Groningen staat stil bij het overlijden van Jacques d’Ancona: “Voor nu: het allerbeste, veel plezier en blijf mooi”

Groningen herdenkt zaterdag het overlijden van journalist, theatercriticus en televisiepersoonlijkheid Jacques d’Ancona. Hij overleed vrijdag op 86-jarige leeftijd in zijn woonplaats Paterswolde.

OOG Ik sprak met drie mensen die d’Ancona van dichtbij hebben meegemaakt. Piet van Dijken onderhield een warme relatie met de journalist, d’Ancona werd de mentor van Margriet de Schutter en Jan Visser speelde de rol van criticus op het podium.

“In 2017 speelde ik de rol van Jacques in de musical Jacques J. de Musical”, vertelt Jan Visser van GOOV Muziektheater. “Het was een van de mooiste en meest geliefde rollen die ik heb mogen spelen. Ik wilde de rol zeker ook spelen. Dit was een persoon die ik bewonderde. Vervolgens steek ik veel energie in het zo goed mogelijk presenteren van mezelf. “Ik herinner me dat ik speciale lessen kreeg van een muziekleraar.”

“Ik moest me inleven in zijn karakter”
Het stuk werd uitgevoerd omdat d’Ancona dat jaar 80 jaar zou worden. “Om hem goed te kunnen portretteren, moest ik mij inleven in zijn karakter. Uiteraard is er veel onderzoek gestoken in het schrijven van het artikel. Hier zijn ze ruim een ​​jaar mee bezig geweest. Maar ik moest ook accepteren wie hij was. “Ik wilde hem op een goede manier op het podium kunnen portretteren.”

“Hij leunde altijd naar voren met zijn handen op zijn rug.”
Dat moment deed zich voor in de Stadssynagoge. “Ik ontmoette hem tijdens de inhuldiging van een schilderij. Op dat moment wist ik al dat er een musical zou komen. Hij kwam naar mij toe en we praatten een uur lang. Dat gesprek heeft mij enorm geholpen. Jacques sprak met accenten en uitroepen. Maar ook zijn houding. Het was heel karakteristiek. Hij leunde altijd naar voren met zijn handen op zijn rug. Altijd aardig en eerlijk.” Bij dat ene gesprek stopte hij: “Die zestig minuten waren voor mij genoeg. Ik heb vele jaren bij de politie gewerkt. Door goed op te letten, merkte ik dingen op die ik later kon wegnemen.”

“Ik heb hem de laatste tijd niet meer gezien.”
Visser hoorde vrijdagavond het nieuws van het overlijden. “Ik zag het bericht op een nieuwswebsite. En dan ben je verrast. Ik besefte dat ik hem de laatste tijd niet meer in de stad had gezien. Hoewel ik hem op het podium speelde, ging ik nooit naar zijn huis. Af en toe ontmoetten we elkaar als alter ego’s in de stad. “Hij was altijd beleefd, grappig en vriendelijk.”

“De recensies die hij schreef zijn stuk voor stuk juweeltjes”
“Ik denk dat hij een mooi leven heeft gehad. Natuurlijk was het begin niet gemakkelijk. Zijn homoseksualiteit en het opbouwen van een carrière. Maar uiteindelijk wist hij status te verwerven in het Noorden. Iedereen kent Jacques. Hij werkte 67 jaar voor de krant. De recensies die hij over de optredens schreef zijn stuk voor stuk juweeltjes. In duidelijke en eerlijke beschrijvingen maakte hij duidelijk wat hij ervan vond. Soms in de stijl van Simon Carmiggelt, met prachtige wendingen en beschrijvingen van schurken. Erg mooi.”

“Als Jacques in de kamer was, was dat al wat”
De band tussen GOOV en Jacques bleef niet beperkt tot alleen handelen. “Hij beoordeelde onze prestaties. En dat heeft altijd bestaan. Bij de eerste of tweede uitvoering van een toneelstuk zat hij in het publiek. Achter de schermen ging het gerucht dat Jacques in het publiek zat. En toen wist je: nu moeten we het goed doen. Want als Jacques een goede recensie schrijft, is dat voor ons positief omdat er meer mensen zullen komen. In al die tijd heeft hij ons goed en eerlijk behandeld. Om een ​​voorbeeld te geven. Vorig najaar speelden we een toneelstuk over Koos Kerstholt. Het openingsnummer was verschrikkelijk. En toen schreef hij dat ook. Dat was niet prettig voor degene die het nummer schreef. Maar Jacques was iemand die schreef wat hij dacht. En als hij het niet helemaal zeker wist, interviewde hij enkele bezoekers om te beoordelen of hun gedachten overeenkwamen met wat anderen dachten.”

