatie terechtkomen. Alleen zeer snelle politieke actie gericht op een significante vermindering van de uitstoot, samen met een eerlijk aanpassingsbeleid, zal de schade kunnen beperken.

Zoals het Europees Milieuagentschap een paar maanden geleden in een baanbrekend rapport stelde, is Europa te onvoorbereid op klimaatrisico’s. De kosten van een mislukt klimaatbeleid zullen vele malen groter zijn dan de investeringen die nodig zijn om de klimaatambitie aan te tonen. Dit is een vraag van algemeen belang. Anders zullen veel gebieden door extreem weer onverzekerbaar worden. In Florida is het verzekeringssysteem al aan het instorten. Momenteel wordt gemiddeld slechts 25% van de klimaatgerelateerde verliezen in de EU gedekt door een verzekering.

In deze context is het onbegrijpelijk dat de nieuwe Vlaamse regering onder het motto ‘Vlaamse welvaart’ en een begrotingsevenwicht pleit voor een klimaatbeleid dat niet voorop wil lopen en liever versoepeling vraagt van de EU. Het verlagen van het geplande bedrag voor de Vlaamse Blue Deal, die bedoeld is om een structureel antwoord te bieden op droogte en overstromingen, is een goed voorbeeld van wat we niet moeten doen. In een interview in op zondag De nieuwe premier vindt dat de klimaatambitie van het kabinet 40% is, wat te laag is. En over die Blue Deal zegt hij: “Wij investeren in water, maar op een redelijke manier. Ik doe overigens niet mee aan pessimistisch en paniekvoetbal. En misschien is dat wel gevaarlijk, ja, want morgen kan er iets gebeuren en in mijn gezicht ontploffen.” Om het vriendelijk te zeggen: dit is een teleurstellende en objectief onverantwoorde uitspraak.

Koppig volhouden, tegen alle wetenschappelijke rapporten in, dat klimaatrisico’s nog steeds in de categorie ‘paniekvoetbal’ vallen en dat minder geld investeren ‘redelijk’ is, is in feite niets minder dan verwijtbare nalatigheid. Dat er grote maatschappelijke schade ontstaat na extreem weer is niet zoiets als gewoon noodlot of pech, het is geen onvoorspelbare ramp die uit de lucht komt vallen. Het is geen privéaangelegenheid, in de zin dat je bij wijze van spreken nooit weet wanneer er een meteoriet op je hoofd zal vallen.

Als je iets presenteert als een uitzonderlijke ‘ramp’ waar je je eenvoudigweg individueel tegen moet verzekeren, zie je bewust de structurele aard van het probleem over het hoofd. Het is een zaak van algemeen belang om te voorkomen dat de situatie de komende jaren nog veel moeilijker wordt. Het zo goed mogelijk voorbereiden om met name de meest kwetsbare bevolkingsgroepen te beschermen is een zaak van algemeen belang.

Een ambitieus klimaatbeleid is de beste investering in het collectieve belang van huidige en toekomstige generaties. Donald Trump wil dat waarschijnlijk nooit toegeven. Maar tot nader order moeten we ervan kunnen uitgaan dat onze regeringen meer gezond verstand hebben.

Jan Mertens is voorzitter van Oikos, Denktank voor sociaal-ecologische verandering.

‘De zondvloed is geen privéaangelegenheid’

Leave a Reply Cancel reply