‘Hij had afspraken tot 2024 op zijn agenda staan’
Dit roept de vraag op hoe we Jacques moeten herinneren: “Het lijkt misschien gek, maar ik denk dat het een goede zaak is. Het menselijk leven heeft een begin en een einde. Na al die jaren de wereld rondgelopen te hebben, heb je iets opgebouwd. Heb je iets bereikt? Het is niet aan mij om te zeggen hoe we hem moeten herinneren. Dat moet iedereen voor zichzelf beslissen. Wat nog wel leuk is om te vertellen is een zin die tijdens ons optreden naar voren kwam. Tijdens het onderzoek naar ons optreden vertelde hij dat hij het erg druk had en nog afspraken had tot 2024. En toevallig komt hij dit jaar te overlijden. Alsof je toen, in 2017, al met de dood danste. Heel bijzonder.”

De tekst gaat verder onder de video:

Jan Visser zingt ‘May you have been happy’ in de musical Jacques J. de Musical

Margriet de Schutter: “Het podium van de Stadsschouwburg was voor hem een ​​heilige plek”
Margriet de Schutter heeft tien jaar geleden ten huwelijk gevraagd OOG het ErOpUit-programma. Samen met Annelies van Santen werden mensen geïnterviewd op een plek die voor hen veel betekenis had. D’Ancona werd geïnterviewd in zijn Stadsschouwburg. “Ik weet het nog alsof het gisteren was. Hij heeft een vaste stoel in de schouwburg waar hij zit om de voorstellingen te recenseren. Voor het programma besloten we hem op het podium te interviewen. Hij zei: jij streelt mijn ego. Dit is heilig land. groten van dit land zijn hier geweest”.

“Een hele lieve, warme en prettige man”
Het was niet de eerste keer dat De Schutter d’Ancona ontmoette: “Ik had Jacques de afgelopen jaren al meerdere keren gesproken. Ik kom uit een generatie die hem kende van televisie, van… geluidsmixshow. Tijdens die gesprekken had ik al ontdekt dat Jacques een hele lieve, warme en vriendelijke man was. En daarom was het heel anders dan hoe ik hem op televisie ontmoette. Tijdens het interview in de Stadsschouwburg kwam hij over als een zeer zelfverzekerde, gemotiveerde en deskundige man, die het bovendien belangrijk vond om de regie te behouden.”

“Je gaat de meester van de kritiek interviewen”
De Schutter weet echter nog dat hij een beetje gespannen was voor het interview: “Je gaat iemand interviewen die optredens beoordeelt. Je hebt het over de meester van de kritiek. In mijn interviews streef ik ernaar om mensen heel mooi in beeld te brengen. Van nature ben ik sociaal en zonder vooroordelen. Hierdoor probeer ik een veilige sfeer te creëren. Heel kritisch zijn was een manier die ik mij toen eigen maakte. Dus hoe kom je op dezelfde frequentie? En als je kritische vragen stelt, was er nog steeds het stemmetje dat zei: wat weet jij er nu van? Ben je net de hoek omgegaan? Uiteindelijk hebben we een heel prettig gesprek kunnen voeren met de juiste balans. Zijn passie. Hij bloeide ervan. En dat vond ik prachtig.”

“Ik vond altijd tijd om op e-mails te reageren”
Interviews hebben doorgaans een begin en een einde, maar De Schutter bleef daarna in contact met D’Ancona. “Hij is mijn mentor en mijn inspiratie geworden. Er is een vertrouwensband ontstaan. En dat is het mooie van Jacques. Hij was veelzijdig maar tegelijkertijd erg druk. Zijn agenda was bomvol. Maar hij vond altijd tijd om op een e-mail te reageren. Ze was een warm, mooi en betrokken persoon. Geliefd.”

“Ik heb veel van Jacques geleerd”
Het afgelopen jaar is het contact geïntensiveerd. “Afgelopen herfst was ik op het filmfestival van Milaan. Uiteindelijk zat ik aan tafel van een negenvoudig winnaar van de Emmy Award, de belangrijkste Amerikaanse filmprijs. Hij zei tegen mij: zou je niet graag willen beginnen met acteren? Vervolgens heb ik in mijn netwerk gezocht naar mensen die mij advies konden geven. Ik kwam in contact met Jacques en heb veel van hem geleerd. Om daar wat dieper op in te gaan: bij films draait alles om budgetten. Jacques zei tegen mij: moet je het willen? Wil je jezelf onderdompelen in wat onzekerheid? Dit hoeft je niet af te schrikken, maar het biedt ook veel fantastische nieuwe kansen. Jacques was degene die mij het vogelperspectief gaf waardoor ik er op een andere manier naar kon kijken.”

“Jacques hield van het Noorden”
Het nieuws van zijn overlijden verraste De Schutter: “Ik wist dat hij niet in vorm was. Maar hij praatte er niet graag over. Hij was bezig met zijn passie: theater. Dat was belangrijk. Hoewel ik wist dat het iets langzamer ging, was ik nog steeds in shock. Ik keek naar de opening van de Olympische Spelen toen het nieuws bekend werd. Met zijn dood verliest het Noorden een boegbeeld. Het Soundmix-programma heeft hem nationale bekendheid gebracht. Vervolgens zijn er diverse aanbiedingen ontvangen voor opvolging. Maar daar gaf hij geen antwoord op. Ik was erg gefocust op Groningen. “Ik hield van het Noorden.”

“Het allerbeste, veel plezier en blijf mooi”
De Schutter herinnert zich d’Ancona als woordenmaker: “Daar was hij een meester in. Mooie zinnen, mooie woorden, dacht ik: hoe bedenk je dat? ‘Je kunt het niet met het blote oog zien’ is daar een voorbeeld van. Of ‘de echo’s komen naar mij toe’. En wat hij bij afscheid altijd zei: ‘geniet waar je kunt, het allerbeste, maak plezier en blijf mooi.’ Wij zullen Jacques missen. Absoluut.”

De tekst gaat verder onder de video:

Tien jaar geleden werd Jacques d’Ancona uitgenodigd voor het ErOpUit-programma

Piet van Dijken: “Ik had al een voorgevoel”
Jacques d’Ancona was vier keer te gast in het televisieprogramma Herestraat Helemaal. Presentator Piet van Dijken vernam vrijdagmiddag het nieuws van het overlijden: “Om 18.33 uur kreeg ik een sms van zijn collega Hans waarin hij ons vertelde dat Jacques vredig was overleden om 16.15 uur. Ik had al het gevoel dat er iets mis was met mijn vriend. Woensdagochtend belde ik naar zijn huistelefoon, maar in plaats van Jacques belde ik Hans. Toen ik hem naar Jacques vroeg, zei Hans dat hij Jacques niet kon bereiken. Dan bel ik morgen. Het was de eerste keer dat ik dit hoorde. Jacques stond immers altijd voor mij klaar. Net zoals ik dat voor hem doe.”

“Eens in de twee maanden gingen we uit eten.”
“Een dag later namen ze de telefoon niet op en vrijdagochtend reageerden ze ook niet op mijn bericht dat ik had achtergelaten. Buitenlands. Dit is niet voor Jacques. Om 7.30 en 3 minuten wordt mijn angst de harde waarheid. Hans sms’t mij dat Jacques niet meer leeft. Jacques en ik waren vrienden. Niet meteen, maar het is in de loop der jaren toegenomen. Eens in de twee maanden gingen we uit eten. Lunchen en vooral bijkletsen. Soms duurde dit wel drie uur. Bijna iedereen die we kenden kwam langs. Bij het afscheid keken wij al uit naar de volgende afspraak, Bel Piet. Jij bent er tenslotte veel beter in dan ik.”

“Cabaret waar je niet voor hoeft te betalen”
“Jacques was mijn presentator toen ik een boek schreef. En zo ook op 8 mei, toen ik 75 werd en die dag werd mijn documentaire gepresenteerd. Toen ik Jacques naar de introductie vroeg, reageerde hij met de vraag of het niet tijd werd om iemand jonger uit te nodigen. Cunera of Marcel? Nee Jacques. Met alle respect voor hen, maar ik hou van je. Onze interactie is erg goed, man. Wij bereiden niets voor, het gebeurt vanzelf en mensen vinden het geweldig. Laatst zei iemand dat het cabaret is waar je niet voor hoeft te betalen. Natuurlijk zal ik dat doen, was het antwoord van Jacques. Altijd voor jou, weet je. Maar dit is mijn laatste truc. Wat bedoel je met laatste truc? Mens, hou op. Je zult nog veel meer trucjes doen.

“Hij zal voor altijd in mijn gedachten blijven.”
“Twee maanden later, op 11 juli, werd het gepubliceerd Dagblad van het Noorden Jacques’ laatste recensie. En vijftien dagen later komt het nieuws dat hij is overleden. Ik zal het missen. Zijn aanwezigheid, zijn stellige mening en zijn kritische blik. Zoals toen hij mij, na het lezen van een van mijn artikelen, belde om te vertellen dat het niet ‘luister naar mijn oor’ is, maar in goed oud Nederlands ‘luister naar mijn oor’. En voeg er dan meteen aan toe dat je je hier helemaal niet mee moet bemoeien. Dit was ook Jacques door en door en mede daarom hield ik zo veel van hem. “Hij zal voor altijd in mijn gedachten blijven.”